Magdiretso sa kaundan

Ano ang Kaban sang Katipan?

Ano ang Kaban sang Katipan?

Ang sabat sang Biblia

 Ang kaban sang katipan isa ka sagrado nga baul ukon kahon nga ginhimo sang mga Israelinhon sang una suno sa sugo kag desinyo sang Dios. Ginbutang sa sulod sini ang duha ka tapitapi nga bato sang Napulo ka Sugo para maproteksionan.​—Exodo 25:​8-​10, 16; 31:18.

  •   Paghimo. Ang Kaban 2.5 ka maniko ang kalabaon kag 1.5 ka maniko ang kasangkaron kag 1.5 ka maniko ang kataason (111 x 67 x 67 sentimetros; 44 x 26 x 26 pulgadas). Human ini sa akasya kag ginhaklapan sa sulod kag gua sing bulawan, kag may matahom nga molde nga bulawan sa palibot sini. Ang takop sini puro nga bulawan, nga may duha ka kerubin sa magtimbang nga punta. Ang mga kerubin nagaatubangay kag ang ila mga pakpak nagahumlad paibabaw agod mahandungan sini ang takop. Ang Kaban may apat ka sulusingsing nga bulawan sa ibabaw sang tiil sini. Ang mga tuwangtuwangan nga human sa akasya nga nahaklapan sing bulawan ginagulo sa sulusingsing para mahakwat ang Kaban.​—Exodo 25:10-​21; 37:​6-9.

  •   Kon diin ginbutang. Ang Kaban una nga ginbutang sa Labing Balaan nga lugar sa tabernakulo, nga amo ang masaylosaylo nga tolda para sa pagsimba nga ginhimo dungan sa Kaban. Ang Labing Balaan nga lugar indi makita sang mga saserdote kag sang katawhan. (Exodo 40:​3, 21) Ang mataas nga saserdote lamang ang makasulod diri kag makakita sa Kaban, sing makaisa kada tuig kon Adlaw sang Pagtumbas Para sa Sala. (Levitico 16:2; Hebreo 9:7) Sang ulihi, ginsaylo ang Kaban sa Labing Balaan nga lugar sa templo nga ginpatindog ni Solomon.​—1 Hari 6:​14, 19.

  •   Katuyuan. Ang Kaban bulutangan sang sagrado nga mga butang nga magapahanumdom sa mga Israelinhon sang katipan, ukon kasugtanan, nga ginhimo sang Dios upod sa ila sa Bukid Sinai. May importante man ini nga katuyuan sa seremonya kon Adlaw sang Pagtumbas Para sa Sala.​—Levitico 16:​3, 13-17.

  •   Unod. Ang mga tapitapi nga bato nga ginsulatan sang Napulo ka Sugo amo ang una nga ginsulod sa Kaban. (Exodo 40:20) Ang tibod nga bulawan nga may unod nga manna kag ang “sungkod ni Aaron nga nagpanalingsing” ginbutang man diri sang ulihi. (Hebreo 9:4; Exodo 16:33, 34; Numeros 17:10) Pero, ang tibod kag ang sungkod ginkuha sang ulihi, kay wala na ini sa Kaban sang ginsaylo ang Kaban sa templo.​—1 Hari 8:9.

  •   Pagdala. Ang Kaban dapat pas-anon sang mga Levinhon sa ila abaga paagi sa tuwangtuwangan nga akasya. (Numeros 7:9; 1 Cronica 15:15) Ang tuwangtuwangan ginaunay sa Kaban, para indi matandog sang mga Levinhon ang Kaban. (Exodo 25:12-​16) “Ang nagalipon nga kurtina” nga nagaseparar sang Balaan sa Labing Balaan amo ang ginatabon sa Kaban kon ginasaylo ini.​—Numeros 4:​5, 6. a

  •   Ginasimbulo. Ang Kaban nagasimbulo sang presensia sang Dios. Halimbawa, ang panganod nga makita sa ibabaw sang Kaban sa Labing Balaan kag sa ginakampuhan sang mga Israelinhon tanda sang presensia kag pagpakamaayo ni Jehova. (Levitico 16:2; Numeros 10:33-​36) Dugang pa, ang Biblia nagsiling nga si Jehova “[nagpungko] sa trono sa ibabaw sang mga kerubin,” nga amo ang duha ka kerubin sa takop sang Kaban. (1 Samuel 4:4; Salmo 80:1) Gani, ining mga kerubin “larawan sang kangga” ni Jehova. (1 Cronica 28:18) Bangod sa ginsimbulo sang Kaban, si Hari David nagsulat nga si Jehova “nagapuyo sa Sion” sang ginsaylo didto ang Kaban.​—Salmo 9:​11.

  •   Pagtawag. Sa Biblia, sarisari ang termino nga gingamit para sa sining sagrado nga baul ukon kahon, pareho sang “kaban sang katipan,” “kaban ni Jehova,” kag ‘kaban sang gahom ni Jehova.’​—Numeros 7:​89; Josue 3:​6, 13; 2 Cronica 6:​41.

