Batu baba mwa linyalo habakoni kuba ni tabo haiba habasepani. Kacwalo mukona kuambuka cwañi lifufa lelisa swaneli?

Ze mwa taba ye

•  Lifufa ki nto mañi?

•  Ki lika mañi zetahisanga lifufa lelisa swaneli?

•  Ki lika mañi zekona kumitusa kuiswala hamuikutwa kuba ni lifufa?

•  Haiba bakumina banani lifufa

•  Lipuzo zebaswanela kunyakisisa batu babanyalani

 Lifufa ki nto mañi?

 Linzwi la “lifufa” linani litaluso zeshutana-shutana. Lifufa lelitalusizwe mwa taba ye liama kwa maikuto akona kuba ni ona mutu haiba alemuha kuli mutu yomuñwi ubonisa kuli watabela mutu yelunyalani ni yena kamba kuli mutu yelunyalani ni yena ubonisa kuli utabela mutu yomuñwi. Mwendi lukana lwaikutwa kuli linyalo laluna li mwa lubeta. Haiba kona mokuinezi cwalo, muzibe kuba ni lifufa kwaswanela. Kakuli mane linyalo ki buitamo bobu mwahalaa muuna ni musali mi baswanela kueza mobakonela kaufela kuli balisileleze.

 Sikuka sa mwa Bibele: “Habasali bababeli, kono sebali nama iliñwi. . . . Sakopanyize Mulimu, kusike kwaba ni mutu yasikauhanya.”—Mateu 19:6.

 “Haiba kunani butata mwa linyalo lamina, lifufa likona kuswanisezwa kwa musi omilemusa kuli kunani mulilo mi nto yeo ikatahisa kuli mueze sesiñwi.”—Bo Benjamin.

 Nihakulicwalo, lifufa lelisa swaneli, litahiswanga ki kusa sepana ni kuikalelwa kusina libaka leliutwahala. Lilato la niti lika lutusa kusaba ni lifufa lelicwalo lelisa swaneli. (1 Makorinte 13:4, 7) Bo Dr. Robert L. Leahy batalusa kuli: “Haiba muba ni lifufa lelisa swaneli, hañata mukaezanga lika zekona kusinya linyalo lamina lemubata kusisileleza.” a

 Ki lika mañi zetahisanga lifufa lelisa swaneli?

 Mukona kuba ni lifufa lelisa swaneli haiba mutu yene munyalani ni yena kwamulaho naasika sepahala ku mina. Kamba mwendi linyalo la bashemi bamina nelifelile kabakala kuli yomuñwi wa ku bona naasika sepahala, mi cwale muikutwa kuli mwendi kwakona kuba cwalo kwa linyalo la mina.

 “Hane nisali mwanana, bo ndate nebasika sepahala ku bo ma, kacwalo kunibelanga taata kusepa batu. Taba ye nei nitahiselize butata bwa mwa munahano, kabakaleo, kunibelanga taata kusepa bo muunaka ka linako zeñwi.”—Bo Melissa.

 Libaka leliñwi ki la kuli: Haiba nako kaufela muikalezwi, kwakona kutahisa kuli munahane kuli batu babañwi babata kusinya linyalo lamina. Mane mwakona kukalisa kunahana ni kuikolwisa kuli bakumina bakona kumisiya ni kuya ku mutu usili.

 “Mulikanaa bo munaaka naabakupile kuli baeze nto yeñwi fa lizazi la sinawenga sahae. Taba yeo neitalusa kuli bo munaaka nebaka bina ni musali yomuñwi. Nenisika tabela taba yeo. Kacwalo nabasusueza kuli bahane.”—Bo Naomi.

 Linawenga lieziwanga mwa linzila zeshutana-shutana kulikana ni sibaka, mi Bakreste baswanela kuetelelwa ki likuka za mwa Bibele. Kana bo Naomi nebaezize hande mwa muinelo wani? Habanahanisisa ka zateñi ka nako ya cwale, baikutwa kuli nebasina mabaka a kuba ni lifufa. Batalusa kuli: “Neniikalezwi ka nako yani. Neninahana kuli bo munaaka neba nibapanyanga kwa basali babañwi, kono taba yeo nesi ya niti.”

 Kusina taba ni lika zekona kutahisa kuli muikutwe cwalo, haiba muba ni lifufa lelisa swaneli mwakona kukala kuba ni minahano yefosahezi ka za bakumina mi mwakona kukalisa kunahana kuli habasepahali ku mina. Maikuto acwalo akona kutahisa butata mwa linyalo lamina mane ni kwa buikangulo bwamina bwa kwa mubili.

 Sikuka sa mwa Bibele: “Muna uswana sina kansa.”—Liproverbia 14:30, Bibele ya Easy-to-Read Version.

 Ki lika mañi zekona kumitusa kuiswala hamuikutwa kuba ni lifufa?

 Mutiise sepo yamina ku bakumina. Mwa sibaka sa kubata lika zebonisa kuli bakumina habasepahali ku mina, munahanisise ka za lika zebaezize bakumina zetahisa kuli mubasepe.

 “Ninahananga ka za tulemeno totunde tobanani tona bo munaaka. Haiba baisa mamelelo ku mutu yomuñwi, baezanga cwalo kabakala kuli bamuisa pilu isiñi kabakala kuli banani milelo isili yesaswaneli. Niikupulisanga kuli bakeñisa kuli linyalo la bashemi baka nesi lelinde, fo hakutalusi kuli linyalo laka ni lona haki lelinde.”—Bo Melissa.

 Musike mwanahana kuli maikuto amina ki a niti. Bo Dr. Leahy, bababulezwi kwamulaho, bañozi kuli: “Fokuñwi lulumelanga kuli lika zelunahananga ki za niti. Kabakala kuli lunani buikolwiso bwa kuli taba yeñwi ki ya niti, lunahananga kuli bo kona bupaki bwa kuli ki ya niti. Kono kulumela kuli nto yeñwi ki ya niti hakutalusi kuli ki ya niti luli, mi maikuto aluna haki ona abonisa kuli nto yeo ki ya niti.” b

 “Haiba lumwa muinelo omuñwi mi lukalisa kunahana kuli kunani nto yeñwi yemaswe yesweli kuezahala, lukana lwatahisa butata mwa linyalo laluna.”—Bo Nadine.

 Muambolisane ka za lika zemibilaeza. Kusina taba ni lika zetahisa kuli mube ni lifufa, muambole ni bakumina ka za lika zemibilaeza ilikuli sibeli samina mulumelelane ka za lika zaswanela kueza yomuñwi ni yomuñwi wa ku mina.

 “Ka nako yemuikambota, muunge kuli bakumina hababati kumiutwisa butuku ni kuli ni bona basweli kueza mobakonela kaufela kuli baeze likatulo zende. Muunge kuli bakumina banani milelo yeminde. Mwendi muikalezwi feela hahulu mi mulibelela kuli bakumina baeze ni lika zebasa koni kueza. Kamba mwendi bakumina habasika lemuha kuli haba miisi hahulu pilu.”—Bo Ciara.

 Sikuka sa mwa Bibele: “Mutu ni mutu asike aipatela sesiswanela yena anosi, kono abate sesiswanela yomuñwi.”—1 Makorinte 10:24.