Butuku Bwa Busisini
BUTUKU bwa busisini ki bo buñwi bwa matuku a mwahanu a atile hahulu mwa lifasi. Niteñi, butuku bo ha bu sa kala-kala, fokuñwi ha ku bangi ni lisupo ze bonisa kuli mutu u na ni bona. Muinelo wa ku sa lemuseha o lu beta hahulu wo, u bonisa mo bu inezi butuku bwa busisini. Magazini ya International Dental Journal i bonisa kuli butuku bwa busisini ki bo buñwi bwa matuku a mwahanu a tahisa “butata bo butuna hahulu kwa batu.” I ikeza ku bulela kuli, butuku bwa mwahanu bu kona ku nyandisa mutu ni ku mu utwisa hahulu butuku mane ni ku tahisa kuli a palelwe ku canga hande lico ni ku ikola bupilo. Ku nyakisisa butuku bo bu atile hahulu bo, kwa kona ku mi tusa ku ziba ze mu kona ku eza kuli mu si ke mwa kenelwa ka bunolo ki butuku bo.
Niti ka za Butuku Bwa Busisini
Butuku bwa busisini bu na ni likalulo-kalulo. Kalulo ya pili ki ku luluha kwa busisini. Ku zwa mali mwa busisini ki sisupo se siñwi sa kalulo yeo. Mali a kona ku zwa, mutu ha izukunya mwahanu ni ha kenisa mwahalaa meeno ka ku itusisa kahala kamba mane a kona ku zwa ku si na hande libaka. Hape, ku zwa mali mwahanu mutu ha tatubiwa busisini i kona ku ba sisupo sa kuli u kula busisini.
Butuku bwa busisini ha bu totobela ku zwa fo, bu amanga lilama ze tiisa meeno. Ka nako yeo, lilama ze mwahanu ze sweli meeno, ze cwale ka masapo ni busisini za kalanga ku sinyeha. Busisini ha bukula ka mukwa wo, fokuñwi ha ku bangi ni lisupo ze lemuseha ku fitela butuku bu totobela hahulu. Lisupo ze ñwi ze bonisa kuli butuku bwa busisini se bu ama lilama ze sweli meeno ki ze latelela: lipakani mwahalaa meeno ni busisini; meeno a shekesha, lipakani mwahalaa meeno; ku nunka mwahanu; ku ciwa kwa busisini ko ku tahisa kuli meeno a bonahale butelele, hamohocwalo ni ku zwa mali mwa busisini.
Lika ze Tahisanga Butuku bwa Busisini ni mo lu amelwa ki Butuku Bo
Ku na ni lika ze ñata ze kona ku tahisa kuli mutu a kule butuku bwa busisini. Masila a maikolokuwawa a banga hañata fa meeno, ki ona a tahisanga hahulu butuku bo. Haiba masila ao ha zwisiwi, maikolokuwawa a kona ku tahisa kuli busisini bu luluhe. Nto yeo ha inze i zwelapili ku ezahala, busisini bu kalanga ku kauhana kwa meeno, ili ku tahisa kuli ku be ni masila a mañata a tezi maikolokuwawa mwahalaa meeno ni busisini. Maikolokuwawa ha sa keni cwalo, butuku bwa totobelanga ni ku kala ku sinya masapo ni busisini. Masila a maikolokuwawa a banga fa fahalimu a busisini kamba mwahalaa meeno ni busisini, a kona ku panga nto ye tiile hahulu. Masila ao, ni ona a banga ni maikolokuwawa fahalimu, mi bakeñisa kuli a tiyanga hahulu ni ku lamatela kwa meeno, ha koni ku zwisiwa ka bunolo mwa kona ku zwisezwa masila a si ka tiya kale. Kacwalo, maikolokuwawa a kona ku zwelapili ku tahisa butata kwa busisini.
Ku na ni lika ze ñwi ze kona ku tahisa kuli mu kule butuku bwa busisini. Lika zeo li kopanyeleza, ku sa ikenisanga hande mwahanu, ku itusisa milyani ye tahisa kuli mibili ya luna i si ke ya lwanisa hande matuku, matuku a tahiswa ki maikolokuwawa, ku ba ni lipilaelo ze tuna, butuku bwa swikili, ku nwa hahulu bucwala, ku zuba kwai ni ku cinca kwa lihomoni mwa mubili kabakala mulwalo.
Butuku bwa busisini bu kona ku mi tahiseza matata a mañwi. Ku utwa butuku mwahanu kamba ku kuleha meeno kabakala butuku bwa busisini ku kona ku tahisa kuli mu palelwe ku tafunanga hande lico ni ku ikola zona. Mubulelelo ni ponahalo ya mina ni zona za kona ku amiwa maswe. Hape, lipatisiso ze ñwi li bonisa kuli buiketo bwa mwahanu bu ama buiketo bwa mubili kaufela.
Ku Lemuha ni ku Alafa Butuku Bwa Busisini
Mu kona ku ziba cwañi kuli mu na ni butuku bwa busisini? Mwa kona ku lemuha lisupo ze ñwi ze se bulezwi mwa taba ye. Haiba mu lemuha cwalo, ne i ka ba hande ku bonana ni caziba wa matuku a meeno, ya ka mi tatuba kuli a bone haiba busisini bwa mina bu iketile.
Kana butuku bwa busisini bwa kona ku alafiwa? Ha bu sa zo kala-kala bwa kona ku alafiwa. Haiba bu totobela hahulu ni ku ama lilama ze tiisa meeno, u zibe bu kona feela ku tibelwa kuli bu si ke bwa zwelapili, bu si ka sinya kale masapo ni lilama ze sweli meeno. Licaziba ba matuku a meeno ba itusisanga lipangaliko ze ipitezi ze kona ku zwisa masila a tiile a lamatezi kwa meeno, ibe fahalimu a busisini kamba mwahalaa meeno ni busisini.
Niha mu sa koni ku bonana ni licaziba ba matuku a meeno, nto ye kona ku mi tusa ku sa kenelwa ka bunolo ki butuku bo bu maswe ili bo bu sa lemusehi bo, ki ku eza lika ze kona ku mi sileleza kwa butuku bo. Ku ikenisanga hande mwahanu ka nako kaufela, ki yona nzila ye nde ka ku fitisisa ye mu kona ku isileleza ka yona kwa butuku bo.
