Skip to content

Skip to table of contents

Ia be Kaiapa Ena Bese Hahinena

Ia be Kaiapa Ena Bese Hahinena

Nega haida, akioleji taudia idia davaria gaudia haida ese idia hamomokania, Baibel ese ia sivarailaia tauna ta be guna ia noho momokani. Hegeregere, lagani 2011 ai, Israel ena diba bada taudia haida be maua ta idia davaria, bona nius ai idia halasia. Unai maua be lagani 2,000 gunanai ia noho gauna. Unai maua be nadi kurokurona (limestone) amo idia karaia, bona ia lalonai mase taudia edia turia idia udaia.

Unai maua latanai inai toretore ia noho: “Miriama be Iosepa ena natuna kekeni, Iosepa be Kaiapa ena natuna, Kaiapa be Bete Imere amo bona Masaia ena hahelaga tauna ta.” Kaiapa be Iesu ia kota henia bona hamasea Iuda ena hahelaga tauna badana. (Ioa. 11:48-50) Histori torea tauna Flavius Josephus ese unai hahelaga tauna badana ia gwauraia, “Iosepa, ena ladana ta idia gwauraia, Kaiapa.” Toana be unai maua be Kaiapa ena varavara ta ena maua. Akioleji taudia be guna maua ta idia davaria neganai, ia latanai inai hereva Iosepa, Kaiapa ena natuna ia noho, bona idia laloa ia be hahelaga tauna badana ena maua. a Unai dainai, toana be Miriama be Kaiapa ena varavara ta.

Israel Antiquities Authority (IAA) ena ripoti ia gwau, raskol taudia be gara gabuna ai idia vareai, bona Miriama ena maua idia henaoa. Akioleji taudia ese maua bona ena toretore idia stadilaia murinai, idia hamomokania unai maua ai idia noho turia be Miriama ena turia, bona ia be Kaiapa ena bese hahinena ta.

Unai maua amo gau matamatana ma ta ita dibaia danu. Maua ai ia hedinarai ladana ta be “Masaia.” Ia be hahelaga taudia edia orea namba 24 ena ladana, bona idia be Ierusalema ena dubu helagana lalonai idia gaukara taudia. (1 Siv. 24:7) Israel Antiquities Authority ia gwau, unai maua ena toretore ese ia hahedinaraia, “Kaiapa ena bese be Masaia ena orea taudia.”

Danu, maua ai ia hedinarai ladana ma ta be Bete Imere. Unai ladana be reana gau rua ia herevalaia. Israel Antiquities Authority ia gwau: “Gau ginigunana be, reana Bete Imere be hahelaga taudia edia bese ta ena ladana​—⁠Imere ena natuna memero (Esera 2:36-37; Nehemia 7:39-42) bona edia bese be Masaia ena orea taudia.” Ma ia gwau: “Gau iharuana be, reana [Bete Imere] be [Miriama] o ena bese edia hanua ladana.” Oibe, Miriama ena maua ese ia hahedinaraia, Baibel ese ia herevalaia taudia bona edia bese be guna idia noho momokani.

a Kaiapa ena maua sivaraina be The Watchtower, January 15, 2006, rau 10-13 ena hereva ladana, “The High Priest Who Condemned Jesus” ai oi itaia diba.