Be Hiẹ Yọnẹn Ya?
Etẹwẹ jọ do Nineve go to ojlẹ Jona tọn godo?
TO OWHE kanweko ṣinawetọ J.W.M., Asilia ko lẹzun ahọluigba he klo hugan to aihọn mẹ, podọ nọtẹn Intẹnẹt tọn British Museum tọn dohia dọ, “e dlẹnkan sọn Kiplu to whèzẹtẹn-waji kaka yì Iran to whèyihọ-waji, podọ to ojlẹ de mẹ, e tlẹ gbloada jẹ Egipti.” Nineve tatọ́-tònọ etọn wẹ yin tòdaho he klo hugan to aihọn lọ mẹ. E tindo onú hohowhenu tọn ayidego tọn delẹ, jipa dagbedagbe lẹ, họ̀nmẹ whanpẹnọ lẹ, po wesẹdotẹn he klo taun lẹ po. Nukinkan adógo tọn he yin mimọ to Nineve hohowhenu tọn delẹ dohia dọ Ahọlu Assourbanipal nọ ylọ ede dọ “ahọlu aihọn tọn” dile ahọlu Asilia tọn devo lẹ wà do. To ojlẹ lọ mẹ, e taidi dọ yè ma gán gbawhàn Asilia po Nineve po tọn wẹ nkọ.
Asilia wẹ yin Huhlọn Aihọn tọn he klo hugan to aihọn mẹ to ojlẹ enẹ mẹ
Etomọṣo, whenue Asilia lẹzun ahọluigba he dohuhlọn hugan, yẹwhegán Jehovah tọn Zefania dọ dọdai dọ: “[Jehovah] na và Asilia sudo, bo na hẹn Nineve gbọgbé bọ e na hú pete taidi danfafa de.” Humọ yẹwhegán Jehovah tọn Nahumi dọ dọdai dọ: “Mì bẹ fataka po sika po taidi ogblànnu! . . . Tòdaho lọ jẹvọ́ bo gbọgbé bosọ yin huhusudo! . . . Mẹdepope he mọ we na nọ họ̀nna we bo na nọ dọ dọ, ‘Nineve ko yin vivasudo!’” (Zef. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7) Whenue gbẹtọ lẹ sè hogbe dọdai tọn enẹlẹ, yé gán ko kanse yede dọ: ‘Be enẹ gán jọ gbede ya? Be yè gán gbawhàn Asilia huhlọnnọ lọ tọn ya?’ E gán ko taidi nuhe ma yọnbasi.
Nineve wá lẹzun nọtẹn he gbọgbé de!
Amọ́, nuhe yè ma gán lẹn gbede lọ wá jọ! Jei vivọnu owhe kanweko ṣinawetọ J.W.M., Babilọninu lẹ po Medianu lẹ po gbawhàn Asilia tọn. To godo mẹ, Nineve wá gbọgbé bo tlẹ yin winwọn! Owe de he Metropolitan Museum of Art he to New York detọ́n dọ dọ, “To ojlẹ nukunmahun tọn lẹ mẹ, nọtẹn lọ ko gbọgbé bo ko busẹ sọn aimẹ, podọ eyin Biblu tọn dẹ́n, mẹde ma tlẹ na yọ́n Nineve.” Sọgbe hẹ nuhe onú hoho sẹdotẹn Intẹnẹt ji tọn Biblical Archaeology Society tọn dọ, to bẹjẹeji owhe 1800 lẹ tọn, “mẹdepope ma tlẹ yọnẹn eyin vlavo tatọ́-tònọ huhlọnnọ Asilia tọn lọ tlẹ tin pọ́n nugbonugbo.” Amọ́, to enẹgodo to 1845, whenuho-kantọ dòkuntọ lọ Austen Henry Layard jẹ dodinnanu basi ji to fie Nineve nọ dai. Gbakija he e mọ lẹ dohia dọ Nineve ko yin tòdaho whanpẹnọ de wayi.
Lehe dọdai he gando Nineve go lẹ mọ hẹndi po gbesisọ po do, hẹn jidide mítọn sinyẹn deji dọ dọdai Biblu tọn he gando vasudo huhlọn tonudidọ tọn egbezangbe tọn lẹ go lọsu na mọ hẹndi.—Dan. 2:44; Osọ. 19:15, 19-21.
