TIMOTHEO wuotho e ndara moro ma wuok dalagi, ka oketo pache kuom tich ma odhi timo e kinde ma biro. Joma nowuothogo notelo ka gikadho e gwenge ma Timotheo nong’eyo maler. Mosmos, ne giweyo taon mar Listra chien. Taondno ne nie wi thur moro e tie holo. Timotheo ne obwonjo ka noparo kaka min-gi kod dane ne mor ma tamre gi nono, ka e iyeno giwinjo malit ni koro oweyogi. Samoro noparo kabe onego olokre mana dichiel kende mondo ogonegi oriti, koso odhi adhiya nyime.

Ka ne gin e wuodhno, jaote Paulo ne lokre kinde ka kinde mondo ong’i wang’ Timotheo, kae to obwonjo kode. Nong’eyo ni Timotheo pod ni kod luoro moko matin, kata kamano nomor ahinya neno mor ma Timotheo ne nigo. Nyalo bedo ni hik Timotheo ne hawo 20 kata mokalo kanyo matin, kata kamano nohero Paulo ahinya kendo nomiye luor. Timotheo ne luwo jaote ma jakindano e wuoth ma ne dhi terogi mabor ahinya gi dalagi. Nitie kuonde ma ne gidhi wuothe gi tiendgi kod meli, kendo ne gidhi kalo e pek mathoth e wuodhgino. Timotheo ne ok ong’eyo kabe nodhi duogo dalagi kendo.

Ang’o ma nojiwo rawerani yiero kit ngima machalo kamano? Gueth mage ma nodhi yudo kuom chiwruok kamano? Kendo ere kaka yie ma ne Timotheo nigo nyalo jiwo yiewa?

Wadog ane chien matin higni ariyo kata adek kama. Wawach ni samoro ne onyuol Timotheo e taon mar Listra. Taondno ne tin, kendo mier nopong’e. Bende ne en e i holo ma pige ne ng’eny. Nyalo bedo ni joma nodak e taondno ne wacho dho Grik, to bende ne ging’eyo dho Likaonia ma e dhok ma niwacho kuno. Chieng’ moro dalano ne nigi koko mang’eny. Jaote Paulo kod Barnaba ma ne gin jomisonari ma Jokristo, nochopo e taondno ka ne giwuok e taon moro maduong’ miluongo ni Ikonio ma ne ni machiegni gi Listra. Ka ne jootego lendo kama ji mang’eny ne nitie, Paulo noneno ng’at moro ma noyie kuom Nyasaye to nong’ol. Omiyo, Paulo nochango ng’atno e yor hono!—Tich Joote 14:5-10.

Nyaka bed ni thoth jo Listra ne oketo yiegi kuom sigendni mag miriambo ma ne igoyonegi e wi nyiseche ma ne wachore ni chon ne lokore dhano, kae to gibiro e taondgino. Kuom mano jogo noparo ni Paulo en nyasaye miluongo ni Hames to Barnaba en Zeu! Ne otamo Jokristo ariyogo geng’o ogandano mondo kik chiwnegi misango.—Tich Joote 14:11-18.

Kata kamano, jomoko ma nodak Listra nokawo limbe mar jootego kaka gima ber miwuoro to ok ni ne gin nyiseche molimo taondgi. Kuom ranyisi, nitie joma nochiko itgi kendo rwako gi mor gima jootego ne puonjo ji. Moko kuomgi ne gin kaka Yunis Nya-Yahudi ma nokend gi ja Grik moro, * kaachiel gi min Yunis ma ne iluongo ni Lois. Koro ne giwinjo wach maber ma Jo-Yahudi ma nohero Nyasaye ne gombo winjo, ni Mesia nosebiro mochopo weche mathoth ma Ndiko nokoro kuome!

