KAN bann Ebre ti dan Later Promiz, lane ti koumanse kan zot ti koumans prepar later pou sem bann lagrin. Asterla, sa tom ver mwa Septam ek Oktob.

Bann dimounn ti kalkil longer enn mwa, setadir kantite zour ki ena dan enn mwa, dapre kantite letan ki lalinn ti pran pou fer letour later (anviron 29 a 30 zour). Ek zot ti kalkil longer enn lane dapre soley. Selman, enn lane ki baze lor lalinn li pli kourt ki enn lane ki baze lor soley. Alor, zot ti bizin trouv enn fason pou ki sa de fason ki kalkil bann lane la koresponn. Zot ti fer sa kan zot ti azout bann zour, ouswa parfwa zot ti azout enn mwa, kitfwa avan ki lot lane koumanse. Se koumsa ki zot ti kone kan zot ti bizin plante ek kan zot ti bizin rekolte.

Selman, dan lepok Moiz, Bondie ti dir so bann serviter ki enn lane relizie ti bizin koumans par mwa Abib, ouswa Nizan, ki azordi tom ver mwa Mars ek Avril. (Ex. 12:2; 13:4) Sa mwa-la ti fer enn fet kan ti rekolte lorz.​—Ex. 23:15, 16.

Enn exper lor Labib dir ki li bien fasil pou kone kan eski ti bizin azout enn mwa dan kalandriye. Li dir osi: “Fet Pak, ki ti selebre zour plenn-linn dan mwa Nizan (14 Nizan), ti touletan bizin tom zour kot lanwit ek lizour dir mem kantite letan (ekinox) . . . Alor, si ver lafin lane, zot ti remarke ki Pak ti pou tom avan ekinox, bann Zwif ti azout enn mwa avan mwa Nizan.”

Bann Temwin Zeova servi sa metod-la pou kalkil dat Memoryal, ki zot fer sak lane ver mwa Mars ek Avril, ek ki tom le 14 Nizan dan kalandriye Ebre. Bann lasanble dan lemond antie konn sa dat-la an-avans. *

Me kouma bann Ebre ti kone kan enn mwa ti fini ek kan enn nouvo mwa ti koumanse? Azordi, kitfwa nou pou zis get lor enn kalandriye ouswa lor enn aplikasion lor nou laparey elektronik. Selman, dan lepok Biblik, sa pa ti osi sinp.

Lepok Deliz, bann mwa ti ena 30 zour. (Zen. 7:11, 24; 8:3, 4) Me apre, dan kalandriye bann Ebre, enn mwa pa ti touletan ena 30 zour. Dapre kalandriye Ebre, enn mwa ti koumanse kan nouvel linn ti vizib dan form enn krwasan. Sa ti arive 29 ouswa 30 zour apre ki mwa avan ti koumanse.

Enn fwa, David ek Zonatan toulede ti koz lor koumansman enn nouvo mwa. Zot ti dir: “Demin se nouvel linn.” (1 Sam. 20:5, 18) Alor, li posib ki dan zot lepok, ti fini koumans kalkil bann mwa alavans. Me kouma bann Izraelit ti kone kan enn nouvo mwa ti pou koumanse? Nou gagn sertin linformasion dan Mishna, kot ti ena bann lalwa oral Zwif ek zot bann tradision. Li explike ki, apre ki bann Zwif ti sorti Babilonn, bann manb Sanedrin (lakour siprem Zwif) ti inplike ladan. Pandan sa set mwa kot ti ena bann fet la, bann manb Sanedrin ti zwenn ansam 30^em zour sa bann mwa-la. Sa bann zom-la ti ena responsabilite pou deside kan eski enn nouvo mwa ti pou koumanse. Kouma zot ti pran sa desizion-la?

Aswar, ti ena bann zom ki ti poste lor bann kolinn toutotour Zerizalem pou veye si nouvel linn ti aparet. Lerla, si nouvel linn ti aparet, deswit zot ti al dir bann manb Sanedrin. Kan Sanedrin ti gagn ase prev ki nouvel linn ti aparet, zot ti anonse ki enn nouvo mwa ti koumanse. Me ki ti pou arive si bann niaz ouswa brouyar ti anpes sa bann zom ki ti pe veye la, pou trouv nouvel linn? Bann manb Sanedrin ti anonse ki sa  mwa-la ti ena 30 zour, ek enn nouvo mwa ti koumanse.

Pou anons koumansman enn nouvo mwa, zot ti alim enn dife lor kolinn Pie Zoliv, ki ti pre ar Zerizalem. Lerla, ti alim bann dife dan bann plas ki dan oter dan Zerizalem pou fer tou dimounn kone. Avek letan, ti avoy bann mesaze pou partaz sa nouvel-la. Se koumsa ki bann Zwif ki ti dan Zerizalem ek dan bann lezot landrwa ti kone ki enn nouvo mwa ti koumanse. Gras-a sa, zot tou ti kapav selebre bann fet anmemtan.

To kapav servi sa tablo-la pou konpran bann mwa, bann fet, ek bann sezon ki ti ena dan lepok bann Izraelit.