Sishemo Kalemeno ka Butokwa Hahulu Mwa Meeto A Mulimu

M UTANGANA yo muñwi wa kwa Japan naa susuelizwe ki sishemo sa naa bonisizwe ki muuna-muhulu yo muñwi. Muuna yo, ya naa li mulumiwa, naa li siyo mwa naha ye, ya mwa Asia ka lilimo ze ñata, mi naa sa zibi hande Sijapanizi. Nihakulicwalo, naa yo potelanga mutangana yo sunda ni sunda ilikuli ba itute Bibele ni yena. Muuna yo, naa li ya silikani ni wa mikwa ye minde mi naa alabanga ka pilu-telele lipuzo ze ñata za naa mu buzanga mutangana yo, ya naa tabela hahulu ku ituta.

Mutangana yo naa amilwe hahulu ki sishemo sa naa bonisizwe ki mulumiwa yo, kuli mane ha na ku si libala. Mutangana yo naa ize, ‘Haiba Bibele i kona ku tahisa kuli mutu a be ni sishemo ni lilato cwalo, ni swanela ku ituta yona.’ Ku boniswa sishemo ne ku mu susuelize ku ituta nto ye ñwi ye ne li ye sienyi hahulu ku yena. Ki niti, sishemo si fitanga kwa pilu ya mutu mi si amanga hahulu pilu ku fita mo i kona ku amelwa ki manzwi.

Kalemeno ka ka Bonisa Mwa Inezi Mulimu

Ki nto ya ka sipepo ku luna ku bonisa sishemo kwa banabahabo luna. Nihakulicwalo, sishemo ki kalemeno ka butokwa hahulu ka Mulimu. Jesu naa bulezi kuli, Ndataahe wa kwa lihalimu u bonisanga sishemo isiñi feela kwa batu ba ba mu lata kono ni ku “ba ba si na buitumelo.” Jesu naa susuelize balateleli ba hae ku likanyisa Mulimu ka ku eza lika ze nde kwa batu kaufela. Naa ize: “Mu lukela ku petahala, sina Ndataa mina ya kwa lihalimu ha li ya petahalile.”—Luka 6:35; Mateu 5:48; Exoda 34:6.

Batu ba ba bupilwe ka siswaniso sa Mulimu ba na ni buikoneli bwa ku bonisa kalemeno ka sishemo. (Genese 1:27) Kaniti, lwa kona ku likanyisa Mulimu ni ku ituta ku bonisa sishemo kwa batu ba bañwi be isi bahabo luna. Bibele i bonisa kuli sishemo ki kalulo ya muselo wa moya o kenile kamba maata a sebeza a Mulimu. (Magalata 5:22) Kamukwaocwalo, mutu wa kona ku ba ni sishemo ni ku si ekeza ha nzaa a ituta ze ñata ka za Mulimu, yena Mubupi, ni ku sutelela ku yena.

Bakeñisa kuli batu ba pepwanga ni kalemeno ka sishemo, ni kuli sishemo ki kalemeno ka ka latiwa hahulu ki Mulimu, kwa utwahala Mulimu ha lu bulelela kuli, “mu ezane ka sishemo.” (Maefese 4:32) Hape lu hupuliswa kuli: “Mu si ke mwa libala moya wa ku amuhela baenyi,” kamba ku bonisa sishemo kwa batu be lu sa zibi.—Maheberu 13:2.

Mwa lifasi la kacenu la batu ba ba si na sishemo ni buitumelo, kana kwa konahala ku bonisa sishemo kwa batu ba bañwi nihaiba be lu sa zibi? Ki nto mañi ye kona ku lu tusa ku eza cwalo? Mi mane, ki kabakalañi ha lu swanela ku iyakatwa ka za taba yeo?

Sishemo ki sa Butokwa Hahulu ku Mulimu

Ha saa bulezi ka za ku bonisa sishemo kwa batu be lu sa zibi, muapositola Paulusi naa zwezipili ku bulela kuli: ‘Kakuli ka ku eza cwalo, ba bañwi ne ba amuhezi mangeloi ka ku sa ziba.’ Mu nahane feela mo ne mu ka ikutwela ha ne mu ka fiwa kolo ya ku amuhela mangeloi? Kono Paulusi naa felelelize manzwi ao ka pulelo ya kuli, “ka ku sa ziba.” Ka mubulelelo o muñwi, sisupo sa hae ne li sa kuli haiba lu na ni mukwa wa ku bonisanga ba bañwi sishemo, ku kopanyeleza cwalo ni baenyi, kamba batu be lu sa zibi hande, lwa kona ku fumana limbuyoti ka linzila ze si ka libelelwa.