Temie paro kaka limbe mar Paulono nomulo ngima Timotheo. Ne osepuonj Timotheo ‘chakre kane  en nyathi matin ahinya’ hero Ndiko maler ma ne yudore e Dho-Hibrania. (2 Timotheo 3:15) Mana kaka min mare kod dane, en bende nonyalo neno kaka Paulo kod Barnaba ne wacho weche madier e wi Mesia. Par ane bende kuom jal ma nong’ol ma Paulo nochangocha. Nyalo bedo ni kochakre tinne Timotheo nosebedo ka neno ng’atno e nderni mag Listra. Koro Timotheo ne nyalo neno ng’atno ka wuotho! Nyalo bedo ni mano e ma nomiyo Yunis kod Lois obedo Jokristo kachiel gi Timotheo. Kwere kod deye kaachiel gi jonyuol nyalo puonjore gik mang’eny e ranyisi ma Yunis kod Lois noketono. Be inyalo keto ne joma tindo ranyisi maber?

Ji mathoth ma bang’e nobedo jolup Yesu e taon mar Listra nyaka bed ni ne mor ka ne giwinjo geno maber ma Jokristo ne nigo. Kata kamano, ne ging’eyo bende ni bedo Jokristo ne dhi kelonegi pek moko. Jo-Yahudi ma ne kwedo Jokristo noa Ikonio kod Antiokia mobiro Listra, kendo ne gisemo ogandano mondo gikwed Paulo kod Barnaba. Matin nono, ogandano nochako chielo Paulo gi kite. Bang’ ka nosegoye nyadinwoya, nopodho piny. Oganda machachno noywaye oko mar Listra ma giweye kuno ka giparo ni osetho.—Tich Joote 14:19.

Kata kamano, jopuonjre ma nodak Listra nodhi kama Paulo nonindoe, ma gilwore. Mano kaka ne gimor ka gineno ka Paulo chung’ kendo wuotho gi chir kodok e dala mar Listra! Kinyne, Paulo kod Barnaba ne odhi e taon mar Darbe mondo giland wach Nyasaye kuno. Bang’ loko ji kuno mondo obed jopuonjre, ne gichoko chir ma gidok Listra. Ang’o ma ne gidok timo? Muma wacho kama, “Ne gitego chuny jopuonjre kendo ne gijiwogi mondo gisik e yie.” Temie paro ka rawera ma Timotheo otego wang’e, kendo ochiko ite sama Paulo gi Barnaba puonjo Jokristogo ni geno ma ne gin-go e wi kinde ma biro ne duong’ moloyo masira moro amora ma ne nyalo yudogi. Jootego nowacho kama: “Nyaka wakal e sand mang’eny eka wadonj e Pinyruodh Nyasaye.”—Tich Joote 14:20-22.

Timotheo noseneno kaka Paulo nodak kaluwore gi wechego, kendo kaka nosekadho e tembe mathoth mana mondo oland ne jomoko wach maber. Kuom mano, Timotheo nong’eyo maber ni ka oluwo ranyisi mar Paulo, to Jo-Listra kaachiel gi wuon-gi ne dhi kwede. Kata kamano, Timotheo noseng’ado ni nodhi tiyo ne Nyasaye omiyo ok noweyo mondo weche ma kamago ochoch pache. E kindewagi nitie rowere mang’eny machalo gi Timotheo. Gimako osiep gi Jokristo motegno e yie,  ma biro jiwogi kendo tegogi. Kendo ok giwe mondo akwede omon-gi tiyo ne Nyasaye madier!

Mana kaka wasenono motelo, nenore ni Paulo nodok Listra bang’ higni ariyo kata adek kama. Par ane kaka joodgi Timotheo ne mor ka Paulo noduogo kendo, wang’ni to noduogo gi Sila. Nyaka bed ni Paulo bende ne mor ahinya. En owuon nonyalo neno kaka kodhi mag adiera ma nochuoyo Listra koro ne dhi maber. Nonyalo neno Yunis gi min mare Lois ma koro nosebedo Jokristo motegno. Mon-go ne nigi “yie ma onge wuondruok” omiyo Paulo noherogi ahinya. (2 Timotheo 1:5) To nade rawera ma Timotheo?

Paulo nofwenyo ni nyaka ne olimgi kinde mokalo, rawerano nosetimo dongruok maber. Owete ma Listra, kod owete ma ne wuok e taon miluongo ni Ikonio ma ne ni yo ugwe, kendo ma borne ne romo kilomita 32 kiwuok Listra bende ne “wuoyo maber” e wi Timotheo. (Tich Joote 16:2) Ere kaka Timotheo noloso nying maber kamano?

