Ngano mbikululu zitariri Masiya mbo zisongelaka ti Yezu weri Masiya?
Mvutu ya Bibila
Yee. Bu kabâ ha mutoto, Yezu walungisa mbikululu zazingi zitariri “Masiya Ntwarisi,” yandi waketi bâ “Mvukisi ya nza.” (Daniele 9:25; 1 Za 4:14) Ha manima ma lufwa lwandi, walungisa mpe mbikululu zakaka zitariri Masiya.—Mikunga 110:1; Bisalu 2:34-36.
Ngano ntêlo ya “Masiya” bwe yita zolo tâ?
Ntêlo ya Hebre Mashiah (Masiya) yidelakane mu Greke na Khristos (Kristo), za zole zizololo tâ “Muntu wu batumba.” Buna, “Yezu Kristo” yizololo tâ “Yezu wa tumbu,” peleko “Yezu Masiya.”
Mu ntangu ya ntama, muntu beri vulu tumbaka bu beri mu tsamunaka mafuta ku mutu mu songela ti bamusolele mu bâ mfumu. (Levitike 8:12; 1 Samwele 16:13) Nzambi watumba Yezu mu bâ Masiya—dema dia nkatika dia dinene. (Bisalu 2:36) Kâ Nzambi ka mu tumba mu mafuta ko, kâ mu mpeve santu.—Matie 3:16.
Ngano kulendi bâ bantu babingi bata lungisa mbikululu zitariri Masiya?
Kâni. Mu bungu ti bidimbu bia milembo bia muntu ka bilendi’â bia delakana na bia muntu wakaka ko, mpila mosi ndungananu ya mbikululu za Bibila Masiya mamosi kwa zita zonzela, peleko Kristo. Kâ Bibila ditulwengese ti “Kristo za bungungu na mbikuri za bungungu zimoneka mpe zilungisa bimangu bia binene na bima bia nzitukulu mu wubakasa, na bô ba solo tala ti bulendi bâ.”—Matie 24:24.
Ngano Masiya fweti moneka mu bilumbu bita kwiza?
Kâni. Bibila diabikula ti Masiya mu kanda dia mutinu Davide wa ku Israele kaketi bâ. (Mikunga 89:3, 4) Kâ, mikanda mieri zonzelaka makanda ma Bayuda tii kwe Davide miazimbakana, kampe mu ntangu Bisi-Rome yi bamwangasa Yerusaleme mu 70 M.B a. Tûka ntangu yina, muntu kani lenda singasa ti mukanda dia Davide katûka. Kâ, mikanda mio bu miabâ kô mu ntangu ya Yezu, muntu kâni weri saka ntembe ti mu kanda dia Davide katûka, ni zibâ mbeni zandi.—Matie 22:41-46.
Mu Bibila mbikululu zikwa ze mô zitariri Masiya?
Ka tulendi’â tatomo hana lutangu ko lwa mbikululu zitariri Masiya. Mu tifwani, mpila ya sila lutangu lwa mbikululu yilendi soba ni bu sa ti verse zo Masiya zita zonzela. Mu tifwani verse ya Izaya 53:2-7 misamu miamingi yizonzelaka mitariri Masiya. Bantu bakaka balendi bongela vesre yo yayansoni ntiana mbikululu yimosi, kâ bakaka balendi bongela muna misamu ntiana mbikululu.