     Ang takop sang Kaban ginatawag nga “kuarto sa pagtumbas para sala,” ukon “kuarto sa diin ang mga sala ginapatawad.” (1 Cronica 28:11; Biblia sang Katilingban sang mga Kristiano) Ini nga mga termino nagapatuhoy sa espesyal nga katuyuan sang takop kon Adlaw sang Pagtumbas Para sa Sala, kon iwisik sang mataas nga saserdote ang dugo sang ginhalad nga sapat sa atubangan sang takop. Ining pagwisik nga ginhimo sang mataas nga saserdote nagatumbas ukon nagatabon, “sa iya sala kag sa sala sang iya panimalay kag sang bug-os nga katilingban sang Israel.”​—Levitico 16:14-​17.

Ara pa bala subong ang kaban sang katipan?

 Wala sing ebidensia nga ara pa ini. Siling sa Biblia, indi na subong kinahanglan ang Kaban kay ang katipan nga may kaangtanan sa sini ginbuslan na sang “isa ka bag-o nga katipan,” nga nabase sa halad ni Jesus. (Jeremias 31:31-​33; Hebreo 8:​13; 12:24) Gani gintagna sa Biblia nga maabot ang panahon nga wala na sing kaban sang katipan, pero indi ini pagpangitaon sang katawhan sang Dios.​—Jeremias 3:​16. Sa palanan-awon nga nakita ni apostol Juan sa tapos nga ginpasad ang bag-o nga katipan, ang kaban sang katipan nakita nga ara sa langit. (Bugna 11:15, 19) Ining simbuliko nga Kaban nagarepresentar sa presensia sang Dios kag sang iya pagpakamaayo sa bag-o nga katipan.

Ang Kaban bala isa ka klase sang anting-anting?

 Indi. Ang kaban sang katipan wala nagagarantiya sang kadalag-an. Halimbawa, ang Kaban ara sa kampo sang mga Israelinhon sang nakig-away sila sa siudad sang Ai, pero napierde sila kay may isa ka Israelinhon nga indi matutom. (Josue 7:​1-6) Sang ulihi, napierde man sila sang mga Filistinhon bisan pa gindala nila ang kaban sang katipan sa patag-awayan. Ngaa? Bangod nangin tama ka lain ang Israelinhon nga mga saserdote nga sanday Hofni kag Finehas. (1 Samuel 2:​12; 4:​1-​11) Sa sina nga inaway, ang Kaban naagaw sang mga Filistinhon, pero ginpadal-an sila sang Dios sing kalalat-an asta nga ginbalik nila ang kaban sa mga Israelinhon.​—1 Samuel 5:11–6:​5.

 Kasaysayan sang kaban sang katipan

 Tuig (B.C.E.)

 Hitabo

 1513

 Ginhimo ni Bezalel kag sang iya mga kabulig paagi sa mga materyal nga gin-amot sang mga Israelinhon.​—Exodo 25:​1, 2; 37:1.

 1512

 Gin-inagurahan ni Moises dungan sa tabernakulo kag sa pagkasaserdote.​—Exodo 40:​1-3, 9, 20, 21.

 1512​—Sa tapos sang 1070

 Ginsaylo sa sarisari nga lugar.​—Josue 18:1; Hukom 20:26, 27; 1 Samuel 1:​24; 3:3; 6:​11-​14; 7:​1, 2.

 Sa tapos sang 1070

 Gindala ni Hari David sa Jerusalem.​—2 Samuel 6:​12.

 1026

 Ginsaylo sa templo nga ginpatindog ni Solomon sa Jerusalem.​—1 Hari 8:​1, 6.

 642

 Ginbalik ni Hari Josias sa templo.​—2 Cronica 35:3. b

 Antes sang 607

 Posible nga ginkuha sa templo. Wala ini sa imbentaryo sang mga gamit nga gindala sa Babilonia sang ginlaglag ang templo sang 607 B.C.E. ukon sa mga gamit nga ginbalik sang ulihi sa Jerusalem.​—2 Hari 25:13-​17; Esdras 1:​7-​11.

 63

 Gindeklarar ni Heneral Pompey sang Roma nga wala na ini sang napierde niya ang Jerusalem kag sang gin-usisa niya ang Labing Balaan nga lugar sang templo. c

a Malain gid ang resulta kon ini pagpatihon sang mga Israelinhon ang kasuguan sang Dios parte sa pagdala kag pagtabon sa Kaban.​—1 Samuel 6:​19; 2 Samuel 6:​2-7.

b Wala ginhambal sang Biblia kon san-o, ngaa, ukon sin-o ang nagkuha sini.

c Tan-awa ang The Histories, nga ginsulat ni Tacitus, Book V, parapo 9.