Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KAIELA O KIXIKANU KIÂ ENOKO

“Muène ua Kexi Mukua Kuxila Kiambote Nzambi”

“Muène ua Kexi Mukua Kuxila Kiambote Nzambi”

ENOKO ua kexile ku muenhu mu mivu iavulu. Nange ku tu bhonza kuxinganeka o mivu íii, maji o diiala diódio ua kexile ku muenhu mu 365 ia mivu—mivu iavulu etu lelu ki tu tena kubhixila-ku! Maji mu izuua iê, muene kexile luua muadikime kana. Makuinhi atanu a jihama ja mivu ku dima, o athu akexile mu tenesa mivu iavulu etu lelu ndenge. O diiala dia dianga Adá ua kexile ni hama jisamanu ja mivu kioso Enoko kia mu vuala. Adá ua kexile dingi ku muenhu ku jihama jitatu ja mivu! Maji sai tuana tua mukua tua Adá, akexile dingi ni mivu iavulu, Adá ndenge. Mu kiki, ni 365 ia mivu, Enoko ua kexile hanji ni pholo ia munzangala, uexile diiala dia nguzu ua kexile hanji ni ima iavulu phala kubhanga ku muenhu uê. Maji ki kiene kia bhitile.

Enoko ua kexile mu iluezu iavulu. Xinganeka Enoko, ua mu lenga ni kudisueka, ua mu dikalanganza mukonda o athu a ditunine o njimbu ia mu bhele Nzambi. Ene a futukile kiavulu. A mu zembele. Ka bhele mátui mu njimbu ia a tudile, a zembele ue o Nzambi ia tumikisine Enoko o kuboka. Mu kidi, ene ka tenene kujibha o Nzambi ia Enoko, Jihova, maji eji tena kujibha o diiala diódio, Enoko! Nange Enoko ua kexile mu dibhuidisa, o kuila nga-nda tena dingi kumona o muiji uami? O kuila muene ua xinganekene muhatu’ê mba tuana tuê tua ahatu mba mon’ê ua diiala Matúzala mba mulául’ê Lameke? (Dimatekenu 5:21-23, 25) O kuila muenhu uê ueji suka mu kizuua kieniokio?

O Bibidia ki i zuela kiavulu ia lungu ni Enoko. Mu Bibidia muala ngó mbandu jitatu jofele ji zuela ia lungu ni muenhu uê. (Dimatekenu 5:21-24; Jihebeleu 11:5; Juda 14, 15) Maji o jivelusu jiji ja soko phala etu kuijiia kuila Enoko uexile diiala dia kexile ni kixikanu kia dikota. O kuila u tata ua tokala kukalakala phala kudikila o muiji? O kuila ua bhitile kiá mu ibhidi ia kuzokela o kidi? Se kiene, Enoko ua ku xila phangu ia dikota ia kixikanu.

“ENOKO ANGA UENDA NI NZAMBI”

Kioso Enoko kia mu vuala, o athu mu ngongo ka kexile ni ukexilu uambote. O athu enhó, a tokalele mu muiji ua kasambuadi ua Adá. Mu izuu’oio, ki kubhitile luua thembu iavulu kioso Adá ni Eva kia tele o kituxi. Kiene kia bhangesa kuila o athu a kala ku muenhu mu mivu iavulu. Maji ene ka kexile ni ukexilu uambote, a katele mu nzumbi. Mu ngongo mua kexile usuéia uavulu. O ukexilu uenhó ua matekene ni muiji ua kaiadi, kioso Kaini kia jibha phang’iê Abele. Mona umoxi ua Kaini ua dinanzele mu kuila ua betele mu kuiibha Kaini ndenge! Ku muiji ua katatu, kua moneka dingi kuiibha kuengi. O athu a mateka kudikola mu dijina dia Jihova, maji ki mu ukexilu uambote ua ku mu bheza. Ene akexile mu tumbula o dijina dikôla dia Nzambi mu ukexilu uaiibha, sé ku di xila.Dimatekenu 4:8, 23-26.

Mu izuua ia Enoko, o ubhezelu ua makutu ua vudile kiavulu. Kioso Enoko kia kexile mu kula, muene ua tokalele kusola kima kimoxi. Kudibunda ni athu enhó mu ubhezelu ua makutu? Inga kusota o Nzambi ia kidi, Jihova, ua bhange o maúlu ni ixi? O musoso ua Abele ua mu tudile ku muxima, Abele a mu jibhile mukonda dia kubheza Jihova mu ukexilu ua tokala. Enoko uê ua solo kubheza Jihova. O divulu dia Dimatekenu 5:22 di tu tangela kuila: “Enoko anga uenda ni Nzambi [ia kidi].” O izuelu íii i tu londekesa kuila, Enoko uexile diiala dia kixikanu sumbala ua kexile bhu kaxi ka athu a kambele kixikanu. Muéne o muthu ua dianga mu ku mu tumbula mu Bibidia kuila uendele ni Nzambi.