Mbikululu zitariri Masiya za lungisa Yezu
Mbikululu |
Dzukula mu |
Ndungananu |
---|---|---|
Mwana wa Abrahame |
||
Mwana wa Izake, mwana wa Abrahame |
||
Butukiri mu kanda dia Yuda |
||
Mu kanda dia mutinu Davide |
||
Butukiri mu mukento wa ndumba |
||
Butukiri ku Beteleyeme |
||
Mu nkumbu ya Emanuele bata mu tâ b |
||
Wabutuka mu mbuka ya ba mputu |
||
Bahonda bala ba fioti ha manima ma mbutukulu’andi |
||
Bamutêla kakatuka ku Ezipte |
||
Bamutâ Musi-Nazarete c |
||
Tinati-nsangu tiaduka ha matu mandi |
||
Bamutumba Masiya mu muvu wa 29 M.B. d |
||
Nzambi wamutambula kabâ Mwana’andi |
||
Luhemo mu bungu dia nzo ya Nzambi |
||
Samuni nsangu za mbote |
||
Tisalu tiandi tia samuna ku Galile mutsamina wa wunene wena |
||
Siri bimangu ntiana Mose |
||
Têle mabanza ma Nzambi ntiana Mose |
||
Wasisi mbevo zazingi |
||
Kata sa ko ti bantu batala kwa yandi |
||
Songele tiari tia mutima kwe bô bê mu mpasi |
||
Zabikisi buderede bwa Nzambi |
||
Mulongi wa mbote |
||
Samuni nkumbu ya Yehova |
||
Longese mu nzila ya bifwani |
||
Ntwarisi |
||
Ka babingi’â ko bamukwikila |
||
Tari dibatêlaka kuba |
||
Bantu babingi bamukala |
||
Bamuyinini kwa mpamba |
||
Nkotolo wa mukembo ku Yerusaleme ha zulu buluku |
||
Bamukembele kwe bala |
||
Wiziri mu nkumbu ya Yehova |
||
Bamuteka kwe muntu wu keri sikirilaka |
||
Bamutekele mu mipata 30 e |
||
Ndiku zandi zimuyambirikiri |
||
Mbangi za bungungu zimukwikisiri misamu |
||
Wakuta ha matu ma mbeni zandi |
||
Bamulobolele mante |
||
Bamutwiri ku tidiri |
||
Bamuheni nkuba |
||
Kasa tima ko kwe bô beri mu twaka |
||
Mfumu za guvernema zimutelamane |
||
Bamukomene ha poto mu moko na mu malu |
||
Baburiri binkunti biani dzeke |
||
Bamusiri mu mulonga wa bankwa masumu |
||
Bamuniekone mpe bamufingiri |
||
Mweni mpasi mu bungu dia bankwa masumu |
||
Ntiana Nzambi mu yambirikiri |
||
Bamuheni vinu na tima tia nduri mu kati |
||
Bêle na nsatu mamba ntete kafwa |
||
Kârisi mpeve’andi kwe Nzambi |
||
Heni luzingu lwandi |
||
Heni nkûlulu mu katula masumu |
||
Ka batiamuni’â bihisi biandi ko |
||
Bamutsokele tima |
||
Bamuzikiri ha kati dia bamvwama |
||
Vumbukiri kwe bafwa |
||
Bayingasa wo mu tekele |
||
Zakale ha lubakala lwa Nzambi |
a Buku dimosi (McClintock and Strong’s Cyclopedia) yitêle ti: “Ntembe kâni mikanda mia kanda dia Bayuda mia zimbakana mu ntangu yi bamwangasa Yerusaleme, kâ ka ntete’â ko bamwangasa dio.”
b Nkumbu ya Emanuele mu Hebre, yizololo tâ “Nzambi na beto kena,” dema dia Yezu ntiana Masiya yitomo monekesaka. Nkwizulu’andi ha mutoto na nsalulu zandi zasongela ti Nzambi na bisari biandi kena.—Like 2:27-32; 7:12-16.
c Kampe nzonzolo ya “Musi-Nazarete” mu ntêlo ya neʹtser ye Hebre yatûka, yizololo tâ “muturila.”
d Mu zaba bwe bayizi solele muvu wa 29 M.B. ntiana muvu wa monekena Masiya, tala mutu-diambu wa Messiah’s arrival, see the article “Bwe mbikululu ya Daniele yazonzela nkwizulu ya Masiya.”
e Mbikululu yo mu mukanda wa Zakari wena, kâ titsoniki Matie katâka ti ni “mbikuri Yeremi wabikula yo.” (Matie 27:9) Ntangu zakaka mukanda wa Yeremi ntia tibâka mu tikunku tia mikanda ti batâka “Bambikuri.” (Like 24:44) Bu kazonela “Yeremi” kampe Matie wazonzela tikunku tia mikanda miamiansoni,tie na mukanda wa Zakari mu kati mpe.