Min Timotheo kod dane ne opuonje ‘Ndiko maler chakre kane en nyathi matin ahinya.’ Ndikogo noting’o puonj mabeyo ahinya ne rowere. (2 Timotheo 3:15) Achiel kuom puonjgo ne en: “Par bende Jachwechni ka podi in rawera.” (Eklesiastes 12:1) Timotheo nowinjo tiend wechego maler bang’ ka nosebedo Jakristo. Nofwenyo ni yo maberie moloyo mar paro Jachwechne noriwo lando wach maber e wi Kristo Wuod Nyasaye. Mosmos, Timotheo nochako weyo luoro moro amora ma ne nyalo mone lando wach maber e wi Yesu Kristo, momedo bedo gi chir.

Owete ma ne tayo kanyakla noneno dongruok ma Timotheo nosetimo. Nyaka bed ni ne gimor ahinya ka ne gineno kaka rawerano ne jiwo jomamoko. To gima duong’ie moloyo en ni Jehova bende noneno dongruok ma Timotheo ne timo. Nyasaye nomiyo okor weche moko e wi Timotheo ma nyalo bedo ni notudore gi migepe mag kanyakla ma ne odhi bedogo e kinde ma biro. Ka ne Paulo olimogi, nofwenyo ni Timotheo ne nyalo konye ahinya e wuodhene kaka jamisonari. Owete ma ne ni Listra noyie gi wachno. Owetego noketo lwetgi kuom rawerani. Mano nonyiso maler ni nopuodhe mondo oti ne Jehova Nyasaye e migawo makendeno.—1 Timotheo 1:18; 4:14.

Wanyalo temo paro kaka migawo mapekno ne obuogo Timotheo, kendo ne okonye bedo gi bolruok. Ne oikore dhi gi Paulo. * Kata kamano, wuon Timotheo to ne okawo nade migawo ma ne wuode oyudo mar bedo jamisonari? Nyaka bed ni nodwaro ni wuode oti tich mopogore gi bedo jamisonari. To nade min Timotheo kod dane? Be dibed ni parruok ma ne gin-go e wi Timotheo ne ok nyal fweny nikech chunygi ne mor ahinya? Ne onge rach bedo gi parruok e wi nyathigino.

Gima wan-go gadier en ni Timotheo nodhi gi Paulo gini. Weche michakogo e sulani wuoyo kuom chieng’ ma Timotheo nochako dhi gi jaote Paulo e wuodhene kaka jamisonari. Ka ne Timotheo ochako wuoth koa Listra, wuodhno ne dhi tere mabor gi dalagi, kendo ne ok ong’eyo kama wuodhno nochomo. Bang’ wuotho kuom odiechieng’ mangima, chwo adekgo nochopo Ikonio. Kae to Timotheo nochako neno kaka Paulo gi Sila ne nyiso ji weche ma bura matayo ma ne ni Jerusalem ong’ado, kendo kaka jootego ne jiwo yie mar Jokristo ma ne ni Ikonio. (Tich Joote 16:4, 5) To mano ne en mana chakruok mar wuodhno.

Bang’ limo kanyakla ma ne ni Galatia, jomisonarigo nodhi nyime gi wuoth. Owetego noweyo chien nderni malach kendo mabeyo mag Rumi, ma giwuotho kilomita mang’eny ka gikalo alwora mopie mar Frugia ka gichomo yo masawa, kae to ne gidhi yor yimbo. To mana kaka pile, ne giluwo kaka roho maler mar Nyasaye ne chikogi, omiyo ne gidhi Troa, kae to giidho yie mi gikwang’ nyaka Makedonia. (Tich Joote 16:6-12) Nyaka chop kanyo, Paulo ne nyalo neno kaka Timotheo ne konyogi ahinya. Koro Paulo ne nyalo weyo Timotheo gi Sila e Beroa. (Tich Joote 17:14) Bende, Paulo nooro rawerano mondo odhi Thesalonika. Ka Timotheo ne ni Thesalonika, noparo matut kuom ranyisi maber  ma jootego noseketone, kendo nojiwo yie mar Jokristo ma kuno.—1 Jo-Thesalonika 3:1-3.

