Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Bijila Bitala Bukundwe Byobābadikile Kupa Isalela Kudi Leza

Bijila Bitala Bukundwe Byobābadikile Kupa Isalela Kudi Leza

 Kitatyi kityetye kumeso kwa muzo wa Isalela kutwela mu Ntanda ya Mulao pano ke padi myaka 350, Leza wānenene amba ukebakinga ku “misongo mibimibi” yobāyukile mu Edipito. (Kupituluka mu Bijila 7:15) Wālongele uno muswelo na kwibapa misoñanya ya bukundwe ne ya mwa kwilamina ku misongo. Kimfwa:

  •   Bijila byobāpele muzo byādi bilomba koya ne kukenda bisandi.—Bene Levi 15:4-27.

  •   Leza wānenene pa mwanda utala tuvwi amba: “Kukatongwa kifuko kya kufula kya kwingidija panja pa nkambi, kadi e kofwaninwe kwenda. Kadi ukekala na kapamba mu bingidilwa byobe. Pokazunzama panja, ukakola nako kīna ne kujīka tobe tuvwi.”—Kupituluka mu Bijila 23:12, 13.

  •   Muntu yense wādi umonwa’mba udi na misongo isambuka wādi utūlwa kufula—kulampe na bantu mu kitatyi kampanda. Boba bonso bādi bakoma misongo yabo, kumeso kwa kujoka’bo bādi bafwaninwe kekenda bisandi byabo ne koya pa kumonwa bu ‘bampikwa disubi.’—Bene Levi 14:8, 9.

  •   Muntu ense wādi utenga ngitu mifwe wādi utūlwa kufula.—Bene Levi 5:2, 3; Umbadilo 19:16.

 Mu bijila byāpelwe Isalela mwādi bufundishi bwa kiñanga ne milangwe ya bukundwe yobāpelwe kumeso kwa kitatyi.

 Konsokonso kekwādipo misoñanya ya bukundwe. Kimfwa:

  •   Busala bwādi bwelwa mu bito. Mema moneke, byakudya bileta misongo, ne butyafu bukwabo byādi bilengeja misongo isambakane lubilolubilo ne kufwa kwa bana.

  •   Badokitele ba pa kala kebādipo bayukile bininge bīshi bileta misongo, padi ne kuyuka’byo kwine mpika. Bene Edipito bādi “beundapa” na mashi a minsolo, bityololo bya diomba, mpuku mufwe, masu, ne mukate mubunde. Kadi bādi bavudile kwingidija tuvwi twa bantu ne twa banyema mwanda wa kwiundapa.

  •   Bene Edipito ba pa kala, bādi bakwatwa na misongo mu mema matyani a Munonga wa Nile ne a mikola. Mu uno muswelo bana bavule ba mu Edipito bādi bafwa munda kupita ne misongo mikwabo iifwene nayo itamba ku kudya byakudya bityani.

 Ino bene Isalela abo bādi nyeke na bukomo bwa ngitu buyampe mwanda bādi balonda misoñanya yādi mu Bijila byebāpele Leza.