Naghipos gid man ang mga lalaki. Mahimo nga ang mabatian na lang amo ang mainit nga huyop sang hangin halin sa desyerto sang Arabia. Wala na sing mahambal si Job bangod sa malawig nila nga debate. Imadyina nga akig niya nga ginatulok ang iya tatlo ka kaupdanan, si Elifaz, si Bildad, kag si Zofar—nga daw ginahangkat niya sila nga maghambal pa. Pero nahuya sila magtulok kay Job kay ang ila mga argumento, ang ila “wala sing pulos” nga mga pinamulong, kag ang ila malain nga ginpanghambal sa iya, napaslawan tanan. (Job 16:3) Gani, nangin determinado pa gid si Job nga pangapinan ang iya integridad.

 Mahimo nagbatyag si Job nga ang nabilin na lang sa iya amo ang iya integridad. Nadula na ang iya manggad, ang iya napulo ka kabataan, ang suporta kag respeto sang iya mga abyan kag mga kaingod, kag sang ulihi ang iya maayo nga panglawas. Ang iya nga panit nag-itom bangod sa iya balatian, napuno sing kugan, kag ginauluran. Kag kabaho sang iya ginhawa. (Job 7:5; 19:17; 30:30) Pero, ang ginsiling sining tatlo ka lalaki nagpaakig pa gid kay Job. Gusto gid niya pamatud-an sa ila nga indi sia makasasala pareho sang ginasiling nila. Kag ang katapusan nga ginsiling ni Job nagpahipos sa ila. Naubusan na sila sang inughambal. Pero, nasakitan gihapon si Job. Kinahanglan gid niya sing bulig!

 Mahangpan naton kon ngaa indi husto ang pagtamod ni Job sa iya sitwasyon. Kinahanglan niya sing giya kag pagtadlong. Kinahanglan man niya sing sinsero nga pasalig kag paumpaw, nga amo kuntani ang ginhambal sang iya tatlo ka kaupdanan. Nakabatyag ka man bala nga kinahanglan mo sing giya kag paumpaw? Naagyan mo na bala nga mapaslaw sang mga tawo nga abi mo mga abyan nimo? Ang pagtuon kon paano ginbuligan ni Jehova nga Dios ang Iya alagad nga si Job kag kon paano niya ini ginbaton mahimo makabulig sa imo kag makahatag sing paglaum.

 Makibot gid kita sa masunod nga natabo sa istorya ni Job. May mas bataon nga lalaki sa tupad nila nga amo si Elihu. Sa bug-os nila nga pagdebatihay, nagpamati lang sia sa ila. Kag wala gid sia nalipay sa iya mga nabatian.

 Naakig si Elihu kay Job. Nasakitan sia makita nga si Job, nga isa ka matarong nga tawo, ‘nagapakamatarong sang iya kaugalingon sa baylo sang Dios.’ Pero naluoy gid si Elihu kay Job—nakita niya nga nasakitan gid si Job, nga sinsero gid si Job, kag kinahanglan gid niya sing matuod nga laygay kag paumpaw. Amo nga indi katingalahan nga naubos ang iya pasensia sa sining tatlo ka butig nga manuglugpay! Nabatian niya ang ila masakit nga ginsiling kay Job, ang ila pagtinguha nga gub-on ang pagtuo ni Job, ang iya dignidad, kag ang iya integridad. Ang malala pa kay ginpasibangdan nila nga ang Dios malaut. Bangod sini, indi na gid mapunggan ni Elihu ang iya kaugalingon nga maghambal!—Job 32:2-4, 18.