Bang’e Paulo nondiko kama e wi Timotheo: “Aonge gi ng’at machielo ma nigi chuny kaka ma en-go kendo ma biro dewo wecheu gadier.” (Jo-Filipi 2:20) Paulo ok nopwoye apwoya nono. Timotheo noyudo pwochno nikech kindane, bolruokne, kod sinani ma notimo e bwo chandruoge. Mano doko ranyisi maber ne rowere e ndalogi! Ng’e ni in iwuon e ma inyalo loso nyingi obed maber. Kapo ni in rawera, in gi thuolo majaber mar loso nyingi kuom keto dwach Jehova Nyasaye motelo e ngimani, kendo timo ne jomoko gik ma nyiso ng’wono kod luor.

Kuom higni ma dirom 14 kama, Timotheo notiyo kuom thuolo malach kaachiel gi osiepne Paulo. Mana kaka Paulo, en bende kinde moko nojaromo gi gik ma more ahinya, kaachiel gi pek moko. (2 Jo-Korintho 11:24-27) Ne nitie kinde ma Timotheo bende ne otue e jela nikech yie mare. (Jo-Hibrania 13:23) En bende nohero Jokristo wetene gadier mana kaka Paulo noherogi. Omiyo, Paulo nondiko ne niya: “Aparo pi wang’i.” (2 Timotheo 1:4) Mana kaka Paulo, nenore maler ni Timotheo bende nopuonjore ‘ywak kaachiel gi joma ywak,’ kokechogi gadier, kendo jiwogi kohoyo chunygi. (Jo-Rumi 12:15) Mad waduto wabed gi kido kaka mago!

Kuom mano, ok kawwa gi wuoro ni bang’ kinde Timotheo nobedo jarit kata jaduong’-kanyakla maber. Paulo nomiye migawo mar limo kanyakla mopogore opogore kojiwogi, kaachiel gi keto chwo mowinjore mondo obed jodongo kod jokony tich e kanyakla.—1 Timotheo 5:22.

Paulo nohero Timotheo ahinya, kendo norieye kokonye mana ka wuon-gi. Nonyiso Timotheo mondo opar matut kuom gueth ma Nyasaye nomiye, kendo odhi nyime timo dongruok e weche Nyasaye. (1 Timotheo 4:15, 16) Nojiwo Timotheo ni kik owe mondo ng’ato ang’ata ochaye nikech ne pod otin, kendo ni kik owe luoro moro amora ma ne en-go omone timo gima kare. (1 Timotheo 1:3; 4:6, 7, 11, 12) Paulo bende nonyise kaka nonyalo nyagore gi tuwo ma ne siko goye, nyalo bedo ni tuono ne nie iye.—1 Timotheo 5:23.

Kinde nochopo ma Paulo koro nong’eyo ni thone osekayo; nyalo bedo ni ne idhi nege machiegni. Roho maler notaye mondiko ne Timotheo barua mogik. Baruano ne nigi wechegi :“Tem matek kar nyaloni mondo ibi ira mapiyo.” (2 Timotheo 4:9) Paulo nohero Timotheo ahinya; noluonge ni “nyathina ma ahero kendo ma ageno e tij Ruodhwa.” (1 Jo-Korintho 4:17) Waneno gimomiyo nodwaro ni Timotheo obed kode kaka thone ne medo kayo! Ng’ato ka ng’ato kuomwa nyalo penjore niya, ‘Be sama jomoko kalo e pek moro, gijomanyaga mondo aho chunygi?’

Be Timotheo nochopo kapok noneg Paulo? Ok wang’eyo. Wang’eyo ni notimo kar nyalone kinde duto mondo ojiw chuny Paulo kaachiel gi jomamoko. Timotheo nodak kaluwore gi tiend nyinge ma en, “Ng’at ma Miyo Nyasaye Duong’.” Kendo noweyonwa ranyisi maber mwanyalo luwo, bed ni wan rowere kata joma hikgi oniang’.