Mauzyo Yano Aakabelenga Yakauzya
Uzye umwanaci uwalumbulwa pali Ezaya 60:1 a weni, nupya ‘wakatwike’ uli nu ‘kuengesa’?
Pali Ezaya 60:1 pakati: “Katuka yengesa, pano uluswepo lwako lwatilutandika, nga nu ucindami wakwe Yawe watiucatilizya pali wewe.” Amazwi yaa yakalanda pa mwanaci uwali a Zioni, nanti Yelusalemu umu musumba uwali ukalamba umu Yuda pa nsita. a (Eza. 60:14; 62:1, 2) Umusumba wa Yelusalemu ukaimililako uluko lonsi ulwa Aina Izlaeli. Amazwi yano Ezaya walanzile yangalenga tuyuzye amauzyo yaili: Ilya nkoleelo, uzye Yelusalemu ‘wakatwike’ uli nu ‘kuengesa’ nupya a lilaci? Lyakwe ciili, uzye mazwi yaa yakufikiliziwa uli umu manda itu?
Uzye Yelusalemu ‘wakatwike’ uli nu ‘kuengesa’ nupya a lilaci? Itempele lya mu Yelusalemu lizile ilyononeka lino Ayuda yali uku Babiloni uzya pa myaka 70. Lino Babiloni wacimviwe uku Ina Medya na Aina Pesya, Aina Izlaeli aali umu Babiloni yazumiliziwe ukuswilila ukumwao nu kutandika ukupepa Yeova nupya. (Ezila 1:1-4) Ukutandika umu 537 B.C.E., aali acumi afumile umu imitunda yonsi 12 yaswilile. (Eza. 60:4) Yatandike ukupeela malambo kuli Yeova, ukuzevya kuzevya imitebeto kuli Yeova, alino nu kukuula cipya cipya itempele. (Ezila 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Ululumbi lwakwe Yeova lwizile ilutandika ukuya pali Yelusalemu pa mulandu wakuti antu yakwe Leza yatandike ukumupepa nupya. Izile iyaya wa luswepo uku yantu amu nko aatamanyile Yeova.
Lelo mausesemo yamwi yano Ezaya wasesime pa kuweziwa kwakwe Yelusalemu yafikiliziwe pa nsita iya kwene. Aina Izlaeli aingi yatatwalilile ukuvwila Leza. (Neem. 13:27; Malaki 1:6-8; 2:13, 14; Mate. 15:7-9) Lino papisile insita, izile iyakana Mesiya, kuli kuti Yesu Klistu. (Mate. 27:1, 2) Umu 70 C.E., Yelusalemu ni itempele vizile ivyononwa pa muku wakwe ciili.
Yeova wasoowile ukuti vii vyali nu kucitika. (Dan. 9:24-27) Ukwaula nu kutwisika, asi vino Yeova walondanga ukuti ivyalemvilwe muli Ezaya icipande 60 pa kuweziwa kwakwe Yelusalemu wa pano nsi vifikiliziwe vyonsi pa nsita iya.
Uzye mazwi yakwe Ezaya yakufikiliziwa sana umu manda itu? Ee, vii vikucitika pa mulandu nu mwanaci wa unkolanya kuli kuti—“Yelusalemu wa kwi yulu.” Umutumwa Paulo walanzile pali aliwe ukuti: “ali mayo witu.” (Gala. 4:26) Yelusalemu wa kwi yulu iuvi lya kwi yulu u mwaya iviumbwa vya mupasi. Ana yakwe a Yesu na 144,000 kuli kuti Aina Klistu apakwe nu mupasi, aakwata upaalilo wa kwikala ukwi yulu. Aina Klistu apakwe yapanga “uluko lwa muzilo” na “Izlaeli wakwe Leza.”—1 Pet. 2:9; Gala. 6:16.
Uzye Yelusalemu wa kwi yulu ‘wakatwike’ uli nu ‘kuengesa’? Wacisile vivyo ukupitila umu ana yakwe apakwe aa pano nsi. Lolini vino ivyayacitikile vyakolana ni vyaya muli Ezaya icipande 60.
