Yuvu ya Atangi
Nani i “nkento” oyikwanga muna Yesaya 60:1 ye aweyi ‘katelamene’ yo “temesa o ntemo?”
Muna Yesaya 60:1 tutanganga vo: “E nkento, telama, temesa o ntemo, kadi o ntemo aku ulweke. O nkembo a Yave ukezimanga omu ngeye.” E tini ilende isonganga vo o “nkento” ndioyo i Zione yovo Yerusaleme eyi yakala se mbanz’a kimfumu kia Yuda muna kolo kiakina. (Yes. 60:14; 62:1, 2) Yerusaleme kintinu kiawonso kia Isaele isunzulanga. E mvovo mia Yesaya yuvu yole mivaikisanga: Kiantete, nkia ntangwa ye aweyi Yerusaleme ‘yatelamena’ yo temesa ntemo a kimwanda? Kiazole, nga e mvovo mia Yesaya milungananga mu lumbu yeto? Yambula twabaka e mvutu za yuvu yayi.
Nkia ntangwa ye aweyi Yerusaleme ‘yatelamena’ yo temesa ntemo a kimwanda? Yerusaleme ye tempelo andi yafwasakana vava Ayuda bakala mu kinkole kuna Babele mu mvu 70. Kansi vava Babele yafwaswa kwa Amadai ye Aparasi, Aneyisaele muna kintinu kiawonso kia Babele, bavevolwa yo vutuka muna nsi au ya kivuila ye bavutulwisa e nsambil’aludi. (Eze. 1:1-4) Muna lubantiku lwa mvu 537 vitila tandu kieto, akwa kwikizi muna makanda 12 ana basala, bavanga diau dimosi. (Yes. 60:4) Bayantika kela yimenga kwa Yave, bakembelela e nkinzi miau yo tungulula e tempelo. (Eze. 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Muna kolo kiakina, Yave wayantika temesa diaka ntemo muna Yerusaleme, i sia vo, kuna kwa nkangu a Nzambi una wavutuka. Yau bakituka se ntemo kuna kwa zula ina yakala mu tombe kia kimwanda.
Kansi, o ungunza wa Yesaya wavutulwisa e nsambil’aludi, ke walungana muna mawonso ko. Ndonga muna Aneyisaele ke bakwamanana lemvokela Nzambi ko. (Nek. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9) Kuna kwalanda, babembola Masia, i sia vo, Yesu Kristu. (Mat. 27:1, 2) Muna mvu wa 70 wa tandu kieto, Yerusaleme ye tempelo andi yafwaswa mu nkumbu anzole.
Yave wasakula e mbaninu yayi ya nkenda. (Dan. 9:24-27) Dialudi, o Yave kakala ye kani ko vo ungunza wawonso wavutulwisa e nsambil’aludi muna Yesaya kapu kia 60, walunganena muna Yerusaleme ya kinitu.
Nga e mvovo mia Yesaya milungananga mu lumbu yeto? Elo, kansi mu kuma kia nkento, i sia vo, “Yerusaleme ya zulu,” Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Yandi i ngudi eto.” (Ngal. 4:26) Yerusaleme ya zulu i ndambu a nkubik’a Nzambi kuna zulu, i sia vo, mbasi za kwikizi. O “wan’andi” i Yesu ye 144.000 ma Akristu akuswa ana bena ye vuvu kia zingila kuna zulu nze i Paulu. Akristu akuswa beyikilwanga vo “zula kiavauka,” “Isaele a Nzambi.”—1 Pet. 2:9; Ngal. 6:16.
Yerusaleme ya zulu, aweyi ‘yatelamena’ yo “temesa o ntemo”? Ediadi diavangama muna Akristu akuswa ova ntoto. Tezanesa mambu bawanana mau ye mana masakulwa muna Yesaya kapu kia 60.
Diavavanga vo Akristu akuswa ‘batelama’ kadi bavila mu kuma kia tombe kia kimwanda kiabukama vava kialungana ungunza wa umpengomoki muna tandu kiazole mu tandu kieto. (Mat. 13:37-43) Bakota muna ubundu wa Babele Anene, i sia vo, kintwadi kia nsambil’aluvunu mu nza yawonso. Akuswa bakwamanana muna ubundu ‘yakuna mbaninu a tandu,’ eyi yayantika muna mvu wa 1914. (Mat. 13:39, 40) Kansi ke vavioka kolo ko, muna mvu wa 1919, bavevolwa ye vana vau bayantika temesa o ntemo a kimwanda, i sia, bakivana emvimba muna salu kia samuna e nsangu zambote. a Tuka mvu miayingi, wantu betukanga muna zula yawonso bekwizanga ku ntemo, kumosi ye nsadiswa za Isaele ya Nzambi, i sia vo, “atinu” ana beyikwanga muna Yesaya 60:3.—Lus. 5:9, 10.
Kuna sentu, Akristu akuswa betemesa o ntemo a Nzambi muna mpila isundidi. Mu nkia mpila? Vava e zingu kiau ova ntoto kifokoka, bekituka “Yerusaleme Yampa” yovo nzitikil’a Kristu, i sia vo, 144.000 ma atinu ye anganga.—Lus. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Yerusaleme Yampa i nsabi muna ndungan’a ungunza wa Yesaya 60:1. (Tezanesa Yesaya 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 ye Lusengomono 21:2, 9-11, 22-26.) Nze una Yerusaleme ova ntoto yakadila se mbanza kimfumu kia Isaele, Yerusaleme Yampa yo Kristu, bekituka se luyalu lwa nz’ampa. Aweyi Yerusaleme Yampa ‘ikulumukina tuka kuna zulu kwa Nzambi’? Ediadi divangama vava Nzambi kesia e sungididi kiandi ova ntoto. O wantu ana bevuminanga Nzambi betuka muna zula yawonso ‘bekangalela muna ntemo andi.’ Bevevolwa muna sumu yo lufwa. (Lus. 21:3, 4, 24) Nze una Yesaya ye ngunza zankaka basakula, vava ediadi divangama, “e ntangwa yavutulwisa e lekwa yawonso una yakala,” ilungana emvimba. (Mav. 3:21) E ntangwa yayi yavutulwisa e lekwa yawonso, yayantika vava Kristu kakituka se Ntinu ye ifokoka kuna mfoko a Luyalu lwandi lwa Funda dia Mvu.
a E nsambil’aludi yavutulwiswa muna mvu wa 1919, i yau mpe iyikwanga muna Yezekele 37:1-14 ye Lusengomono 11:7-12. Yezekele wasakula vo vava kivioka e mvu miayingi mia kinkole, e nsambil’aludi ya Akristu awonso akuswa ivutulwiswa. O ungunza wa Lusengomono diambu dia vutulwisa e salu kia kimwanda uvovelanga, i sia vo, salu kia buka kiakete kia mpangi za akuswa ana bavitanga o ntu vava bavaikiswa mu pelezo ina basiwa kondwa kwa kuma. Muna mvu wa 1919, bavewa kiyekwa kia “ntaudi akwikizi yo lulungalalu.”—Mat. 24:45; Tala o nkanda, A Adoração Pura de Jeová É Restaurada!, muna lukaya lwa 118.
