CHOONG KEON naJulie, ovalihomboli ovo ve li paife mepupi lomido 30 nasha notava longo ve li ovakokolindjila vondjikilile moSydney, moAustralia, ova li ashike va ninga etokolo lokutembuka konima yomido 5 da pita. Choong Keon okwa ti: “Otwa li hatu longo oilonga yokulikongela omboloto yetatafiku notwa li tu na onghalamwenyo youndjeko. Opo twa li opa li pe na onghalo yomhepo iwa nosho yo onghedi yokukalamwenyo i li nawa. Otwa li hatu hafele pamwe novapambele nosho yo ookaume.” Ndele nande ongaho, eliudo laChoong Keon naJulie ola li tali va nyenyetele. Omolwashike mbela? Omolwaashi ova kala ve shii kutya eenghalo davo otadi dulu oku va pitika va ninge shihapu moilonga yaJehova, ashike ova li tava ongaonga okuninga omalunduluko a pumbiwa.

Poshoongalele shoshitukulwa shomo 2009, opa li pa yandjwa oshipopiwa osho sha li she va kuma neenghono. Omupopi okwa li ta yandje elitulemo kwaavo tava dulu okutamununa mo oukalele wavo. Okwa ti: “Diladileni kwaashi: Omushingi wohauto ota dulu okutanaunina ohauto yaye kolumosho ile kolulyo, ndele ongeenge ashike ohauto tai linyenge. Sha faafana, Jesus otashi dulika e tu wilike tu tamunune mo oukalele wetu ndele ongeenge ashike hatu linyenge, sha hala kutya, hatu ningi eenghendabala da mana mo tu hange omalalakano etu.” * Ovalihomboli ovo ova li ve udite omupopi a fa ovo a yukilila filufilu. Poshoongalele osho tuu osho opa li pa pulapulwa ovalihomboli ovatumwa ovo tava longele koTaiwan. Ova li va popya nghee tava hafele oukalele wavo nova divilika kutya oku na natango omhumbwe. Natango, Choong Keon naJulie ova li ve udite eendjovo odo da fa da yukifwa kuvo filufilu.

Julie okwa ti: “Okudja poshoongalele osho otwa li twa ilikana kuJehova e tu twe omukumo tu katuke onghatu tu tembukile koTaiwan.” Okwa weda ko ta ti: “Otwa li twa tila, twa fa ashike hatu nhukile momeva male oshikando shotete.” Omushangwa oo we va kwafela va katuke onghatu, Omuudifi 11:4, oyo tai ti: “Ou ha tale omhepo, ita ka kuna nande; ndele ou ha tale oilemo, ita ka teya nande.” Choong Keon okwa ti: “Otwa katuka  onghatu tu efe po ‘okutala’ nokuhovela ‘okukuna nokuteya.’” Ova kala tava ilikana lwoikando shi na sha naasho, tava lesha omahokololo onghalamwenyo yovatumwa nokulitumina omatumwalaka mahapu mefimbo lixupi naavo va tembukila nale koTaiwan, tava landifa po eehauto davo noikwaipundi, nova li va ya koTaiwan konima yeemwedi nhatu.

Ovamwatate novamwameme ve dulife 100 va dja kondje yoilongo paife otava longo koitukulwa yaTaiwan oko ku na omhumbwe inene yovaudifi vOuhamba. Ova dja koilongo ngaashi, Australia, Britain, Canada, France, Japan, Korea, Spain nosho yo kOilongo ya Hangana, nove li pomido 21 fiyo 73. Mokati kavo omu na ovamwameme inava hombolwa ve dulife 50. Oshike sha kwafela ovamwatate ovo novamwameme ovaladi va twikile noukalele wavo moshilongo osho shihe fi shavo? Natu ka taleni kwaasho va ti.

Laura, omumwameme ina hombolwa a dja koCanada, ota longo e li omukokolindjila kouninginino waTaiwan. Omido 10 lwaapo da pita, Laura ka li ha hafele oilonga yokuudifa nandenande. Okwa ti: “Onda li handi i moukalele ashike kanda li handi kala mo efimbo lile opo ndi kale nda pyokoka.” Opo nee ookahewa kaye vomoCanada ova li ve mu pula va ye va ka udife oule womwedi koMexico. Okwa ti: “Osho osha li oshikando sha nge shotete handi longo moukalele efimbo lile, ndele onda li nda kumwa molwaashi osha li sha enda nawa lela!”

Oshimoniwa shiwa sha tya ngaho osha li sha twa Laura omukumo opo a diladile kombinga yokutembukila keongalo limwe moCanada oko haku popiwa elaka loshinailongo. Okwa li e lishangifa meetundi delaka lOshichina, ta kala ta longo nongudu yelaka lOshichina nokulitulila po elalakano lokutembukila koTaiwan, nokwa li a hanga elalakano laye olo muSeptemba 2008. Laura okwa ti: “Osha pula nge odula opo ndi tambule ko omundingonoko wange mupe, ndele paife ihandi diladila vali nokuli nokushuna koCanada.” Laura oku udite ngahelipi shi na sha noilonga yomomapya? Okwa ti: “Paife ohandi i hafele lela.” Kape na oshinima shihafifa shi dulife okumona nghee ovakonakonimbibeli tava lundulula onghedi yavo yokukalamwenyo eshi tave lihongo kombinga yaJehova. Okulonga moTaiwan okwa pa nge omhito ndi mone ehafo la tya ngaho lwoikando ihapu.”