Aina Klistu apakwe ‘yakatwike’ pa mulandu wakuti yali umu mfinzi ya unkolanya lino asangu yavuzile muli aliyo pa cisila cakuti atumwa yonsi yafwa kutandika mu myaka yako ya 101 kufika muli ya 200 C.E (Mate. 13:37-43) Lyene izile iyaya azya kuli Babiloni mukalamba, kuli kuti imipepele yonsi iya ufi. Apakwe yatwalilile kuya mu uzya muli Babiloni mukalamba kufika lino manda ya “mpelelekezyo ya nsi” yatandiike mu 1914. (Mate. 13:39, 40) Patalengiile, mu 1919 yafumile muli Babiloni nu kutandika kuengesa wa luswepo lwa unkolanya lino yatandiike kusimikila ilyasi lisuma pa Wene. b Pa myaka ingi antu ukufuma mu nko zyonsi iza umu luswepo, kumwi na aasyalapo amuli Izlaeli wakwe Leza—kuli kuti aene aalumbulwa pali Ezaya 60:3.— Kuso. 5:9, 10.
Uku nkoleelo, Aina Klistu apakwe yalaengesa nu kucilapo. Cilaya uli? Ndi cakuti yamalila umulimo wao pano nsi, yalaya muli “Yelusalemu Mupya” nanti na winga wakwe Klistu umwaya ya 144,000 kuli kuti aene nupya ya simapepo.—Kuso. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Yelusalemu Mupya wakwata umulimo ucindame u mukufikilizya usesemo uwaya pali Ezaya 60:1. ( Loliniko na Eza. 60:1, 1, 3, 5, 11, 19, 20; Kuso. 21:2, 9-11, 22-26.) Viivi vino kwene Yelusalemu wali umusumba umwayelile uteeko wa Ina Izlaeli, avino na Yelusalemu Mupya na na Klistu aalaya uteeko uwa mu nsi ipya. Uzye Yelusalemu Mupya “[alika uli] ukufuma ukwi yulu kuli Leza”? Alacita vivyo lino alafumyapo iviipe vyonsi ivikacitika umu nsi. Antu aakatiina Leza ukufuma umu nko zyonsi “yalapita umu luswepo lwa musumba.” Nupya yalakululwa uku luyembu ni mfwa. (Kuso. 21:3, 4, 24) Ni vilacitika i vya kuti “ivintu vyonsi vilaya ivipya” wakwe vino kasesema Ezaya na ya kasesema yauze yasoowile. (Mili. 3:21) Kulenga ivintu vyonsi ukuya ivipya kwatandike lino Klistu watandike ukuteeka nupya kulasila pa cisila ca kuteeka kwa myaka 1,000.
a Pali Ezaya 60:1, Baibo Uwa Malembo ya Nsi Ipya waomvya izwi lyakuti mwanaci ukucila ukuomvya Zioni nanti Yelusalemu, pa mulandu wakuti mazwi ya Ciebele ukwafuma mazwi akuti “Katuka” na “yengesa” yangalozya nu ku mwanaci.
b Kupepa kwa cumi ukwaweziwe umu 1919 kwalandwapo na pali Ezekeli 37:1-14 alino na pali Kusokolola 11:7-12. Ezekeli wasoowile pa kuweziwa kwa kupepa kwa cumi ukwa Aina Klistu yonsi apakwe pa cisila ca kuya umu uzya pa nsita itali. Usesemo uwaya umwi buku lya Kusokolola ukalozya uku kuvyalwa cipya cipya kwa kupepa kwa cumi ukwi iumba linono ilya ina apakwe atungululanga pa cisila ca kuta ukuya acincile umukuombela Yeova pa nsita imwi pa mulandu wakuti yayafyenzile nu kuika umu vifungo. Lyene umu 1919, iumba lii lizile ilisontwa ukuya “umuomvi mutailwe nupya uwa mano.”—Mate. 24:45; lolini ibuku ilyakuti Pure Worship of Jehovah—Restored At Last!, Apifwa. 118.