O velusu ienii i tu tangela ue kuila, Enoko ua suluka mu kuenda ni Jihova katé kioso kia vuala Matúzala. Mu kiki tu tena kumona kuila Enoko ua kexile ni muiji kioso kia kexile ni 65 ia mivu. Muene ua kexile ni muhatu, o Bibidia ki i tumbula o dijina dia muhatu uê, o Bibidia ue ki i tu tangela se ua kexile ni kikuxi kia “an’â mala ni an’ahatu.” Diiala se ua mu kuenda ni Nzambi, anga u kala ni muiji, diiala didi ua tokala kulanga o muiji uê kála kia tokala mu vondadi ia Nzambi. Enoko uejiidile kuila Jihova ua mesenene kuila muene u kala fiiele kua muhatu’ê. (Dimatekenu 2:24) Sé phata, muene ua bhange ioso phala kulonga o tuana tuê ia lungu ni Jihova Nzambi. Mbote iahi ia tambula mu kubhanga kiki?

O Bibidia ki i tu tangela ima iavulu. O Bibidia ki i zuela kima kia lungu ni kixikanu kia mon’â Enoko, Matúzala, o muthu a mu tange mu Bibidia kuila ua bétele mu kukala ku muenhu, uafu mu muvu ueza o Diluviu dia dikota. Maji Matúzala ua vuala Lameke. Lameke ua laleka dingi ku muenhu, kuku’ê Enoko, ndenge, ua mu bhiti hama ia mivu ndenge mu kukala ku muenhu. Lameke ua kulu ni kixikanu kia dikota. Jihova ua mu tumina kusoneka ima ia lungu ni Noué, o mon’a Lameke. O ia soneka muene ia dikumbidila muéne kioso kia bhiti o Diluviu. O Bibidia i tu tangela ue kuila Noué uendele ni Nzambi kala kiendele kukululu’ê Enoko. Noué kejiidile Enoko. Maji Enoko ua mu xila undundu ua dikota. Noué nange uevuile o maka enhá bhu kaxi ka tat’ê, Lameke, mba kuku’ê Metúzala nange muéne ua mu tangela. Mba Jalede tat’â ia Enoko, uafu kioso Noué kia kexile ni 366 ia mivu muéne ua mu tangela.Dimatekenu 5:25-29; 6:9; 9:1.

Xinganeka, Adá ka difuile ni Enoko. Adá sumbala a mu bhangele muthu ua iuka ua te kituxi bhu pholo ia Jihova, maji ka bhana phangu iambote ku tuana tuê, uexile muthu ua bhukumuka. Maji Enoko sumbala a mu vuala mu ituxi, muene uendele ni Nzambi, iu ua xila phangu iambote ia kixikanu ku tuana tuê. Adá uafu kioso Enoko kia kexile ni 308 ia mivu. O kuila o muiji ua Adá ua kexile mu ditenda kiavulu mukonda dia kukala ni tata iaiibha, u dibanza ngó muene? Ki tu kijiia. Maji né muene kiki, Enoko “anga uenda ni Nzambi [ia kidi].”Dimatekenu 5:24.

Se uala ni muiji, o kuila u tena kudilonga phangu iambote mu kixikanu kia Enoko. Kima kiambote kudikila o ibhindanu ia muiji ué mu xitu, maji o kima kia beta-o-kota o kua dikila mu nzumbi. (1 Timote 5:8) Eie u bhanga kiki, kana ngó mu ima i u zuela, maji ni mu ima i u bhanga. Se eie u sola kuenda ni Nzambi kála kiendele Enoko, mu kuehela o maka a Nzambi kuendesa o muenhu ué, eie ua-nda bhana ku muiji ué undundu ua dikota—ua-nda kua xila phangu iambote phala ene ku i kaiela.

ENOKO “UA A TANGE . . . MU UPOLOFETA”

Enoko ua divu ubheka mukonda muéne ngó uexile ni kixikanu mu’axaxi ka athu mu izuua iê. Maji o kuila o Nzambi iê Jihova ua kexile mu tala ioso ia kexile mu bhanga muene? Xê, ua kexile. Sai kizuua Jihova ua dikundu ni selevende iê ia fiiele. Nzambi ua tumu Enoko kubokela o athu mu izuua iê. Mu kiki, Jihova ua bhange Enoko kukala polofeta ia dianga, o Bibidia ilondekesa o njimbu ia bokele muene. Tuejiia o maka enhá mukonda mu kubhita hama javulu kupholo, Juda, phang’iâ Jezú, a mu tumu kusoneka o izuelu ia tangele Enoko. *

