NA OWHE susu lẹ, homọdọdo Biblu go tọ́ lẹ nọ dọ dọ Ahọlu Bẹlṣazali he yin nùdego to owe Daniẹli tọn mẹ ma nọgbẹ̀ pọ́n. (Dan. 5:1) Yé nọ lẹnmọ na whenuho-kantọ dòkuntọ lẹ ma mọ kunnudenu depope he dohia dọ e nọgbẹ̀ pọ́n nugbo wutu. Amọ́, enẹ diọ to 1854. Etẹwutu?

To owhe enẹ mẹ, afọzedaitọ Grande-Bretagne tọn de he nọ yin J. G. Taylor basi gbejizọnlin nado yì pọ́n gbakija delẹ to tòdaho Uli hohowhenu tọn mẹ, he tin to hùwaji Irak tọn mẹ to egbehe. To finẹ, gbejizọnlinzintọ lọ mọ agbán okò tọn susu to atọ̀họ̀ daho de mẹ. Agbán lọ lẹ dopodopo dite na nudi centimètre 10, bọ yè yí aliho nukinkan tọn hohowhenu tọn de (cunéiforme) do kanwe do yé go. Nukinkan he tin to dopo to agbán lọ lẹ mẹ go bẹ odẹ̀ de hẹn, ehe mẹ yè biọ ogbẹ̀ gaa na Ahọlu Nabonidu Babilọni tọn po visunnu etọn mẹho Bẹlṣazali po te. Homọdọdonugotọ lẹ lọsu ma gán dọ̀n: Nuhe yin mimọ ehelẹ dohia dọ Bẹlṣazali ko nọgbẹ̀ pọ́n nugbo.

Ṣigba, Biblu ma dọ dọ Bẹlṣazali nọgbẹ̀ pọ́n poun gba, e sọ dọ dọ e yin ahọlu de. Whladopo dogọ, homọdọdonugotọ lẹ sọ jẹagọdo ehe. Di apajlẹ, William Talbot he yin lẹnunnuyọnẹntọ Glẹnsinu owhe kanweko 19tọ tọn de, wlan dọ mẹdelẹ dọ dọ “Bel-sar-ussur [Bẹlṣazali] dugán po otọ́ etọn Nabonidu po to ojlẹ dopolọ mẹ. Amọ́ kunnudenu kẹnnẹ-kẹnnẹ de ma tlẹ tin gando ehe go.”

Ṣigba, whẹho enẹ wá yin dididẹ to whenue nukinkan delẹ he tin to agbán okò tọn devo lẹ ji dohia dọ, to ojlẹ de mẹ Ahọlu Nabonidu, otọ́ Bẹlṣazali tọn tọ́n sọn tòdaho lọ mẹ na owhe lẹ. Etẹwẹ jọ to whenue e ma to whé? Wezẹhomẹ de dọmọ: “Whenue Nabonidu ma to whé, e ze ofìn etọn po suhugan awhànpa etọn tọn po do alọmẹ na Bẹlṣazali.” (Encyclopaedia Britannica) Ehe dohia nugbonugbo dọ Bẹlṣazali yin gandutọgbẹ́ otọ́ etọn tọn to Babilọni to ojlẹ enẹ mẹ. Enẹwutu, Alan Millard he yin whenuho-kantọ dòkuntọ podọ weyọnẹntọ de dọ dọ e sọgbe dọ “Owe Daniẹli tọn ylọ Bẹlṣazali dọ ‘ahọlu.’”

Na nugbo tọn, nuhe dohia devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dọ owe Daniẹli tọn sọgan yin jidedego bo yin gbigbọdo gbọn Jiwheyẹwhe dali wẹ kunnudenu titengbe he Biblu lọsu bẹhẹn lẹ.—2 Tim. 3:16.