 “Bataon pa ako,” siling niya, “kag kamo tigulang na. Gani wala ako naghambal bangod sang pagtahod ko sa inyo kag wala ko ginsugid sa inyo ang akon nahibaluan.” Pero indi na gid sia makahipos. Nagsiling pa sia: “Indi lang ang edad ang nagahimo sa isa nga maalam, kag indi lamang ang mga tigulang ang nakahibalo sang husto.” (Job 32:6, 9) Dayon naghambal sing malawig si Elihu, para pamatud-an nga matuod ang iya ginsiling. Lain gid ang iya paagi sangsa kay Elifaz, kay Bildad, kag kay Zofar. Ginpasalig ni Elihu si Job nga indi niya pagpakanubuon si Job ukon dugangan pa gid ang iya kasakit. Ginpadunggan man niya si Job paagi sa pagtawag sa iya ngalan kag pagsiling nga wala sia ginrespeto sining tatlo ka lalaki. a Matinahuron sia nga nagsiling: “Karon Job, palihug pamatii ang akon ihambal.”—Job 33:1, 7; 34:7.

 Prangka nga ginlaygayan ni Elihu si Job: “Nabatian ko ang imo ginsiling, . . . ‘Putli ako kag wala sing sala; matinlo ako, kag wala sing sayop. Apang nangita ang Dios sing rason agod pamatukan ako.’ ” Ginpakita ni Elihu kon ano gid ang problema kay Job, namangkot sia: “Kumbinsido ka gid bala nga husto ka, amo nga nagasiling ka, ‘Mas matarong ako sangsa Dios’?” Indi gusto ni Elihu nga padayunon ni Job ini nga panghunahuna. “Indi husto ang imo ginhambal,” siling sang bataon nga lalaki. (Job 33:8-12; 35:2) Nahibaluan ni Elihu nga akig gid si Job bangod sa mga nadula sa iya kag sa indi maayo nga pagtratar sa iya sang iya tatlo ka butig nga abyan. Pero nagpadayon sa pagsiling si Elihu: “Mag-andam ka nga ang imo kaakig indi magdul-ong sa pagpangyaguta.”—Job 36:18.

 Labaw sa tanan, ginpangapinan ni Elihu si Jehova nga Dios. Paagi sa sining simple pero gamhanan nga mga pulong, ginpaathag niya ang importante nga kamatuoran: “Imposible nga ang matuod nga Dios maghimo sing malaut, nga ang Labing Gamhanan maghimo sing sayop! . . . Ang Labing Gamhanan wala nagapatiko sang katarungan.” (Job 34:10, 12) Bilang halimbawa sang kaluoy kag hustisya ni Jehova, ginpahanumdom ni Elihu si Job nga wala nagpasilabot si Jehova kag wala sia ginsilutan sa iya masakit kag indi matinahuron nga ginsiling kay Jehova. (Job 35:13-15) Kag sa baylo nga magpakunokuno nga nahibaluan niya ang tanan nga sabat, mapainubuson nga nagsiling si Elihu: “Ang pagkagamhanan sang Dios labaw pa sa aton nahibaluan.”—Job 36:26.

 Bisan pa prangka ini nga laygay, mainayuhon gihapon si Elihu. Ginhambal niya ang matahom nga paglaum, nga sa ulihi ibalik ni Jehova ang maayo nga panglawas ni Job. Ang Dios magasiling sa iya mainunungon nga alagad: “Ang iya unod mangin linghod pa sangsa pamatan-on; magabalik sia sa mga adlaw sang kapagsik sang iya pagkapamatan-on.” Ang isa pa ka paagi nga ginpakita ni Elihu ang iya kaayo amo nga sa baylo nga sermonan si Job, mainayuhon niya nga ginpangabay si Job nga magsabat sa iya. “Maghambal ka,” siling niya, “kay luyag ko mahibaluan kon husto ka.” (Job 33:25, 32) Pero wala magsabat si Job. Mahimo nabatyagan niya nga indi na kinahanglan nga pangapinan ang iya kaugalingon batok sa mainayuhon kag makapalig-on nga laygay. Mahimo naghibi si Job sang mahangpan niya nga nagaulikid gid si Elihu sa iya.

