Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

O Kuila Ngi Sobha Kitadi?

O Kuila Ngi Sobha Kitadi?

“O ku sobha kitadi kua difuangana ni ku kazala maji o ku ki vutula, mukôndo ua dikota.”—Sabhu ia akua Swahili.

SAÍ mbandu ia Africa, o sabhu íii a i ijiia kiambote kuala o athu. o sabhu íii ilondekesa kiebhi kiene mu divua athu avulu mu jixi joso. O kuila kiene ué ki uene mu divua mu kaxi ka ku sobha kitadi ku dikamba mba ku muthu uéngi? Sumbala saí ithangana ku bhinga muene ku sobha kitadi, o kuila kibanzelu kiambote ku bhanga kiki? Maka ebhi ejila mu ku sobha kitadi?

O sabhu ia mukua ia akua Swahili, i tu kuatekesa kuijiia o maka ejila mu ku sobha. O sabhu iexi: “O ku sobha kitadi ku zanga ukamba.” Sé phata, o makongo a tena ku zanga o ukamba ua athu. Né muene se tu banza ni ku di sokejeka kiambote, o ima ki iene mu bhita kála ki tua banze. Mu kifika, se o kizuua kia ku futa o dikongo ki bhita, o muthu ua sobhesa o kitadi u tena ku thathamana. O ukamba ua ió ua sobho ni ió ua sobhesa ki u kala dingi kiambote. Katé muene ni ukamba ua muthu ni muiji u tena ku kala kia iibha. Kuma o makongo a bheka jinvunda javulu, tua tokala ku banza kiambote ande dia ku sobha kitadi.

O ku sobha kitadi, ki tena ué ku zanga o ukamba ua muthu ni Nzambi. Kiebhi? Kia dianga, o Bibidia i zuela uoso u dituna ku futa o dikongo diê, iú muthu ua iibha. (Jisálamu 37:21) Izuela ué kuila ‘mukua ku sobha muene selevende ia ió mukua ku sobhesa.’ (Jisabhu 22:7) O muthu ua sobho kitadi u bhanga i mu tuma ió ua mu sobhesa o kitadi, katé kia-nda ki futa. Saí sabhu ia mukuá mu Africa, iexi: “Eie se ua sobho kinama kia mukuenu, kala uia bhuoso-bhuoso bhu ku tumina muéne.” O izuelu íii ilombolola kuila uoso u ta dikongo dia dikota, ka tena ku kuata kilu mba ku bhanga ima ia mesena muéne o ku bhanga.

Kienhiki-phe, o muthu ua te dikongo ua tokala ku bhanga ioso phala ku di futa. Se ka ki bhange, mua-nda moneka ibhidi. O ku ta makongo avulu ku bheka njinda iavulu ku muthu, ku kamba ku kuata kilu, ku kalakala kiavulu, ku bheka jinvunda diiala ni muhatu, o makaza a tena ku di senga, o muthu u tena kuia mu kaleia. Mukonda dia kiki, o divulu dia Loma 13:8, di tu tangela kiki: “Kana ku dievela kima ku muthu uoso-uoso. O dikongo di moxi di mu kala na-diu ngó, dia ku dizola mudienu.”

O KUILA KU BHINGA MUENE KU SOBHA KITADI?

Mu kuijiia o ima íii, tua tokala ku dimuka mu ku sobha kitadi. Kima kiambote ku dibhuidisa: Nga bhingi muene ku sobha kitadi? O kuila nga mesena ku sobha kitadi phala ku dikila o muiji? Inga nga mesena ku bhanga kiki, phala ngi kale ni kitadi kiavulu ni ku kala ni ima ioso i nga mesena? Kima kiambote ku sanguluka ni ima i tuala na-iu mu veji dia ku ta dikongo.

Maji saí ithangana ku bhinga muene ku sobha kitadi, mu kifika kioso ki moneka kibhidi kia dikota ki tuejiia dingi kima kia mukua kia ku bhanga phala ku ki batula. Né muene kiki, se o muthu u banza ku sobha kitadi, ua tokala ku kala muthu ua kidi. Kiebhi kia tena ku bhanga kiki?

