Na Biblia, ngogo ya kisina ya Kigreki ya bo ke balulaka bantangu ya nkaka “masonga” ke tendula ntete-ntete “kima mosi ya mbote.” Yo lenda tendula mpi kima mosi ya kitoko ya kutala ti mabanza ya mbote.

Bakristu ke tulaka dikebi ya mingi na mambu yai ya ntumwa Polo sonikaka na ngolo ya mpeve santu: “Beto ke zola kuditwadisa na masonga na mambu yonso.” Yo ke tendula nki?

Konso suka na ntwala ya kubasika, bantu mingi ke kuditalaka na tala-tala. Sambu na nki? Sambu bo ke zolaka kuvanda kitoko. Kansi kele ti kima ya mfunu kuluta kuyidika nsuki to kulwata bilele ya kitoko. Ya kieleka, kimuntu na beto ya kati lenda tomisa to kubebisa kimuntu na beto ya nganda.

Ndinga ya Nzambi ke tuba pwelele nde mbala mingi beto ke salaka mambu ya mbi. Kuyantika 8:21 ke tuba nde: “Mabanza ya ntima ya muntu kele mbi yantika kileke na yandi.” Ya kieleka, sambu na kuvanda masonga, beto fwete nwana ti mpusa ya kusala masumu ya beto ke butukaka na yo. Ntumwa Polo tendulaka na mutindu mosi ya pwelele bitumba yina yandi nwanaka ti masumu. Yandi tubaka nde: “Na ntima na mono, mono ke monaka kiese kibeni na nsiku ya Nzambi, kansi mono ke mona na nitu na mono nsiku ya nkaka yina ke nwana ti nsiku ya mabanza na mono mpi yo ke nata mono na kimpika ya nsiku ya disumu yina kele na nitu na mono.”​—Baroma 7:22, 23.

Mu mbandu, kana ntima na beto ke pusa beto na kusala mambu ya mbi to beto ke wa mpusa ya ngolo ya kusala mambu ya kukonda masonga, beto fwete sala yo ve kaka sambu ntima na beto ke pusa beto na kusala yo. Beto lenda pona na kusala yo to ve. Kana beto ke pona na kubuya mabanza ya mbi, beto ta landa kuvanda masonga ata bantu yina beto ke zingaka ti bo me konda masonga.

Sambu na kuvanda masonga, yo ke lomba nde beto vanda ti bansiku ya bikalulu ya mbote. Kansi yo kele mawa na kumona nde bantu mingi ke lutisaka ntangu mingi na kusosa kuzaba mutindu ya kulwata, kansi bo ke lutisaka ntangu fioti na kusosa kuzaba bansiku ya bikalulu ya mbote. Yo yina bo ke salaka mambu mingi ya kukonda masonga. Mukanda mosi (The (Honest) Truth About Dishonesty) ke tuba nde: “Mbala mingi beto ke kusaka tii na kiteso yina ke pesaka beto nzila ya kulanda kundima nde beto kele bantu ya masonga.” Keti kele ti bansiku yina lenda sadisa beto na kuzaba kana yo kele mbote to mbi na kukonda masonga na kiteso mosi buna? Ee, bansiku ya mutindu yina kele.

Bamilio ya bantu na nsi-ntoto ya mvimba me monaka nde Biblia ke sadisaka mpenza. Biblia kele ti bansiku ya bikalulu ya mbote yina lenda fwanana ve ti kima ya nkaka. (Nkunga 19:7) Yo ke pesaka lutwadisu ya me fwana na mambu ya me tala luzingu ya dibuta, kisalu, bikalulu ya mbote, mpi bangwisana na beto ti Nzambi. Biblia ke vandaka mbote ntangu yonso. Bansiku na yo ke sadisaka bantu ya bansi yonso, ya bampusu yonso, ya makanda yonso mpi bantu ya mitindu yonso. Beto lenda longa ntima na beto sambu yo sadisa beto na kuvanda bantu ya masonga mpi ya mbote kana beto ke longuka Biblia mbote-mbote, ke yindulula mambu yina yo ke tubaka, mpi ke sadila bandongisila na yo.

 Ata mpidina, sambu na kunwana ti kikalulu ya kukonda masonga, beto fwete suka kaka ve na kuzaba Biblia mbote-mbote. Beto ke zinga na nsi-ntoto mosi ya mbi ya ke pusa beto na kundima bansiku na yo ya kubeba. Yo yina, beto fwete lomba lusadisu ya Nzambi na kisambu. (Bafilipi 4:6, 7, 13) Kana beto sala mutindu yina, beto ta baka kikesa ya kukangama na mambu ya mbote mpi beto ta vanda masonga na mambu yonso.

