Ndaku munda

Nzambi wakatuadija kufuka diulu, buloba, ne bionso bidimu dîba kayi?

Nzambi wakatuadija kufuka diulu, buloba, ne bionso bidimu dîba kayi?

Diandamuna dia mu Bible

 Bible kena uleja tshikondo tshivua Nzambi mutuadije kufuka diulu, buloba, ne bionso bidimu anyi bungi bua bidimu bivuaye muenze bua kubifuka to. Udi wamba anu patupu ne: “Ku tshibangidilu Nzambi wakafuka diulu ne buloba.” (Genese 1:1) Bible kena uleja menemene dîba divua “tshibangidilu” tshituadije to. Kadi malu adibu bafunde mu mukanda wa Genese adi aleja ne: tshibangidilu tshivua tshituadije kumpala kua bikondo bisambombo, anyi “matuku” a bufuki.

 Matuku 6 a bufuki mmatuku etu mena dîna aa a mêba 24 anyi?

 Tòo. Mu Bible, muaku “dituku” udi mua kuleja bikondo bishilashilangane bilondeshile muaba udibu bakuata nawu mudimu. Tshilejilu, tshitupa kampanda tshia mu Bible tshidi tshiakula bua tshikondo tshionso tshia bufuki bienza anu bu ne: malu onso avua menzeke mu dituku dimue.​—Genese 2:4.

 Ntshinyi tshivua tshienzeke mu matuku 6 a bufuki?

 Nzambi wakavuija buloba buvua ‘kabuyi busunguluke ne kabuyi ne tshintu’ muaba muimpe wa kusombela. (Genese 1:2) Pashishe kufukaye bintu bidi ne muoyo pa buloba. Bible udi umvuija bitupa 6 bia malu avua menzeke mu matuku anyi bikondo bia bufuki:

  •  Dituku 1: Nzambi wakenza bua butoke buikale pa buloba bua kuikale butuku ne munya.​—Genese 1:3-5.

  •  Dituku 2: Nzambi wakenza tshibuashibuashi, anyi ditapuluka pankatshi pa mâyi pa buloba ne makuabu muulu pa mutu pabu.​—Genese 1:6-8.

  •  Dituku 3: Nzambi wakenza bua buloba bume bumueneke. Wakenza kabidi mitshi ne bisonsa.​—Genese 1:9-13.

  •  Dituku 4: Nzambi wakenza bua bintu bidi bitokesha bu mudi dîba, ngondo, ne mitoto bimueneke pa buloba bua kubukenkesha.​—Genese 1:14-19.

  •  Dituku 5: Nzambi wakafuka bifukibua bidi ne muoyo mu mâyi ne bidi bibuuka.​—Genese 1:20-23.

  •  Dituku 6: Nzambi wakafuka nyama ya pa buloba ne bantu.​—Genese 1:24-31.

 Panyima pa dituku 6 dia bufuki, Nzambi wakikisha ku mudimu wende, anyi wakimanyika difuka.​—Genese 2:1, 2.

 Mukanda wa Genese udiku wamba malu a sianse ne bujalame buonso anyi?

 Bible kena wamba mudi malu adiye ulonda bua difukibua dia bia panu mikale diumvuija dia kalu ne kalu ka malu a sianse to. Malu adi mu Genese aa bavua baafunde mu mushindu udi wambuluisha babadi nansha ba tshikondo tshia kale atshi bua kumvua bimpe muvua malu malondangane pakafuka Nzambi bintu bishilashilangane. Malu adi Bible ulonda bua bufuki kaena abengangana ne malu adi malelela adi bena sianse bajadike to. Robert Jastrow (mumanyi wa malu a mabulunge) wakafunda ne: “Kudi dishilangana mu tumalu tuonso tua tukese tukese, kadi kudi dipetangana mu malu manene a mushinga adi atangila mianda ya malu a mabulunge ne malu adi Bible ulonda mu Genese; malu onso too ne a ku difukibua dia muntu mmabange anu diakamue mu tshikoso tshikondo kampanda.”

 Dîba, ngondo, ne mitoto bavua babifuke dîba kayi?

 Dîba, ngondo, ne mitoto bikavuaku mu “diulu” divuabu bafuke “ku tshibangidilu.” (Genese 1:1) Kadi mbimueneke ne: bukenke buabi kabuvua bufika pa buloba to, bualu tshibuashibuashi tshidi tshinyunguluke buloba tshivua tshikutakaja ne bintu bia bungi. (Genese 1:2) Ke bualu kayi, nansha muvua bukenke bushadile butuadije kumueneka dituku dia kumpala, kakuvua kuanji kuikala mushindu wa kumona kuvuabu bufumina to. Kadi bidi bimueneka ne: mu dituku dinayi, bivua mu tshibuashibuashi biakatangalaka kuulu kutokaku. Bible udi wamba ne: dîba, ngondo, ne mitoto biakatuadija ‘kukenkesha buloba,’ bileja bimpe menemene muvuabi mua kuikala bibange kumueneka kudi muntu uvua mua kubitangidila pa buloba.​—Genese 1:17.

 Bilondeshile Bible, buloba budi ne bidimu bungi kayi?

 Bible kena uleja bungi bua bidimu bidi nabi buloba to. Genese 1:1 udi wakula patupu bua tshibuashibuashi tshietu etshi (pamue ne buloba budi munda muatshi) ne: tshidi ne ntuadijilu. Bualu ebu kabuena bubengangana ne malongesha a bena sianse anyi malu adibu batshinka bua bidimu bikadi nabi buloba nansha.