Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Nkonko ya babadi

Nkonko ya babadi

Pavua bena Isalele mu tshipela bavuaku ne biakudia bikuabu pa kumbusha mana ne nyunyi ya tulumbu anyi?

Mana ke tshiakudia tshinene tshivua bena Isalele badie mu bidimu 40 bivuabu benze mu tshipela. (Ekes. 16:35) Kuvua misangu ibidi ivua Yehowa mubapeshe nyunyi ya tulumbu. (Ekes. 16:12, 13; Nom. 11:31) Kadi bavua ne ndambu wa biakudia bia mishindu mikuabu.

Tshilejilu, imue misangu Yehowa wakalombola bantu bende “muaba wa kuikishila” uvuabu bapeta mâyi ne biakudia bikuabu. (Nom. 10:33) Elima ke umue wa ku miaba ayi, “muaba uvua mishimi ya mâyi 12 ne mabue a ngaji 70.” Mabue au avua mua kuikala mabue a tunkinda. (Ekes. 15:27) Mukanda mukuabu udi wamba ne: mabue a tunkinda ‘atu atoloka miaba ya bungi. Ngaji yawu ntshiakudia tshinene tshia mu tshipela, ne batu benza kabidi nayi mafuta. Atu ambuluisha kabidi bantu ba bungi bua kupeta muaba wa kuikishila.’—Plants of the Bible

Bena Isalele bavua kabidi mua kuikala batudile ku dijiba dialabale didibu babikila lelu ne: Feiran. Dijiba edi ndia mu tshibandabanda tshia Feiran. a Mukanda mukuabu udi wamba ne: “tshibandabanda etshi kadi bule bua kilometre 130. Ntshimue tshia ku bibandabanda bialabale, bilenga, ne biende lumue bia mu Sinai. Wewe muende kilometre 45 kumbukila muaba uditshi tshishikile, udi ufika ku dijiba dia Feiran adi didi bule bua kilometre 4 ne bia mu njila. Didi mu ntanta wa metre 610 kuulu kua Mbuu. Mbadifuanyikije too ne budimi bua Edene bua bulenga buadi. Kukadi bidimu binunu ne binunu bidi bantu baye kuendakanaku bua mabue a bungi a tunkinda adi madinyunguluke.”—Discovering the World of the Bible.

Mabue a tunkinda mu tshibandabanda tshia Feiran

Pakumbuka bena Isalele mu Ejipitu, bakaya ne bukula busopa kabuyi buela luevene ne bintu bia kubusopela, pamuapa kabidi ne ntete ne mafuta. Mu bulelela bintu abi kabiakanenga to. Bavua baye kabidi ne ‘mikoko ne ngombe, ne bimuma bia bungi menemene.’ (Ekes. 12:34-39) Kadi bu muvua nsombelu mukole mu tshipela, nyama ya bungi ivua mua kuikala mifue. Bavua pamuapa badie imue ya kudiyi; balambule mikuabu, minga bayilambule nzambi ya dishima. b (Bien. 7:39-43) Nansha nanku, bavua bamune mikuabu. Tudi tuamba nanku bua mêyi avua Yehowa mubambile pavuabu bamutombokele, a ne: “Bana benu nebalue balami ba mikoko mu tshipela bidimu 40.” (Nom. 14:33) Bidi mua kuikala ne: bavua bakama mabele a ngombe yabu ayi, ne misangu mikuabu bayisaya bua kuyidia. Kadi bua bungi buvuabu, bantu batue ku miliyo isatu, munyinyi au uvua mukese bikole bua kuwudiabu mu bidimu 40. c

Nkuepi kuvuabu bapetela bia kudiisha nyama ayi ne mâyi a kuyinuisha? d Tshikondo atshi, mvula ivua mua kuikala iloka bikole, bienza bua kuikale bikunyibua bia bungi mu tshipela. Mukanda wa Étude perspicace des Écritures, Volume 1, udi wamba ne: kukadi bidimu 3500 “bivua mâyi a bungi mu Arabie kupita lelu eu. Miaba ya bungi ivua mâyi idi mishale miume ne miondoke idi ileja ne: kuvua misangu ivua mvula iloka bikole bienza bua mâyi a misulu avule.” Nansha nanku, tshipela atshi katshivua muaba muimpe wa kusombela to. (Dut. 8:14-16) Bu Yehowa kayi mupatuile bena Isalele mâyi mu tshishima, bobu ne nyama yabu bavua mua kuikala bafue.—Ekes. 15:22-25; 17:1-6; Nom. 20:2, 11.

Mose wakambila bena Isalele ne: Yehowa uvua mubadiishe mana ‘bua kubaleja ne: muntu kena ne muoyo anu bua diampa nkayadi kadi udi ne muoyo bua dîyi dionso didi dipatuka mukana mua Yehowa.’—Dut. 8:3.

a Tangila Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 1/5/1992, dib. 24-25.

b Bible udi wakula anu bua misangu ibidi ivuabu balambule Yehowa nyama mu tshipela. Wa kumpala mpavuabu babanjije buakuidi; ne muibidi mmu tshikondo tshia Pasaka. Malu onso au avua menzeke mu 1512 K.Y., bu tshidimu tshimue bena Isalele bamane kupatuka mu Ejipitu.—Lew. 8:14–9:24; Nom. 9:1-5.

c Matuku makese kumpala kua bidimu 40 bia mu tshipela kujika, bena Isalele bakaya ne binunu ne binunu bia nyama ivuabu banyenge ku mvita. (Nom 31:32-34) Nansha nanku, bakashala badia mana too ne pakabuelabu mu Buloba bulaya.—Yosh. 5:10-12.

d Kakuena tshidi tshileja ne: nyama ivua midie mana to. Bualu muntu yonso uvua ne bua kuangula anu bungi buvuaye mua kudia.—Ekes. 16:15, 16.