INDU Ovaheberi tji vari mEhi Ekwizikwa, ombura aai utu okuvarwa moruveze tji mave rongerisa ehi romakunino nokukuna. Tji mo sasaneke noruveze rwetu, opokati ka Septemba na Oktoba.

Ovandu aave vara oure womueze auhe mombura amave isire okuza koruveze omueze tjaau munika, mbwaau kambura omayuva 29 poo 30. Owo aave vara oure wombura okuisira keyuva. Ombura ndjaai varwa okuza koruveze omueze tjaau munika, osupi pu indji ndjaai varwa okuza keyuva. Ku nao, aave hepa omuano wokutjita kutja otuveze tuvari twi, tu hitasane. Povikando tjiva, owo aave yenene okuweza ko omayuva poo omueze, ngunda ombura yarwe ai hi ya uta. Momuano mbwi, okalenda aake yenene okuhitasana noruveze rwomakunino nomakondero.

Nungwari, moruveze rwa Moses, Mukuru wa raera otjiwaṋa tje kutja ombura yomerikotameneno i sokuuta momueze mbwi Abib poo Nisan, ndino mbu hitasana na Marta poo April. (Eks. 12:2; 13:4) Omukandi mbwaau tjitwa momueze mbwo aau kamburire mo omakondero wovirya.—Eks. 23:15, 16.

Omuhongwa umwe wena Emil Schürer, wa tja nai membo re ndi, The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ, (175 B.C.–A.D. 135): “Ya ri oupupu okutjiwa kutja oruṋe tji mo yenene okuweza ko omueze warwe mokalenda.” Eye wina wa tja: “Opaska ndjaai sokuzemburukwa momueze mbwi Nisan (14 Nisan), omueze tji wa rire omumbomba, aai sokutjitwa kombunda yeyuva moruteṋi indu oure weyuva nouṱuku tji vya ṱeki pamwe. Ku nao, ku ṱa komaandero wombura tji va munu kutja Opaska mai ya ngunda oure weyuva nouṱuku avi hi ya ṱeka pamwe, Ovajuda aave weza ko omueze outja-13 komurungu wa Nisan.”

Ovahongonone va Jehova ve ungurisa omuano mbwo, tji mave twa po eyuva ndi ri ro kOmariro Omayapuke wa Muhona, ndi kara moruteṋi nu ndi hitasana nomayuva 14 ku Nisan otja kokalenda kOvaheberi. Ozombongo mouye auhe ze tjivisiwa eyuva ndo komurungu woruveze. *

Hapo Ovaheberi aave tjiwa vi kutja omueze umwe mau yanda ruṋe, nu warwe mau utu ruṋe? Ndino mo yenene okutara kokalenda ku ka pirindwa rukuru poo moviungurisiwa vyouye wakandino. Nungwari, moruveze orukuru kaya ri oupupu okutjita nao.

Moruveze rwOmupupo wa Noa, omieze aavi varwa kutja vi noure womayuva 30. (Gen. 7:11, 24; 8:3, 4) Nungwari moruveze rwOvaheberi, kamueze auhe mokalenda kawo mbwaau kara nomayuva 30. Mokalenda kOvaheberi, omueze wombura aau utu indu omueze tji wa utu okumunika. Omueze auhe wa ri nomayuva 29 poo 30.

Otjikando tjimwe, David na Jonatan va hungira ohunga nomueze wombura nave tja: “Muhuka oro Eyuva enene rOmatendameno womueze.” (1 Sam. 20:5, 18) Pe munika aayo meserewondo 11 K.O.Z., omieze aavi varwa ngunda avi hi ya uta. Hapo Ovaisrael aave yenene vi okutjiwa kutja omueze omupe ma u utu ruṋe? Embo ndi oMishnah, mu muna oveta nombazu yOvajuda, ri yandja ondjivisiro. Oro ri raisa kutja okuza indu Ovajuda tji va za kouhuura koBabilon, otjombanguriro tjOvajuda tjokombanda tja ri norupa moveta ndjo. Momieze imbi hambombari maamu tjitwa omikandi, otjombanguriro aatji worongana meyuva oritja-30 romieze mbyo. Ovarumendu mbo vari nomerizirira wokutya kutja omueze mbu mau kongorere ko mau utu ruṋe. Omomuano uṋe maave tjiti nao?

Ovarumendu mbaave tuwa kozondunda ongondoroka na Jerusalem aave tjevere omueze tji wa utu okutendama uṱuku. Owo aave hakahana okutjivisa otjombanguriro tjOvajuda. Ovarumendu motjombanguriro tji va munu kutja ve nondjivisiro ndja yenene kutja omueze wa munika, aave tjivisa kutja omueze omupe wombura wa utu. Nu hapo aape tjitwa tjike indu ovarumendu mbaave tjevere, tji ve ha mwine omueze mena rokutjizikiziwa  i yovikamba poo ombundu? Omueze mbwo aau varwa kutja u nomayuva 30, nu omueze omupe otjaau sokuuta.

Okutjivisa omautiro womueze omupe, owo aave yakisa omuriro kombanda yOndundu yOmiṋinga ndja ri popezu na Jerusalem. Owo wina aave yakisa omiriro kozondunda moIsrael atjihe okutjivisa ombuze ndji. Nu kombunda aaku tumwa ovahindwa. Ku nao, Ovajuda moJerusalem na potuveze twarwe, aave tjivisiwa ohunga nomautiro womueze omupe wombura. Avehe otjaave yenene okuzemburuka omikandi vyawo moruveze rumwe.

Okakarata ku make kongorere ko mape ya ake ku vatere okuzuva nawa omieze, omikandi, notuveze twombura mokalenda kOvaheberi.