Mabalin kadi nga ibagam ti nalikudam?

Maysa idi a sapatero ni tatangko, ken agtartrabaho met ni nanangko iti taltalon. Ngem kayatko idi ti agbalin a sientista. Pagsidsiddaawak dagiti nagpipintas a sabong, tumatayab, ken insekto iti aglawlaw ti pagtaenganmi. Panagkunak ket inaramid dagita ti maysa a nalalaing ngem iti tao.

Nagtultuloy kadi a namatika nga adda Namarsua?

Saan. Kinapudnona, pinagduaduaak ti kaadda ti Dios idi ubingak pay. Bigla ngamin a natay ni Tatang gapu iti atake ti puso, isu a napanunotko, ‘Apay a ti Namarsua iti nakaad-adu a nagpipintas a banag ipalpalubosna ti panagsagaba ken ipapatay?’

Nakatulong kadi ti panagadalmo iti siensia tapno masungbatan dayta?

Idi damo, saan. Idi maysaakon a molecular biologist, inadalko ti ipapatay—ti normal ken nakaprograma nga ipapatay dagiti selula a mangbukel iti bagitayo. Naiduma unay dayta iti di kontrolado nga ipapatay ti selula nga agresulta iti inflammation ken gangrena. Kadagiti laeng kallabes a tawtawen a medio naginteres dagiti sientista iti daytoy a proseso uray no nagpateg dayta iti salun-attayo.

Apay a nagpateg ti nakaprograma nga ipapatay dagiti selula?

Ti ngamin bagitayo ket buklen ti trinilion a nagbabassit a selula. Dandani amin dagita ket masapul a matay ken masukatan. Agduduma ti kaatiddog ti biag ti tunggal kita ti selula. Adda dagiti masukatan iti kada sumagmamano a lawas, ken iti kada sumagmamano met a tawen ti dadduma. Ti nakaprograma nga ipapatay dagiti selula iti bagitayo ket masapul nga eksakto a masurot tapno agtalinaed a balanse ti ipapatay ken itataud dagiti selula.

 Ania ti mabalin a mapasamak no saan a masurot dayta?

Ipakita ti dadduma a panagadal a no saan a matay dagiti selula iti naituding a tiempoda, mabalin nga agresulta dayta iti rheumatoid arthritis wenno kanser. Ngem no matay dagiti selula sakbay iti naituding nga ipapatayda, mabalin nga agresulta dayta iti Parkinson’s disease wenno Alzheimer’s disease. Mainaig ti panagadalko iti panangsapul kadagiti pamay-an a mangagas kadagita a sakit.

Ania ti epektona kenka ti panangadalmo iti ipapatay ti selula?

Kinaagpaysuanna, nariribukanak. Nalawag a daytoy a nakaskasdaaw a proseso ket dinisenio ti maysa a mangayat nga agbalintayo a nasalun-at. Ngem saan pay a nasungbatan ti saludsodko nga, Apay nga agsagsagaba ken matmatay dagiti tattao? Diak nakasarak iti sungbat.

Ngem kombinsidokan a nadisenio ti sistema ti nakaprograma nga ipapatay ti selula.

Wen. Ti kinarikut ti intero a proseso ket makakulkol iti utek. Ngem ipakita dayta a kinaeksakto ken kinabalanse ti nagpaiduma a sirib. Kombinsidoak a sirib dayta ti Dios. Agar-aramatak iti napipigsa a mikroskopio a mangadal iti nagadu a komplikado a mekanismo a mangkonkontrol iti dayta a proseso. Dadduma a mekanismo ti mabalin a mangtignay iti mangdadael a proseso iti sumagmamano a segundo no kasapulan. Makiraman dagiti selula iti bukodda a pannakadadael. Nagsayaat ti pannakadisenio ti proseso isu a makapaamanga la unay dayta.

Adda dagiti saludsodmo maipapan iti Dios ken iti panagsagaba. Kasano a nasungbatan dagita?

Idi 1991, adda dua a Saksi ni Jehova nga immay iti balaymi ket dinamagko kadakuada no apay a mataytayo. Impakitada kaniak ti sungbat ti Biblia: “Babaen iti maysa a tao simrek ti basol iti lubong ken ti ipapatay babaen iti basol.” (Roma 5:12) Nagbiag koma nga agnanayon ti immuna a tao no dina sinukir ti Dios. Dagus a napanunotko a maitunos dayta iti naammuak iti panagsukimatko. Kinapudnona, nalawag kaniak a saan a pinanggep ti Dios a matay ti tao. Talaga a posible ti biag nga agnanayon tangay dandani amin a selula ket regular a masuksukatan.

Ania ti nakakombinsiram a ti Biblia ket Sao ti Dios?

Naammuak ti ibagbaga ti Biblia maipapan iti Dios iti Salmo 139:16: “Dagita matam nakitada uray pay ti maisiksikog a bagik, ket iti librom naisurat dagiti amin a pasetna.” Kas maysa a biochemist, ad-adalek dagiti impormasion iti gene a naisurat kadagiti selulatayo. Kasano nga ammo idi ti salmista ti maipapan iti kasta nga impormasion? Bayat nga immadu ti nasursurok iti Biblia, ad-adda met a nakombinsirak a dayta ket Sao ti Dios.

Ania ti nakatulong kenka a mangtarus iti isursuro ti Biblia?

Maysa kadagiti Saksi ni Jehova ti nangyadal kaniak iti Biblia ket naammuak met laengen no apay nga ipalpalubos ti Dios ti panagsagaba. Naadalko met ti ibagbaga ti Biblia a panggep ti Dios nga “alimonennanto ni patay iti agnanayon.” (Isaias 25:8) Nalakanto laeng para iti Namarsua kadatayo a pagbalinen a perpekto ti panagandar dagiti nakaskasdaaw a sistema ti bagitayo tapno makapagbiagtayo iti agnanayon.

Kasanom a nausar ti pannakaammom iti Biblia a nangtulong iti sabsabali?

Idi 1995, nagbalinak a maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Sipud idin, inusarko ti amin a gundaway a mangiranud kadagiti naadalko iti Biblia. Kas pagarigan, maysa a katrabahuak ti napalalo ti leddaangna idi nagpakamatay ni adingna. Isursuro ti relihionna a saan a pulos pakawanen ti Dios dagiti nagpakamatay. Ngem impakitak kenkuana ti kari ti Biblia a namnama a panagungar. (Juan 5:28, 29) Naliwliwa unay a nakaammo a maseknan kadatayo ti Namarsua. Kadagiti kasta a kanito, mariknak a ti panangiranud kadagiti kinapudno ti Biblia ket mangyeg kaniak iti dakdakkel a pannakapnek ngem iti mismo a siensia!