Brian naMichelle, ovalihomboli ovo ve li mepupi lomido 30 nasha, va dja kOilongo ya Hangana, ova li va tembukila koTaiwan omido 8 lwaapo da pita. Potete ova li ve wete itave shi endifa nawa moukalele. Ndele omutumwa umwe a pyokoka okwe va lombwela a ti: “Kutya owa yandja ashike okafo, dimbuluka kutya otashi dulika osho oshikando shotete komunhu oo okumona etumwalaka kombinga yaJehova. Kungaho owa longa nale oshilonga sha fimana moukalele!” Epopyo olo tali tu omukumo ola li la kwafela neenghono Brian naMichelle va pule komesho. Omumwatate umwe vali okwe va lombwela a ti: “Henukeni okuliteya omukumo mokukala hamu tale efiku keshe kutya omwa ninga exumokomesho li fike peni eshi tamu lihongo elaka lOshichina, ndele kaleni hamu li tale momukakena wefimbo olo li li pokati koyoongalele.” Okudja opo ova li va ninga exumokomesho, nokunena ove li ovakokolindjila tava pondola.

Oshike tashi dulika shi ku linyengife u lihonge elaka loshinailongo? Kendabala okutalela po oshilongo oko wa hala oku ka longa. Talela po eongalo nokweendafana novamwatate novamwameme vomoshitukulwa noku ka longa pamwe navo moukalele. Brian okwa ti: “Konima ngeenge owa mono kutya ovanhu vahapu kondje yoshilongo oko wa ya otava pwilikine nawa ketumwalaka lOuhamba novamwatate novamwameme otave ku ulikile ohamu, otashi ke ku linyengifa u tembukile ko.”

Vahapu ovo va tembukila koTaiwan oko ku na omhumbwe inene, ohave liyambidida eshi tava kokola ondjila mokuhonga Oshiingilisha. Kristin naMichelle ohava landifa eeshi. Kristin okwa ti: “Inandi longa nale oilonga ya tya ngho, ashike oya kwafela nge opo ndi dule okukala moTaiwan.” Mokweendela ko kwefimbo, Kristin okwa ka kala e na ovanhu ovo have mu lande pandjikilile. Oilonga oyo yetatafiku oye mu kwafela e liyambidide nomukulukadi waye painiwe, noya li hai va pe efimbo la wana lokulonga oilonga ya fimana, oukokolindjila, tava yulu ovanhu.

William naJennifer, ovalihomboli va dja kOilongo ya Hangana, ova li va tembukila koTaiwan omido 7 lwaapo da pita. William okwa ti: “Okulihonga elaka, oukokolindjila, okufila oshisho eongalo nokulonga u mone oimaliwa ya wana okufila oshisho oukwaneumbo, omafimbo amwe oya li hai lolokifa nge.” Oshike she va kwafela va pondole nova kale va hafa? Ova kendabala okulitulila po omalalakano e li pandjele. Pashihopaenenwa, kava li va teelela shihapu kuvo vene eshi tave lihongo Oshichina, nokava li va teka unene omukumo eshi va li itava ningi exumokomesho meendelelo.

William ota dimbuluka osho omupashukili omweendi umwe a li e mu lombwela a ti: “Konima ngeenge owe litulile po elalakano lopamhepo, hafela eenghatu odo to katuka eshi to kendabala oku li hanga. William okwa ti kutya okutula moilonga omayele oo okwe mu kwafela nomukulukadi waye va kale hava tifuka nokupwilikina komayele ovamwatate ovo tava kwatele komesho meongalo nokulundulula onghedi yavo yokuninga oinima opo va dule okupondola moukalele wavo moshilongo osho shihe fi shavo. Okwa weda ko ta ti: “Osha kwafela nge yo ndi dimbuluke okukala handi longifa efimbo lonhumba okuhafela eshito lokanhunhu oko tu li.”