 Makatuon kita sa sining matutom nga mga lalaki. Makatuon kita kay Elihu kon paano maghatag sing laygay kag paumpaw sa mga nagakinahanglan. Ang matuod nga abyan magapatalupangod sa imo nga may serioso ka nga kaluyahon ukon paandaman ka antes ka pa makahimo sing serioso nga sala bisan pa mabudlay ini himuon. (Hulubaton 27:6) Gusto naton nga mangin amo sina nga abyan, nga mainayuhon kag makapalig-on gihapon sa mga nagakinahanglan bisan pa masakit ang ginapanghambal nila sa aton. Kag kon kinahanglan man naton nga laygayan, ang halimbawa ni Job magabulig sa aton nga mapainubuson nga pamatian ang laygay sa baylo nga balewalaon ini. Tanan kita nagakinahanglan sing laygay kag pagtadlong. Maluwas naton ang aton kabuhi kon pamatian naton ini.—Hulubaton 4:13.

 Kon nagahambal si Elihu, pirme niya ginasambit ang hangin, panganod, daguob, kag kilat. Nagsiling sia parte kay Jehova: “Pamatii sing maayo ang iya nagadaguhob nga tingog.” Wala magdugay ginsambit ni Elihu ang parte sa “unos.” (Job 37:2, 9) Mahimo nga samtang nagaistorya si Elihu kay Job, nakita nila nga may unos nga nagapalapit kag nagabaskog nga nagabaskog. Sang ulihi nangin mabaskog ini nga buhawi. Kag may makatilingala pa gid nga natabo. Naghambal si Jehova!—Job 38:1.

 Samtang ginabasa naton ang libro sang Job, makalilipay gid mabasa ining dalayawon nga mga kapitulo diin nakighambal si Jehova kay Job. Pareho lang nga ginpalid sang isa ka buhawi ang tanan nga butig nga ginsiling ni Elifaz, ni Bildad, kag ni Zofar. Ulihi na sang nakighambal si Jehova sa sining tatlo ka lalaki. Nagpokus si Jehova kay Job mismo; gin-istorya niya si Job kaangay sa isa ka amay nga nagatadlong sa iya bata.

 Nahibaluan ni Jehova ang kasakit ni Job. Naluoy gid sia sa iya, pareho sa ginabatyag niya pirme kon nagaantos ang iya pinalangga nga kabataan. (Isaias 63:9; Zacarias 2:8) Pero nahibaluan man niya nga “nagahambal nga wala sing ihibalo” si Job, nga nagapalala pa gid sa iya sitwasyon. Gani gintadlong ni Jehova si Job paagi sa pagpamangkot sa iya. “Diin ka,” siling niya, “sang ginpasad ko ang duta? Sugiri ako, kon nahibaluan mo.” Sa umpisa sang pagpanuga, ang “mga bituon sang kaagahon,” ang pamilya sang Dios nga mga anghel, nagasinggit sa kalipay bangod sa iya makatilingala nga mga tinuga. (Job 38:2, 4, 7) Siempre wala sing may nahibaluan si Job sa sini.

 Nagpadayon sa paghambal si Jehova parte sa iya mga tinuga. Pareho lang nga gintudluan niya sa Job parte sa science, pareho sang astronomy, biology, geology, kag physics. Ginsambit ni Jehova kay Job ang madamo nga sapat nga makita sa lugar nga ginaistaran ni Job, pareho sang leon, uwak, kanding nga talunon, asno nga ilahas, toro nga baka nga talunon, ostrits, kabayo, falcon, agila, Behemot (mahimo nga ang hippopotamus), kag Leviatan (mahimo nga ang buaya). Imadyina nga nagatambong ka sa isa ka lektyur parte sa mga tinuga kag ang nagalektyur amo mismo ang Manunuga sang uniberso! b