Kia dianga, kana ku banza kuila kuma o muthu uala ni kitadi kiavulu, muéne ka-nda mesena dingi o kitadi. Ki tu tokala ku banza kuila, se o muthu mvuama ua tu sobhesa kitadi, muéne u bhanga kiki phala ku tu kuatekesa. Ki tu tokala ué ku banza kuila ki tu bhingi ku futa o dikongo. Kana ku kala ni luímbi lua ió ela kála ala ni kitadi kiavulu.—Jisabhu 28:22.

Kienhiki, sota ku futa o dikongo di ua te ni lusolo luoso. Se o muthu ua ku sobhesa o kitadi, ka ku tangela o kizuua ki ua tokala o ku ki futa, mu tangele o kizuua ki ua-nda bhanga kiki. Kima kiambote ku soneka ioso phala ki mu moneke maka. (Jelemiia 32:9, 10) Kima kiambote eie muene ku bheka o kitadi kia dikongo mu veji dia ku tuma muthu uéngi, phala u tene ku mu sakidila. O ku futa o dikongo, ku suínisa o ukamba ua muthu ni muthu. Mu Diskursu dia bhange ku Mulundu, Jezú uambe: “O kudikunda kuenu-phe ku kale kua kuila: Kiene, kiene; kana, kana.” (Matesu 5:37) Ta ué ku muxima o Kijila kia Ulu, kiambe: “Ima ioso-phe i mua mesena kuila athu a mi bhanga-iu enu, iene ue muene i mua bhanga ene.”—Matesu 7:12.

ITENDELESU IA BIBIDIA I TENA KU TU KUATEKESA

O Bibidia i tu bhana milongi iambote i tena ku tu kuatekesa ku dibhana ni maka alungu ni kitadi. I zuela: “Kuma kia kidi kiene, o kuxila Nzambi-phe ni kutululuka kuê, nganhu muene ia dikota, kabasa muthu ua tena kusanguluka ni kioso kiala na-kiu.” (1 Timote 6:6) O izuelu íii ilombolola kuila, o ku sanguluka ni ima i tuala na-iu iene ngó ia-nda tu kuatekesa ku lenga o ibhidi ijila mu ku ta makongo. Maji ku mundu iú ki bhonza kiavulu ku sanguluka ni ima i tuala na-iu. Bhabha bhuene bhu moneka o “kuxila Nzambi.” Kiebhi ki tu bhanga kiki?

Tala o musoso ua dikaza Jikidistá mu kibatu kia Asia. Mu unzangala uâ, ene a diuanene kiavulu mu ku mona athu a tenene ku sumba jinzo. Kienhiki, ene a banze uá ku sumba inzo iâ mu ku phopheka kitadi ni ku sobha ku ji bangu ni jindandu. Maji mu ku bhita thembu, a mateka ku divua kuila o makongo edile kála pezu ia dikota mu dikunda diâ, mukonda kua bhingile ku a futa mbeji ni mbeji. Ene a mateka ku kalakala kiavulu katé muene ka kexile ni kithangana kia ku xikama ni ana ku bhata. O diiala diambe: “O njinda, ndolo ni ku bhita mausuku sé ku zeka, edile kála ditadi dia dikota ku thandu dia mutué uami. Kia bhonzele kiavulu, ku tena.”

“O ku mona o ima mu xitu ni mesu a nzumbi iene i langa o muthu”

Mu ku bhita thembu, ene a di lembalala o izuelu i tu sanga mu divulu 1 Timote 6:6 ia a mono kuila a tokalele ku sumbisa o inzo iâ. Kua bhiti mivu iiadi phala ene ku futa o makongo, kiene ngó kia mateka ku divua kiambote. Ihi ia di longo o dikaza didi? Ene ambe: “O ku mona o ima mu xitu ni mesu a nzumbi iene i langa o muthu.”

O sabhu ia akua Swahili i tua tange mu dimatekenu, a i ijiia ku athu avulu. Maji né kiki, o athu ene mu ta hanji makongo avulu. Mu kuijiia o itendelesu ia Bibidia i tua di longo kiá, ki kima kiambote ku xinganeka o kibhuidisu kiki: O Kuila Ngi Sobha Kitadi?