Hitoshi, yina beto me tubila na luyantiku ya disolo, bakaka mambote sambu yandi zabanaka bonso muntu yina ke salaka kisalu na masonga yonso. Bubu yai yandi ke salaka kisalu ti mfumu mosi ya ke sepelaka na masonga na yandi. Yandi ke tuba nde: “Mono ke vandaka na kiese mingi sambu mono me zwaka kisalu yina ke sadisaka mono na kuvanda ti kansansa ya mbote.”

Bantu ya nkaka mpi me monaka nde mambu yai kele ya kieleka. Beto tadila mwa bambandu ya bantu yina bakaka mambote sambu bo sadilaka munsiku ya Biblia ya “kuditwadisa na masonga na mambu yonso.”

• Kansansa ya Mbote

  “Ntangu mono vandaka ti bamvula 13, mono yambulaka nzo-nkanda sambu na kusala kisalu ti miyibi. Yo yina, na mbongo yonso ya mono vandaka kuzwa, 95 na kati ya nkama vandaka kukatuka na banzila ya luvunu. Na nima, ntangu mono kwelaka, mono ti bakala na mono beto yantikaka kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa. Beto longukaka nde Yehowa * Nzambi ke mengaka mambu ya kukonda masonga, yo yina beto bakaka lukanu ya kusoba luzingu na beto. Na 1990, beto kudipesaka na Yehowa mpi beto bakaka mbotika. Beto kumaka Bambangi ya Yehowa.”​—Bingana 6:16-19.

  “Na ntangu ya ntama, nzo na mono vandaka ya kufuluka ti bima ya muyibi, kansi ntangu yai bima ya mutindu yina kele diaka ve; mpi yo ke sadisa mono na kuvanda ti kansansa ya mbote. Kana mono yindula bamvula mingi yina mono vandaka kusala mambu ya kukonda masonga, mono ke pesaka Yehowa matondo mingi mutindu yandi me monisilaka mono mawa na yandi ya nene. Konso mpimpa kana mono ke zola kulala, mono ke vandaka mpenza na kiese na kuzaba nde Yehowa ke sepela na mono.”​—Cheryl, na Irlande.

  “Ntangu mfumu na mono waka nde mono buyaka kaniaka ya kiliya mosi, yandi tubilaka mono nde: ‘Nzambi na nge ke sadisa nge mpenza na kukuma muntu ya bo lenda tudila ntima! Kusala ti nge na kompani na beto kele mpenza lusakumunu.’ Kuvanda masonga na mambu yonso ke sadisaka mono na kuvanda ti kansansa ya mbote na ntwala ya Yehowa Nzambi. Yo ke pesaka mono mpi nzila ya kusadisa dibuta na mono mpi bantu ya nkaka sambu bo sala kiteso mosi.​—Sonny, na Hong Kong.

• Ngemba ya Mabanza

  “Mono kele kilandi ya direktere ya banki mosi ya nene. Na kisalu ya banki, kukuma mvwama kele mfunu mingi kuluta kuvanda masonga. Ngindu ya me panzanaka kele nde: ‘Mbi kele na wapi kana muntu ke sala diambu ya fioti ya kukonda masonga sambu na kukumisa kimvwama mingi mpi kutomisa mambu ya mbongo?’ Kansi, mono kele na ngemba ya mabanza sambu mono kele muntu ya masonga. Lukanu na mono kele ya kuvanda kaka masonga mpi ya kundima bampasi yonso yina lenda basika sambu na masonga na mono. Bamfumu na mono ke zabaka nde mono ta kusa bo ve mpi mono ta kusa ve sambu na bo.”​—Tom, na États-Unis.

• Kudizitisa

  “Mfumu na mono ya kisalu lombaka mono na kuta luvunu sambu na bima ya kisalu yina vilaka, kansi mono buyaka. Nsuka-nsuka, ntangu bo zabaka bantu yina yibaka bima yango, mfumu ya kompani pesaka mono mersi sambu na masonga na mono. Yo ke lombaka kuvanda kikesa sambu na kuvanda masonga na nsi-ntoto yai ya bantu me konda masonga. Kansi kana beto ke sala yo, bantu ya nkaka lenda kuma kutudila beto ntima mpi kuzitisa beto.”​—Kaori, na Japon.

Kansansa ya mbote, ngemba ya mabanza, mpi kudizitisa kele balusakumunu ya ke monisa nde kuvanda masonga ke nataka mpenza mambote. Keti nge ke ndima ve dibanza yai?