Bai pa asuntu

Bai pa lista di asuntus

Bu sabia?

Bu sabia?

Alén di Bíblia, ten otus próva ki ta mostra ma israelitas éra skravu na Ijitu?

Bíblia ta fla ma dipôs ki kes algen di Midian leba Juzé pa Ijitu, se pai Jakó i se família muda di Kanan pa Ijitu. Es bai mora na un zóna di Ijitu ki txomaba Gózen, ki ta fika undi ki Riu Nilu ta nkontra ku Mar Mediterániu. (Gén. 47:1, 6) Kes israelita ‘kontinua ta bira más txeu i ta bira más fórti’. Nton, gentis di Ijitu kumesa ta xinti medu di israelitas i es pô-s ta trabadja sima skravu. — Êxo. 1:7-14.

Alguns krítiku di oji ta faze trósa di es stória di Bíblia i es ta fla ma el é un stória inventadu. Má, ten próvas ki ta mostra ma semitas * ta viveba sima skravu na Ijitu antigu.

Pur izénplu, arkiólogus atxa alguns kuza di kes povu antigu ki ta viveba na nórti di Ijitu. Un studiozu di asuntus di Bíblia ki txomaba John Bimson, fla ma ten 20 ô más lugar ki ta mostra ma disendentis di Sen ta viveba na kel zóna. Tanbê, James Hoffmeier, ki konxe stória di Ijitu antigu dretu fla: “Na kel ténpu, entri 1800 ti 1540 A.J. [antis di Jizus], tinha disendentis di Sen ki ta gostaba di viaja pa Ijitu i es ta moraba na Ázia osidental [lugar di undi ki família di Jakó ben].” Tanbê el fla: “Kes anu la é kel mésmu ténpu di Abraon, Izaki i Jakó, i pur isu kel-li é mésmu ténpu i situason ki sta na Génesis.”

Tanbê ten otus próva na sul di Ijitu. Atxadu un papiru pa vólta di anu 2000 ti anu 1600 A.J. Na kel papiru staba nómi di skravus ki ta trabadjaba na un kaza na sul di Ijitu. Más di 40 di kes ómi éra disendentis di Sen. Kes skravu, ô npregadu éra kuzinheru, es ta fazeba tisidu ô otus trabadju duru. James Hoffmeier fla: “Dja ki tinha más di 40 semita ta trabadjaba na un kaza na Tebaida [sul di Ijitu], talvês tinha un monti semita pa tudu kantu di Ijitu, inda más na undi ki Riu Nilu ta nkontra ku Mar Mediterániu.”

Un arkiólogu ki txomaba David Rohl skrebe ma alguns nómi di skravu na kel papiru é sima kes nómi ki sta na Bíblia. Pur izénplu, kes papiru tinha nómis sima Isakar, Azer i Sifrá. (Êxo. 1:3, 4, 15) David Rohl tirmina ta fla: “Kel-li é un próva klaru ma israelitas éra skravu na Ijitu na kel ténpu.”

John Bimson fla: “Stória ta konfirma ma kes tradison ki sta na Bíblia sobri skravidon na Ijitu i libertason di israelitas é verdadi.”

^ par. 4 Nómi semita ben di Sen, ki éra un di kes três fidju di Nué. Disendentis di Sen talvês éra israelitas, elamitas, asírius, kes primeru kaldeu, sírius i txeu tribu di Arábia.