Njimbu iebhi ia bokele Enoko? Ua bokele kiki: ‘Talesenu! Ngana ueza ni makuinhi a jimidi ja akunji’ê a ngene, mu kufundisa athu oso. Ueza mu kuêlesa athu oso abhumu, a kambe kuxikana, mukonda dia imbamba iâ ioso ia kubhukumuka ia bhumina kubhanga, ni malebhu moso akua ituxi abhumu enhâ a xonguena na-u Nzambi.’ (Juda 14, 15) Nange o kima kia dianga ki u mona mu njimbu ia Enoko, o kuijiia kuila Enoko ua zuela kála, Nzambi ua fundisa kiá ukulu o athu abhukumuka. Ikanenu iavulu mu Bibidia a i tange ue mu ukexilu uenhú. O izuelu íii ilombolola kiki: O polofeta ua mu zuela kima kia kidi’élele, mukonda dia kiki u zuela kála kima kiki kia dikumbidila kiá!Izaia 46:10.

Enoko sé uôma ua boko o njimbu ia Nzambi ku mundu uaiibha

Kiebhi kia divuile Enoko kutula o njimbu ióio ia kufundisa phala athu oso ku ivua? O njimbu ióio ia kexile ni nguzu iavulu. O izuelu “oso a bhumu,” “imbamba iâ ioso ia kubhukumuka” “ia bhumina kubhanga” ia tokala phala kulondekesa o athu, o ibhangelu iâ ni ukexilu uâ ua kubhanga o ima. Mu kiki, o kikanenu kiókio kia kexile mu dimuna o athu kuila tundé kia kaiele Adá mu Edene, o mundu uâ ua iibhile kinene. O mundu uenhó eji u buikisa kioso Jihova kieji kuiza ni “makuinhi a jimidi ja akunji’ê” mba kibuka kia mazonda a jianju phala kubuikisa oso abhumu. Enoko sé uôma ua boko o njimbu ienióio, ua bhangele kiki ubheka uê! Nange o kamunzangala Lameke, ua diuanene mu kutala o kusuina kua kuku’ê. Se kiene, tuejiia se mukonda diahi ua divuile kiki.

O kixikanu kia Enoko ki tu bhangesa kudibhuidisa se tua mu mona o mundu mu tuala kála ki mona Nzambi. O njimbu ia kufundisa ia tudile Enoko, katé kiki i ié hanji; ia tokala ue ku mundu ua lelu kala kia tokalele ku mundu mu izuua ia Enoko. Kála kia bokele Enoko, Jihova ua bheka Diluviu dia dikota, dia buikisa o mundu uaiibha mu izuua ia Noué. Maji o kibuikilu kiókio kifua kilondekesu kia kibuikilu kia dikota kia mu kuiza ku pholo. (Matesu 24:38, 39; 2 Phetele 2:4-6) Kála kia bhitile m’ukulu, lelu Nzambi ni jianju jê ala polondo phala kufundisa o mundu iú uaiibha. Kala muthu mudietu ua tokala kuta ku muxima uê o njimbu ia Enoko ni ku i tangela ué akuâ. O muiji uetu ni makamba, nange ka mu bheza Nzambi. Sai bhabha nange tu divua kuila tuala ubheka. Maji Jihova ka xisa Enoko ubheka kana; ka-nda xisa uê o jiselevende jê ja fiiele lelu!

“A MU AMBATA SÉ KUMONA KALUNGA”

Kiebhi Enoko kiafu? Mu kidi, o kufua kua Enoko ki tu kuijiia kiambote. O divulu dia Dimatekenu di tu tangela ngó kiki: “Enoko anga uenda ni Nzambi, anga ku mesu a athu u jimuka-ku, kuma Nzambi ua mu ambata.”(Dimatekenu 5:24) Mu ukexilu uebhi Nzambi uambata Enoko? Mu kubhita thembu poxolo Phaulu ua soneka: “O mu kuxikana, Enoko a mu ambata sé kumona kalunga. Anga ubhua athu ku mesu kuma Nzambi ua mu ambata sé muthu dingi ku mu mona, mukonda Nzambi muène ua mu ambata. O mikanda Ikôla i ambe kuma kioso kiluua a mu ambata, muène ua kexi mukua kuxila kiambote Nzambi.” (Jihebeleu 11:5) Ihi ia mesenene kuzuela Phaulu ni izuelu “a mu ambata sé kumona kalunga”? Sai Jibibidia jamba kuila, Nzambi uambata Enoko ku diulu. Maji ki kiene. O Bibidia i longa kuila, Jezú Kristu muéne o muthu ua diangela ku mu fukununa phala kuia ku diulu.Nzuá 3:13.