Buñata bwa litoloko za Bibele ze na ni lisupo fa mañolo ili ze libisa kwa mañolo a mañwi, li swalisanisa manzwi a Paulusi kwa litaba ze kwa Genese kauhanyo 18 ni kauhanyo19 ze bulela ka za Abrahama ni Lota. Mwa bubeli bwa litaba zeo, lu bala kuli mangeloi naa ba potezi a sa ba zibisi kuli ki mangeloi mi naa ba tiselize litaba za butokwa. Mwa taba ye bulela ka za Abrahama, mangeloi naa mu tiselize lushango lwa talelezo ya sepiso ya  Mulimu ya kuli Abrahama naa ka ba ni mwana, mi mwa taba ye bulela ka za Lota, mangeloi naa mu tiselize lushango lwa ku mu pulusa kwa sinyeho ye ne tuha i tahela mileneñi ya Sodoma ni Gomora.—Genese 18:1-10; 19:1-3, 15-17.

Haiba mu bala mañolo a bonisizwe fahalimu, mu ka lemuha kuli Abrahama ni Lota ne ba bonisize sishemo kwa batu ba ne ba sa zibi ba ne ba tile mwa silalanda sa bona. Ki niti kuli mwa miteñi ya litaba za mwa Bibele, ku ba ni moya wa ku amuhela baenyi ne li sizo kamba buikalabelo ibe kuli batu bao ne li bazamai kamba bolifitanzila, balikani ba mutu, bahabo yena kamba mane batu ba saa zibi. Mane Mulao wa Mushe ne u tokwa kuli Maisilaele ba tuse mazwahule ba ne ba pila mwa naha ya bona. (Deuteronoma 10:17-19) Nihaike kuli ku amuhela baenyi ne li sizo ka nako yeo, Abrahama ni Lota ne ba bonisize sishemo se situna hahulu ku fita mo ne u ka tokwela mulao. Ne ba ezize ka mo ne ba konela kaufela ku bonisa sishemo kwa batu ba ne ba sa zibi, mi ne ba fuyauzwi ka ku eza cwalo.

Likezo za sishemo za Abrahama ne li mu tahiselize limbuyoti za ku ba ni mwana, mi ne li tahiseze kuli ni luna lu fumane limbuyoti. Kamukwaufi? Abrahama ni mwanaa hae Isaka ne ba petile kalulo ya butokwa hahulu mwa ku talelezwa kwa mulelo wa Mulimu. Ne ba bile bona batu ba butokwa hahulu mwa lusika lwa naa ka pepwa ku lona Mesia, yena Jesu. Hape busepahali bwa Abrahama ni Isaka ne bu bonisize mo Mulimu naa ka fela mutomo wa puluso ya batu ka lilato ni ka sishemo sa hae.—Genese 22:1-18; Mateu 1:1, 2; Joani 3:16.

Litaba zeo li bonisa hande za libelela Mulimu kwa batu ba ba latwa ki yena ni mwa latela hahulu kalemeno ka sishemo. Sishemo ki kalemeno ka butokwa hahulu mwa meeto a Mulimu mi lu tamehile ku ba ni kona.

Ku Bonisa Sishemo ku lu Tusa ku Ziba Hande Mulimu

Bibele i bulela ka za mazazi e lu pila ku ona kuli, buñata bwa batu ba ka ba “ba ba si na buitumelo, ba ba sa sepahali, ba ba si na lilato la taho.” (2 Timotea 3:1-3) Ku si na ku kakanya mu kopananga ni batu ba ba cwalo ka zazi ni zazi. Nihakulicwalo, leo haki libaka le li kona ku lu palelwisa ku bonisa sishemo ni hanyinyani kwa batu ba bañwi. Bakreste ba hupuliswa kuli: “Mu si ke mwa kutisa bumaswe ka bumaswe. Mu like ku eza ze nde mwa meeto a batu kaufela.”—Maroma 12:17.

Lwa kona ku eza ka taata ni ku ba ni bufani mwa ku bonisa sishemo ku ba bañwi. Bibele i bulela kuli: “Mutu kaufela ya bonisa lilato . . . u ziba Mulimu,” mi nzila ye ñwi ye lu bonisa ka yona lilato ki ka ku ba ni sishemo ku ba bañwi. (1 Joani 4:7; 1 Makorinte 13:4) Eni, ka ku ba ni sishemo kwa batu ba bañwi, lu fita fa ku ziba hande Mulimu, mi nto yeo i lu tahiseza tabo. Jesu naa bulezi mwa Ngambolo ya hae ya fa lilundu kuli: “Mbuyoti ki ya ba ba na ni sishemo, kakuli ba ka shemubiwa. Mbuyoti ki ya ba ba na ni pilu ye kenile, kakuli ba ka bona Mulimu.”—Mateu 5:7, 8, Bibele ye Kenile, Hatiso ya 1951.