Ngaashi William naJennifer, Megan, omumwameme ina hombolwa womukokolindjila a dja kOilongo ya Hangana, ota hafele oilonga yaye eshi ta kendabala okuhanga elalakano laye lokukala ha popi Oshichina nawanawa. Oshivike keshe oha i pamwe nongudu yovaudifi ovo hava longo moshitukulwa shimwe shihokwifa, petuliloshikepa laKaohsiung, olo la shiya ko mounene moTaiwan. Megan okwa li a dula okuudifa onghundana iwa meeshikepa di lili noku lili nokuudifila ovayuli veeshi va dja koilongo ngaashi, Bangladesh, India, Indonesia, Philippines, Thailand nosho yo Vanuatu. Okwa ti: “Molwaashi ovayuli veeshi petuliloshikepa ohava kala po ashike okafimbo kaxupi, ohatu hovele  ekonakonombibeli pefimbo opo. Opo tu va mane ko aveshe, luhapu ohatu konakona novanhu vane ile vatano poshikando.” Ndele mbela Megan ote shi endifa ngahelipi mokulihonga Oshichina? Okwa ti: “Onda hala ngeno onda shiiva diva, ashike onda kaleka momadiladilo oshinima shimwe nde shi lombwelwa komumwatate umwe a ti: ‘Ninga ngaashi to dulu, na Jehova ote ke ku kwafela u wanife po oukalele woye.’”

Fimbo Cathy wokoBritain ina tembuka, okwa li a konga tete kutya okoshilongo shilipi shi li eameno okulongwa komumwameme ina hombolwa. Okwa li a lombwela Jehova meilikano shi na sha naasho nokwa li a shangela koitaimbelewa i lili noku lili, ta pula apa pe na onhele i li eameno okulongwa komumwameme ina hombolwa. Konima yaasho, okwa li a konakona nawa osho a nyamukulwa koitaimbelewa i lili noku lili ndele ta fiki pexulifodiladilo lokutembukila koTaiwan.

Mo 2004, eshi Cathy e na omido 31, okwa li a tembukila koTaiwan, oko e li ta kendabala okunangwafapaleka onghalamwenyo yaye ngaashi tashi dulika. Okwa ti: “Onda pula ovamwatate novamwameme kutya openi hava lande oiimati noikwambidi kombilixa. Osho osha kwafela nge ndi kwate nawa oimaliwa yange.” Oshike sha kwafela Cathy a kale e na onghalamwenyo i li paunafangwa? Okwa ti: “Ohandi ilikana lwoikando kuJehova a kwafele nge ndi kale nda wanenwa koikulya nokoikutu i li paunafangwa oyo ndi na. Ondi wete kutya Jehova okwa nyamukula omailikano ange mokukwafela nge ndi kale nda wanenwa nonande kandi na oinima aishe oyo nda hala.” Okwa weda ko ta ti: “Ohandi hafele onghalamwenyo yange i li paunafangwa molwaashi otai kwafele nge ndi yandje elitulemo koinima yopamhepo.”

Onghalamwenyo yaCathy ka i li ashike paunafangwa ndele oihafifa yo. Okwa ti: “Ohandi dulu okuudifa moshitukulwa omo ovanhu vahapu hava pwilikine konghundana iwa. Osho oshihafifa lela!” Eshi Cathy a ya koTaiwan, moshilando omo a hovela okukokola ondjila omwa li ashike mu na omaongalo 2 Oshichina, ndele paife omu na omaongalo 7. Okwa ti: “Okutala ekulo likumwifi la tya ngaho nokukufa ombinga moilonga yeteyo osha ningifa nge ndi kale nda tunhukwa efiku keshe!”

Oinima oya endela ngahelipi Choong Keon naJulie ovo va tumbulwa pehovelo loshitukulwa eshi? Choong Keon okwa li e udite kutya molwaashi ke shii nawa Oshichina ka li e wete ta dulu okulonga shihapu meongalo. Ndele ovamwatate meongalo hasho va li ve udite ngaho. Choong Keon okwa ti: “Eshi eongalo letu la ninga omaongalo avali, onda li nda pewa oinakuwanifwa ihapu ya wedwa po ndi li omuyakuliongalo.” Okwa popya te limemesha ta ti: “Pefimbo opo onda li ndi udite kutya ohandi yakula lela opo pe na omhumbwe inene. Osha li shiwa neenghono, eshi naame va li va pumbwa nge nokuli.” Paife Choong Keon oku li omukulunhuongalo. Julie okwa weda ko ta ti: “Otu wete kutya otwa wanifa po sha, twa wanenwa notwa hafa shi dulife nale. Otwa tembukila oku tu kwafele, ndele otu wete kutya otwa kwafelwa koshimoniwa osho shihafifa. Ohatu pandula Jehova eshi e tu pitika tu longe oku!”

Moilongo ihapu omu na natango omhumbwe yovalongi vahapu va longe moilonga yeteyo lopamhepo. Mbela ou li pokumana ofikola noku shii kutya longifa ngahelipi onghalamwenyo yoye? Mbela ino hombola ile ino hombolwa nowa halelela okulongifwa pauyadi kehangano laJehova? Mbela ino hala oukwaneumbo weni u kale tau dimbuluka nehafo osho tau longele Jehova moilonga yaye? Mbela owa pendjelwa nou na oimoniwa iwa oyo wa likola mokukalamwenyo kwoye oyo wa pumbwa okuhokololela vamwe? Kala wa shilipalekwa kutya Jehova ote ke ku nangeka noupuna ngeenge owa hoolola okutamununa mo oukalele woye moku ka longa oko ku na omhumbwe inene yovaudifi vOuhamba.