Sa diin gusto magbasa sang imo bata—sa na-print ukon sa gadyet?

 Madamo nga pamatan-on ang mas gusto magbasa sa gadyet. “Para sa isa ka henerasyon nga gintudluan nga i-click ang mga electronic link ukon mag-scroll sa masunod nga pahina, ang libro daw makatalaka na para sa ila,” ang siling ni Dr. Jean M. Twenge. a

 May mga bentaha gid man ang pagbasa sa gadyet. “Mga digital nga libro ang ginagamit sa amon eskwelahan,” siling sang 20 anyos nga si John. “Ang search nga feature nakabulig sa akon nga makita dayon ang mga impormasyon nga kinahanglan ko.”

 Ang mga nagabasa sa gadyet madamo sang mga tools nga mahapos lang gid nila magamit. Halimbawa, paagi lang sa pag-click ukon pag-tap, makita sang nagabasa ang kahulugan sang isa ka tinaga, maka-play sia sang audio, makatan-aw sang video, ukon makabasa sang dugang nga impormasyon paagi sa pag-tap sa hyperlink. Buot bala silingon sina nga gamay lang ang benepisyo kon magbasa sa na-print nga materyal?

 Kon parte sa pagtuon sing maayo, ang iban gusto magbasa sa na-print nga pahina. Ngaa?

•   Atension. Ang isa ka tin-edyer nga si Nathan, nagsiling: “Kon nagabasa ako sa screen, ang mga pop-up kag mga notification nagaisturbo sa akon kag indi ako makapokus.”

   Amo man ina ang nabudlayan ni Karen, nga 20 anyos. “Kon nagabasa ako sa cell phone ukon sa tablet,” siling niya, “madali lang makuha ang akon atension sang lain nga app ukon matentar ako nga maghampang sang game.”

   Prinsipio sa Biblia: “[Gamita] sing maayo ang inyo tion.”—Colosas 4:5.

   Pamensara ini: May pagpugong bala sa kaugalingon ang imo bata para indi niya pagsapakon ang mga isturbo samtang nagabasa sia ukon nagatuon paagi sa gadyet? Kon wala, ano ang mahimo mo para buligan ang imo bata nga magkonsentrar?

   Tip: Ipaintiende sa imo bata nga kon sapakon niya ang mga isturbo sa gadyet samtang nagahimo sia sang iya homework, madugayan sia sa sini kag mabuhinan ang iya oras para sa iban niya nga buluhaton.

•   Pag-intiende. “Ginapakita sang pila ka eksperimento nga mas maintiendihan sang mga tawo ang ila ginabasa kon nagabasa sila sa papel sangsa kon nagabasa sila sa screen,” siling sang libro nga Be the Parent, Please.

   Ang isa ka rason amo nga ang nagabasa sa screen may batasan nga padalian lang ini sangsa hunahunaon ini sing maayo. “Sa internet,” siling sang awtor nga si Nicholas Carr, “gusto naton makatipon sang impormasyon nga daw pareho kadasig sang paghulag sang aton mata kag mga tudlo.” b

   Kon kaisa, may mga bentaha man ang pagbasa sing padali. Ang problema, siling ni Carr, kay “amo na lang ini pirme ang ginahimo naton kon magbasa kita.” Ang resulta, mangin batasan na sang imo bata nga magbasa sing padali kag wala ini ginaintiende.

   Prinsipio sa Biblia: “Ano man ang imo matigayon, siguraduha nga makatigayon ka man sing paghangop.”—Hulubaton 4:7.

   Pamensara ini: Ano ang himuon mo para mabuligan mo ang imo bata nga i-research sing maayo ang isa ka topiko, nagabasa man sia sa papel ukon sa screen?

   Tip: Mangin balanse. Indi man buot silingon nga sa papel ka na lang magbasa ukon sa screen na lang. Pareho ini nga may mga bentaha. Ang matuod, ang pila ka electronic nga feature makabulig sa pag-intiende. Gani mangin makatarunganon kon ginaistorya mo ang imo bata kon bala makabentaha sia ukon indi kon magbasa sia sa papel ukon sa screen. Dumduma man nga sarisari ang nasahuan sang kada bata.

•   Pagdumdom. Kon ikumparar sa pagbasa sa papel, siling ni Ferris Jabr sa isa ka artikulo nga gin-publish sa Scientific American, ang pagbasa sa gadyet, mahimo “mas makapakapoy sa aton hunahuna . . . kag mas mabudlayan kita sa pagdumdom sang aton ginbasa.”

   Ang pagbasa sa libro, halimbawa, makabulig sa aton nga madumduman ang isa ka punto bangod matandaan naton kon diin dampi sa pahina naton ini nakita. Ang resulta sini amo nga daw may ara ka sang “bookmark” sa imo hunahuna nga magamit mo sa ulihi.

   Dugang pa, nadiskobrehan sang mga researcher nga ang mga nagabasa sa papel mas makadumdom sang ila nabasahan. Madumduman nila ini bangod daw natun-an nila ini sing mas maayo.

   Prinsipio sa Biblia: “Tipigi ang praktikal nga kaalam kag ang ikasarang sa paghunahuna sing maayo.”—Hulubaton 3:21.

   Pamensara ini: Nabudlayan bala ang imo bata nga intiendihon ukon dumdumon ang iya ginbasa ukon gintun-an? Kon amo, ano ang mahimo mo para buligan ang imo bata nga mag-uswag sa iya mga batasan sa pagtuon? Makabulig bala kon sa na-print nga pahina sia magtuon?

   Tip: Hunahunaa kon ano kadasig magtuon ang imo bata sangsa kon ano ang nasahuan niya gamiton. Mahapos lang magsiling ang mga tawo nga mas maayo sila magbasa sa gadyet sangsa papel bisan pa indi amo sina ang matuod.