 Mu nyakisise mutala wa bo Aki, basali ba kwa Japan ba ba na ni bana ba babeli ba bashimani. Hasamulaho wa lifu la ka sipundumukela la bo maa bona, bo Aki ne ba lembwalile hahulu. Ka linako ze ñwi, ne ba ikutwanga hahulu bumaswe kuli mane ne ba na ni ku bonana ni mualafi. Hamulaho wa fo, lubasi lo luñwi ne lu tutile ni ku to pila bukaufi ni bona. Lubasi lo, ne lu shwezwi ki mushemi wa muuna mwa kozi ya fa mukwakwa, mi bo maa bona ne ba siyezi ni bana ba ketalizoho ili bashimani ba babeli ni basizana ba balaalu. Bo Aki ne ba shwezi hahulu makeke lubasi lo, mi ne ba likile ka mo ne ba konela kaufela ku eza silikani ni basali bao ni bana ba bona. Ka ku eza mo ne ba konela kaufela ku tusa lubasi lo, ka ku ba fanga lico, liapalo ze ne se lu sa tokwi lubasi lwa bona, ni ze ñwi cwalo, bo Aki ne ba konile ku kutelwa ki mwangalwa. Ne ba iponezi buniti bwa manzwi a mwa Bibele a li: “Ku na ni tabo ye tuna mwa ku fana ye fita ye mwa ku fiwa.” (Likezo 20:35) Ki niti, ku bonisa sishemo ku ba bañwi ki nto ye nde hahulu ye mu kona ku eza ha mu ikutwa ku lembwala.

Ku “Cisa Muñaa Bupilo Sikoloti”

Ha mu tokwi ku sinyehelwa ki masheleñi a mañata kuli mu bonise sishemo. Hape ku bonisa sishemo ha ku si ka itinga fa buikoneli bo mu na ni bona kamba maata a mina. Ku menyeza ba bañwi, manzwi a musa, ku tusa ba bañwi, ku ba fa kamponyana, kamba mane ku fa ba bañwi sibaka sa kuli ba fitele fapilaa luna ha lu li mwa mundandwe wa ku libelela ku fumana nto ye ñwi kwa kona ku itebuhiwa. Ha mu sa zibi hande za ku bulela kamba za ku eza ha mu li mwa muinelo o muñwi, mu bulele kamba ku eza nto ye bonisa sishemo. Mutangana ya bulezwi kwa makalelo a taba ye, naa susuelizwe hahulu ki likezo za sishemo za muuna-muhulu wa mulumiwa ze ne petile ze ñata ku fita manzwi a hae. Kona libaka nto ye ñwi ya tokwa Mulimu kwa balapeli ba hae ki ya kuli, ba “late sishemo”!—Mika 6:8.

“Linzwi le linde li li liñwi li kona futumaza likweli ze taalu za silami.” Sina ka mo ku taluselizwe mwa pulelo ye ikutwahalela hande hahulu ya kwa bucabela, ku bonisa sishemo nihaiba feela hanyinyani ku kona ku tahisa ze nde. Ha lu bonisa sishemo ka mulelo o munde, mi sihulu haiba lu si bonisa kabakala lilato la luna ku Mulimu, sishemo seo sa kona ku susueza hahulu lipilu za be lu si bonisa. Nihaike kuli ba bañwi ha ba bonisangi buitebuho ha lu ba bonisa sishemo, fo ha ku talusi kuli lu sinyize feela nako ya luna. Sishemo ki sa butokwa mwa meeto a Mulimu. Bibele i lu bulelela kuli haiba lu bonisa sishemo kwa batu ba bañwi, ku swana feela inge kuli lu “cisa Muñaa Bupilo sikoloti.” (Liproverbia 19:17) Kamukwaocwalo, mu likange ku fumana kolo ya ku bonisa sishemo kwa batu ba bañwi.

[Manzwi a fa likepe 20]

Ha mu sa zibi hande za ku eza kamba za ku bulela, mu eze kamba mu bulele nto ye bonisa sishemo

[Siswaniso se si fa likepe 19]

Abrahama naa fuyauzwi hahulu kabakala ku bonisa sishemo

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Ku bonisa sishemo kwa batu ba bañwi ku swana sina ku “cisa Muñaa Bupilo sikoloti”