 Ano ang punto sini tanan? Kinahanglan ni Job nga mangin mapainubuson. Paagi sa pagreklamo ni Job sa abi niya indi maayo nga pagtratar ni Jehova sa iya, nagdugang ang iya kasakit, nga nagapahilayo sa iya sa iya mahigugmaon nga Amay. Gani sulitsulit nga ginpamangkot ni Jehova si Job kon diin sia sang gintuga ni Jehova ining dalayawon nga mga tinuga kag kon bala mapakaon, makontrol, ukon maanta niya ini. Kon indi gani makontrol ni Job bisan ang mga tinuga ni Jehova, ngaa nagpensar sia nga hukman ang Manunuga? Indi bala nga ang pamaagi kag panghunahuna ni Jehova mas labaw sangsa pagtamod ni Job?

 Ang tanan nga ginhambal ni Jehova nagapakita sang iya gugma. Pareho lang nga nagapangatarungan si Jehova kay Job: ‘Anak ko, kon natuga ko kag naatipan ining tanan nga butang, sa banta mo indi ko ayhan ikaw maatipan? Sa banta mo bayaan ta ka ayhan, kuhaon sa imo ang imo mga bata, ang imo pagkabutang, kag ang imo maayo nga panglawas? Indi bala nga ako lamang ang Isa nga makabalik sang mga nadula sa imo kag makaayo sang imo kasakit?’

 Duha lang ka beses nga nagsabat si Job sa mga pamangkot ni Jehova. Wala sia nakigbais, nagpakamatarong sang iya kaugalingon, ukon nagrason. Mapainubuson niya nga ginbaton nga diutay lang ang iya nahibaluan, kag ginhinulsulan niya ang iya wala ginpamensaran nga mga tinaga. (Job 40:4, 5; 42:1-6) Makita naton ang maayo gid nga halimbawa sang pagtuo ni Job. Bisan pa grabe ang iya pag-antos, daku gihapon ang iya pagtuo. Ginbaton niya ang pagtadlong ni Jehova kag ginbag-o dayon ang iya pagtamod. Gani mahimo man naton pamangkuton ang aton kaugalingon: ‘Mapainubuson ko bala nga ginabaton ang mga pagtadlong kag laygay?’ Kinahanglan naton tanan ina nga bulig. Kon batunon naton ina, ginailog naton ang pagtuo ni Job.

 Nanghikot si Jehova para paumpawan si Job sa iya kasakit. Parte kay Elifaz nga mahimo amo ang magulang sa tatlo ka butig nga manuglugpay, si Jehova nagsiling: “Ang akon kaakig nagdabdab sa imo kag sa imo duha ka kaupod, kay wala kamo maghambal sing kamatuoran tuhoy sa akon. Indi kamo kaangay sang akon alagad nga si Job.” (Job 42:7) Pamensari ini nga mga tinaga. Buot bala silingon ni Jehova nga ang tanan nga ginsiling sadtong tatlo ka lalaki binutig kag ang tanan nga ginsiling ni Job husto? Siempre indi. c Pero, daku ang kinalain ni Job sangsa iya mga manugsumbong. Grabe gid ang kasakit ni Job, nagakalisod sia, kag nagaluya gid ang iya buot bangod sa sala nga mga panumbungon sa iya. Gani, natural lang nga makahambal si Job nga wala niya ginapamensaran. Pero, wala sing ginaantos nga amo sini nga kabudlayan si Elifaz kag ang iya duha ka abyan. Hungod nila nga ginhambal ang malaut nga mga butang bangod bugalon sila kag maluya ang ila pagtuo sa Dios. Luwas nga gin-atake nila ang isa ka inosente nga tawo, ginpasibangdan pa nila si Jehova nga isa ka malaut nga Dios!

