Biyuvu bia bitangi
Bu tukatula mane na caille, ngano bala ba Israele bima biabiansoni bieri nawu mu dia?
Mane bidia bieri bia nguri kwe bala ba Israele tûka mvula 40 zi bayôkesa ku masese. (Ndu. 16:35) Yehova wahana mpe caille mbala zole. (Ndu. 16:12, 13; Lut. 11:31) Kâ, bala ba Israele bima biakaka bieri nawu mu dia.
Mu tifwani, ntangu zakaka Yehova mbo keri twarisaka kanda diandi ha mbuka ya wumina yeri ba hanaka bima mu ba bakisa mu lungisa nsatu zawu. (Lut. 10:33) Mbuka yimosi mu mbuka zo ni mbuka ya Elime, ‘kweri biteko 12 bia mamba na maba 70’—kampe maba mo meri ntiana miti milendi mona ha tifwani (ha tinima 31 tia timoko ti). (Ndu. 15:27) Buku dia Plants of the Bible (Buku dia miti mia Bibila) mbo ditâka ti muti wa muba, “ni muti wu bavulu sarilaka mu bungu dia bidia ku masese. Mbo wuhanaka bidia, mafuta na mpewo mpe kwe milio za bantu.”
Kampe bala ba Israele bakangama mpe ha mbuka yi batâka nkumbu lumbu ti Feiran, ye na nto ya Feiran. a Buku dia Discovering the World of the Bible mbo disongelaka ti nto yo, “mu bula ye na 130 km, yo ni nto yiyôkele bula, butoma, mpe ye nsangu ku Sinaï.” Buku dio divutulu tâ ti: “Tala ti muntu wusiri nzietolo ya 45 km, tûka mbuka nto yikwe vukanaka na mubu, mbo katula ha mbuka ya humina (Oasis) ya Ferain. Mbuka yo ha mongo yena we na mu tela kampe wa 610 m mpe bula yena bwa 4,8 km. Mbuka yo ya fuluka yena mu maba, mpe mu bungu ti ya toma yena, bafwanakasa yo na nsaba ya ku Edene. Mafunda ma maba masa ti bantu bizi ku mbuka yo tûka mafunda ma mivu.”
Maba ku mbuka ya wumina ya Feiran
Bu bakatuka ku Ezipte, bala ba Israele banata pate ya farine, na bipaki bi beri nikinaka farine, kampe na céréale na mafuta. Wa matieleka, bima bio ka biaketi’â zingila ntangu yayingi ko. Bantu banata mpe ‘twila dia fioti na dia dinene, diangana bitwizi biabingi.’ (Ndu. 12:34-39) Kâ mu bungu dia tibuka tialembo tomo bâ tia mbote kwe bibulu, kampe bitwizi biakaka biayizi fwa. Biakaka kampe bayizi bia dia. Bibulu biakaka kampe bahana bio mu mukayulu, na kwe nzambi za bungungu. b (Bis. 7:39-43) Kâ, bala ba Israele batwila mwa bimeme na ngombe. Tulendi bakula musamu wo mu mio mia tâ Yehova kwe kanda diandi bu diakolama. Watâ ti: ‘Bala beno mbo babâ mivungi mvula 40.’ (Lut. 14:33) Kampe, twila diawu diabahana lait, mpe ntangu zakaka na musunia wa ngombe, kâ wulendi bâ ti bima bio ka bieri’â biabingi ko mu dikila bantu kampe milio 3 tûka mvula 40. c
Ngano kwe beri bakilaka bidia na mamaba ma bibulu? d Mu ntangu yîna, kampe mvula zazingi zeri nokaka, buna miti miamingi mieri kô. Étude perspicace des Écritures, Volume 1, mbo yitâka ti mvula 3500 zeka yôka, “mamba mamingi meri mu tizunga tieri bala ba Israele yôka lumbu ti. Musamu wo wa tuzebi, mu bungu ti midimba miamingi mie kô mia ndilu mpe mia yuma miayizi salama mu nzila ya nto zeri kô.” Buna, sese mbuka yeri ya yuma mpe ya nzitukulu. (Lub. 8:14-16) Tala ti Yehova kahana mamba ko, bala ba Israele na bibulu biawu mbo baketi fwa.—Ndu. 15:22-25; 17:1-6; Lut. 20:2, 11.
Mose watâ kwe bala ba Israele tala ti Yehova mane kabahana ni ‘mu bazibikisa ti muntu ka wuyindukilaka mu dimpa na dimpa ko, kâ mu biabiansoni bidukaka mu munwa wa Yehova.’—Lub. 8:3.
a Tala Nzo ya Zangama ya Munkengi ya 1er mai 1992, bin. 24-25-F.
b Bibila mbo dizonzelaka mbala zole zi bahanina bibulu mu mikayulu kwe Yahova ku sese. Mbala ya ntete ni mu ntangu yi banoma Banganga-Nzambi mu tisalu tiawu; ya nzole ni mu ntangu ya Pake. Misamu mio mia miole miasalama mu 1512 N.M.B., ha manima ma mvula zole bala ba Israele bu bamana duka ku Ezipte.—Lev. 8:14–9:24; Lut. 9:1-5.
c Ku nsuka ya mivu 40 ku sese, bala ba Israele bayizi bâ na bitwizi biabingi bi babaka ku muzingu. (Lut. 31:32-34) Ntono musamu wo, batatamana mu dia mane tii ntangu yi bakota ku Mutoto wa kani.—Yos. 5:10-12.
d Tulendi tâ ti bibulu ka bieri’â diaka mane ko, mu bungu ti muna muntu mbo keri totaka kwa mane yaketi mu lungila.—Ndu. 16:15, 16.