Mu ukexilu uebhi-phe, Enoko “a mu ambata” phala ka mone o “kalunga?” Nange Jihova ni henda ioso ua katula o muenhu ua Enoko phala kévue o ndolo ia kufua. Maji kia dianga Enoko a mu tange kuila “ua kexi mukua kuxila kiambote Nzambi.” Kiebhi-phe? Ande dia kufua, nange Nzambi ua bhanene kisuma kua Enoko, o kisuma kiki kia mu londekesa o ixi kala palaízu. O kijimbuete kiókio, kia londekesa kuila Jihova ua mu zolele, anga kia zubha kumona o kisuma Enoko uafu. Poxolo Phaulu kioso kia kexile mu soneka ia lungu ni maiala ni ahatu a fiiele, muene uambe: “Athu oso en’iá afua, ezala ni kuxikana.” (Jihebeleu 11:13) O jinguma jê nange a soto o kimbi kiê, maji Enoko “ubhua athu ku mesu,” Jihova nange muéne ua bhangesa kuila o athu ka mone o kimbi, phala ka ki bheze. *

Ni kibanzelu kiki, tu fikisa kuxinganeka kiebhi Enoko nange kiafu. Lembalala kuila, kiki nange kiene kia bhitile. Xinganeka, Enoko ua mu lenga, anga u bhuila. O jinguma jê a mu mu sota ni njinda iavulu mukonda dia njimbu ia kufundisa ia mu boka. Enoko ua sange kididi phala kudisueka ni kunhoha bhofele, maji muene uejiia kuila ka-nda bhuluka. A-nda mu jibha. Kioso kia kala mu nhoha, u samba kua Nzambi. Mu kiki, muene uivua kutululuka kuonene. Anga u mona kisuma kala muéne muala.

Enoko eji mu jibha kuala o jinguma jê, mukonda dia kiki Nzambi ua mu ambata

Xinganeka kuila, muene u mona kizuzumbia ki mu londekesa ixi iambote, nuka ua i muene. Muene u mona ixi ia fuama kála kiexile o jaludim ia Edene, maji sé-mu jixelube phala kufidisa athu kubokona-mu. Muene u mona maiala ni ahatu—oso ala ni nguzu iavulu ni sauidi iambote. Muene kutululuka kua dikota. Ki muala unguma, né kizukutisu mukonda dia kubheza Nzambi, kála mu izuua ia Enoko. Enoko uévu o kikuatekesu, ni henda ia Jihova kua muene. Muene uejiidile kuila, ua tokalele mu kididi kienhiókio, muéne mueji kala o dibhata diê. Kioso o kutululuka ki kua kexile mu dibandekesa, Enoko uai ku kilu kia zongo.

Enoko katé lelu uafu, maji Jihova Nzambi ua mu bhake kiambote mu kilunji kiê! Kála kia kanena Jezú, kua-nda kuiza kizuua oso ala mu kilunji kia Nzambi a-nda kuívua o dízui dia Kristu, anga a-nda tunda mu jimbila, a-nda sanga mundu uobhe ua fuama kinene ni kutululuka kuavulu.Nzuá 5:28, 29.

O kuila ua mesena kukala ku mundu uobhe? Xinganeka kudisanga ni Enoko. Xinganeka mu ima iambote i ua-nda dilonga kua muene! Muene ua-nda tu tangela se o ixinganeku ietu ia lungu ni disukilu dia muenhu uê, kidi muéne mba kana. Maji sai kima ki tua tokala kudilonga kindala kua muene. Kioso kia zubha kuzuela ia lungu ni Enoko, Phaulu uambe: “Muthu-phe ua kambe o kuxikana ka tena kuuabhela Nzambi.” (Jihebeleu 11:6) Mu kiki, kima kiambote kukaiela o phangu ia kusuina ni kixikanu kia Enoko!

^ kax. 14 Sai jingijiie amba kuila, o izuelu ia soneka Juda ua i katula mu divulu dia Enoko, amba kuila Enoko muéne ua soneka o Divulu didi, maji iá makutu, ki kidi kana. O divulu didi di tangela ni kidi kioso ioso ia tangele Enoko maji o izuelu íii ia tangele Enoko, nange a i sange mu dukumendu diokulu mba a i zuela kuala adiakime a xahulu. Kiki nange kiene kia kuatekesa Juda kuijiia ia tangele Enoko, mba nange Jezú muéne ua mu tangela, mukonda Jezú tundé ku diulu, ua talele o muenhu uoso ua Enoko.

^ kax. 20 Kiene kimoxi ue, Nzambi nange ua bhangesa o imbi ia Mozé ni ia Jezú kukala mu kididi ka tenene ku i mona ku athu, phala ka i bheze.Matendelelu 34:5, 6; Luka 24:3-6; Juda 9.