 Gani indi katingalahan nga ginpangabay sila ni Jehova nga maghalad sing malahalon nga halad. Kinahanglan nila maghalad sing pito ka toro nga baka kag pito ka karnero nga lalaki. Mahal gid ini, kay sang ulihi gingamit ang toro nga baka sa Kasuguan nga Ginhatag kay Moises bilang halad nga ihalad sang mataas nga saserdote kon ang iya sala makaapektar sa bilog nga pungsod. (Levitico 4:3) Amo ini ang pinakamahal nga sapat nga ginahalad sa idalom sang Kasuguan. Indi lamang ina, nagsiling si Jehova nga batunon lamang niya ang halad sang mga nagsumbong kay Job kon mangamuyo anay si Job para sa ila. d (Job 42:8) Sigurado nga naumpawan gid si Job sang ginbindikar sia sang iya Dios kag sang makita niya nga ginpatuman ni Jehova ang iya hustisya!

 Nagasalig gid si Jehova nga himuon ni Job ang ginapangabay niya sa iya, nga patawaron yadtong tatlo ka lalaki nga nakasakit gid sa iya. Kag wala gid ginpaslaw ni Job ang iya Amay. (Job 42:9) Ang iya pagkamatinumanon amo ang pinakamabakod nga pamatuod sang iya integridad, labaw pa sa mga ginhambal niya. Kag amo ini ang rason kon ngaa nabaton niya ang pinakadaku nga pagpakamaayo sa iya kabuhi.

 Si Jehova “mapinalanggaon gid kag maluluy-on” kay Job. (Santiago 5:11) Paano? Gin-ayo ni Jehova ang panglawas ni Job. Imadyina ang kalipay ni Job sang makita niya nga ang iya unod nangin “linghod pa sangsa pamatan-on” pareho sa gintagna ni Elihu! Ginsuportahan man gid sia sang iya mga pamilya kag mga abyan paagi sa pagpakita sing simpatiya kag paghatag sa iya sing mga regalo. Ginbalik man ni Jehova ang manggad ni Job, doble pa sa ginapanag-iyahan niya sang una. Kag sigurado nga nasakitan gid si Job sang mapatay ang iya kabataan. Pero naumpawan gid si Job kag ang iya asawa sang nangin ginikanan sila liwat sa napulo pa ka kabataan! Kag paagi sa milagro ginpalawig ni Jehova ang kabuhi ni Job. Nagkabuhi si Job sing 140 ka tuig, amo nga nakita pa niya ang apat ka henerasyon sang iya mga kaliwat. “Sang ulihi,” mabasa naton nga “napatay si Job nga tigulang na kag kontento sa iya kabuhi.” (Job 42:10-17) Kag sa Paraiso, makaupod liwat ni Job kag sang iya pinalangga nga asawa ang ila pamilya, lakip ang pulo nila ka kabataan nga ginpatay ni Satanas.—Juan 5:28, 29.

 Ngaa ginpakamaayo sing bugana ni Jehova si Job? Ang Biblia nagasabat: “Nabatian ninyo ang pagbatas ni Job.” (Santiago 5:11) Nagbatas si Job sang kabudlayan nga mas budlay pa sangsa mahunahuna naton. Ang tinaga nga “pagbatas” nagasugid sa aton nga wala lang si Job nanikasog nga malampuwasan yadto nga mga pagtilaw. Nagbatas man sia nga may pagtuo kag ang iya gugma kay Jehova mabakod. Sa baylo nga maghinakit, ginpatawad niya bisan ang mga nakasakit sa iya. Kag wala madula ang iya paglaum ukon ang pinakahamili nga butang sa iya, ang iya integridad.—Job 27:5.

 Tanan kita kinahanglan magbatas. Sigurado nga tinguhaan gid ni Satanas nga paluyahon kita pareho sa ginhimo niya kay Job. Pero kon magbatas kita nga may pagtuo, magpabilin nga mapainubuson, handa magpatawad sa iban, kag determinado nga huptan ang aton integridad, indi man naton madula ang aton matahom nga paglaum. (Hebreo 10:36) Sigurado nga maugot gid si Satanas kag mapalipay naton si Jehova kon ilugon naton ang pagtuo ni Job!