Kal idhi e weche manie iye

Chuny En Ang’o?

Chuny En Ang’o?

Dwoko ma Muma chiwo

Wach molok e Muma ni “chuny,” ogol e wach miluongo e dho Hibrania ni neʹphesh kod wach ma dho Grik luongo ni psy·kheʹ. E dho Hibrania, wachno tiende sie en “gima ochue ma yueyo,” to e dho Grik en “gima ngima.” * Omiyo, chuny en chuech duto, to ok gima ni e i chuechno ma dhi nyime bedo mangima sama ringruok otho. Ne ane kaka Muma lero ni chuny dhano en dhanono oduto:

Ne ok omi Adam chuny, kar mano, ne obedo “chuny mangima”

  • Kane Jehova Nyasaye ochueyo Adam, ma ne en dhano mokwongo, Muma wacho ni “dhano nodoko chuny mangima.” (Chakruok 2:7, The Bible in Luo, 1968) Ne ok omi Adam chuny, kar mano nobedo chuny mangima kata dhano.

  • Muma wacho ni chuny nyalo tiyo, onyalo gombo chiemo mi ochiem, onyalo luwo chik, kendo onyalo mulo ringruok motho. (Tim Jo-Lawi 5:2; 7:20; 23:30; Rapar mar Chik 12:20; Jo-Rumi 13:1) To magi duto gin gik mitimo mana gi dhano.

Be chuny nyalo tho?

Ee, chuny nyalo tho. Ndiko mang’eny e Muma wacho ni chuny nyalo tho. Ne ane moko kuom ndikogo:

  • “Chuny ma timo richo, biro tho.”​—Ezekiel 18:4, 20, King James Version.

  • “Ka nogonyo kido mar abich, ne aneno e bwo kendo mar misango chunje jo ma ne oneg nikech wach Nyasaye kendo nikech neno ma ne gisechiwo.”​—Fweny 6:9

  • E ndiko man kaegi, loko mang’eny mag Muma tiyo gi “kitundu” kata “ng’at motho,” kata kamano, dho Hibrania ma ne okwong ndikgigo tiyo gi ne′phesh, kata “chuny.”​—Tim Jo-Lawi 21:11; Kwan 6:6.

Inyalo ti gi “chuny” kiwuoyo kuom “ngima”

Muma bende tiyoga gi “chuny” kod “ngima” kaka gimoro achiel. Kuom ranyisi, ndiko mar Ayub 33:22 tiyo gi “chuny” ma dho Hibrania luongo ni neʹphesh sama owuoyo e wi “ngima.” Muma nyisowa ni chuny ng’ato kata ngimane nyalo hinyore kata nyalo tho.​—Wuok 4:19; Jong’ad Bura 9:17; Jo-Filipi 2:30.

Tiyo gi “chuny” e yo ma kamano konyowa ng’eyo tiend ndiko moko ma wuoyo e wi chuny ma “chot.” (Chakruok 35:18; The Bible in Luo, 1968) Mago gin weche mitiyogago sama iwuoyo kuom ng’at ma tho. Mumbni moko to loko Chakruok 35:18 ni “nogamo muche mogik.”​—Good News Translation; New Jerusalem Bible.

Paro moro ni chuny ok nyal tho nowuok kanye?

Kanise mag Jokristo ma puonjo ni chuny ok nyal tho, nogolo parono kuom puonj mag jo Grik to ok e Muma. Buk miluongo ni Encyclopædia Britannica wacho niya: “Sama Muma wuoyo e wi chuny, wachno otudorega gi gamo muya, to Muma ok puonj ni chuny kod ringruok gin gik moko ariyo mopogore, kata ni nitie chuny mar roho madhi e polo kod ringruok ma dong’ e pinyni. Puonj ma wacho ni chuny gi ringruok opogore nowuok kuom Jo-Grik machon.”

Nyasaye ok oyie mondo ji okik puonj mag dhano kod mag Muma, kaka puonj moro ni chuny dhano ok nyal tho. Kar mano, Muma siemowa niya: “Beduru motang’ mondo ng’ato kik omaku gi riekni mag piny kod wuond manono ma wuok kuom chike kod timbe mag dhano.”​—Jo-Kolosai 2:8.

^ par. 1 Som The New Brown, Driver, and Briggs Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, ite mar 659, kod Lexicon in Veteris Testamenti Libros, ite mar 627. Loko mopogore opogore mag Muma, loko neʹphesh kod psy·kheʹ e yore mopogore opogore kaluwore gi gima iwuoye, ka gitiyo gi weche kaka “chuny,” “ngima,” “ng’ato,” “chuech,” kata “del.”