Jesu dọ dọ: “Akọta na fọ́n do akọta ji, podọ ahọluduta do ahọluduta ji. Aigba sisọsisọ daho lẹ na tin, núdùdù whèdomẹ lẹ po azọ̀nylankan lẹ po na tin sọn fide jẹ fide.” (Luku 21:10, 11) Nujijọ ehe lẹpo to pọmẹ na yin ohia he họnwun de. Kẹdẹdile jẹhọn nọ yìn bọ abì nọ gbòdlán nado dohia dọ jikun jlo na ja do, mọ wẹ nujijọ lọ lẹ lọsu to pọmẹ yin ohia lọ dọ “Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn ko sẹpọ.” Be onú enẹlẹ to jijọ ya? Lẹnnupọndo nuhe bọdego lẹ ji.

1. AWHÀN

Awhàn he wá aimẹ to 1914 wẹ awhàn tintan he hẹnnugble hugan to whenuho gbẹtọvi tọn mẹ! Abajọ whenuho-kantọ lẹ do nọ dọ dọ 1914 yin owhe ayidego tọn de, na owhe enẹ mẹ wẹ awhàn daho hugan lọ bẹjẹeji te. Awhàn enẹ whenu wẹ awhànhún daho lẹ, bọmbu, osò, jẹhọn adínọ po awhànfunnu mọnkọ devo lẹ po yin yiyizan te hugan. Enẹgodo, wẹkẹ-whàn awetọ bẹjẹeji bọ bọmbu he sọ ylan taun lẹ yin awuwlena. Sọn 1914, awhàn to yìyì gbọn kámẹ-gòmẹ bo ko hù gbẹtọ livi susu lẹ.

2. AIGBA SISỌSISỌ

Owe de dohia dọ to whemẹwhemẹ, nudi aigba sisọsisọ daho 100 wẹ nọ wá aimẹ bo “nọ hẹnnugble taun.” (Britannica Academic) Owe devo na linlin dọ “kunnudenu lẹ (nuhe ko jọ sọn nudi owhe 1900 die) ko zọ́n bọ mí lẹndọ aigba sisọsisọ daho 16 wẹ gán wá aimẹ to owhe dopodopo mẹ.” (United States Geological Survey) Mẹdelẹ nọ lẹndọ aigba sisọsisọ lẹ masọ sù sọmọ ba, na nuyọnẹn wintinwintin ko yinukọn taun to egbehe wutu. Amọ́ nado dọ hójọhó, aigba sisọsisọ lẹ sọ wá ylan taun to egbehe bo nọ sukúndona ogbẹ̀ mẹsusu tọn lẹdo aihọn pé.

 3. NÚDÙDÙ WHÈDOMẸ

Awhàn, ahizi, nuhahun akuẹ tọn, tito glelilẹ tọn dagbe matindo kavi akúdido po jikun sinsinyẹn po nọ zọ́n bọ mẹsusu nọ ba núdùdù pò. Linlin owhe 2018 tọn de dohia dọ: “Gbẹtọ livi 821 wẹ núdùdù nọ whèdo bọ ninọmẹ gbẹtọ livi 124 tọn wẹ ko vantan.” (Programme alimentaire mondial) Núdùdù dagbe ma mọ dù nọ hù ovivu livi 3 linlán to whemẹwhemẹ. To 2011, nuhahun enẹ zọ́n bọ ovivu susu kú.

4. AZỌ̀NYLANKAN LẸ

Owe de dọmọ: “Bẹsọn owhe 2001, azọ̀nylankan susu wẹ ko hẹnnugble. Azọ̀n he ko tin dai lẹ di oslú po sislá po, gọna ovà-gbó ko sọ gọ̀ fọ́n bọ azọ̀n yọyọ devo lẹ sọ wá taidi syndrome respiratoire aigu sévère, grippe pandémique, syndrome respiratoire du Moyen-Orient, Ebola po Zika po.” (Organisation mondiale pour la santé) Nugbo wẹ dọ dodinnanutọ lẹ po doto lẹ po ko mọ pọngbọ na awutu susu, etomọṣo susu devo lẹ gbẹ́ nọ flu yé.

5. WẸNDAGBE LILÁ LẸDO AIHỌN PÉ

Jesu zinnudo ohia devo ji to whenue e dọmọ: “Yẹwheho wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn ehe na yin didọ to aigba fininọ lẹpo ji taidi okunnu de na akọta lẹpo, podọ whenẹnu wẹ opodo lọ na wá.” (Matiu 24:14) Dile etlẹ yindọ aihọn lọ ko wlu pete, gbẹtọ livi 8 linlán sọn akọ̀ voovo lẹ mẹ wẹ to wẹndagbe Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn lá to otò voovo 240 mẹ to ogbè 1 000 linlán mẹ. Ehe ma ko jọ pọ́n.

Nuhe to jijọ to egbehe dohia dọ nuhe Jesu dọ lẹ ko to hẹndi mọ. Naegbọn e do yin nujọnu dọ mí ni doayi ohia ehelẹ go? Jesu dọmọ: “To whenue mì mọ onú ehelẹ to jijọ, mì ni yọnẹn dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn ko sẹpọ.”—Luku 21:31.

Ohia voovo he Jesu na lẹ gọna nuhe Biblu dọ gando ojlẹ lẹ go plọn mí dọ Jiwheyẹwhe do Ahọluduta etọn ai to olọn mẹ to 1914. * Owhe enẹ mẹ wẹ e ze visunnu etọn Jesu Klisti do ofìn ji di Ahọlu. (Salmu lẹ 2:2, 4, 6-9) To madẹnmẹ, Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na dugán do aigba ji bo na de gandudu lẹpo sẹ̀ bo diọ aigba zun paladisi bọ gbẹtọ lẹ na nọ e ji kakadoi.

Zande din, odẹ̀ he Jesu plọn devi etọn lẹ dọ: “Na Ahọluduta towe ni wá. Na ojlo towe ni yin wiwà, kẹdẹdi to olọn mẹ, mọdopolọ to aigba ji,” na ṣẹ. (Matiu 6:10) Amọ́, etẹwẹ Ahọluduta lọ to wiwà sọn whenue e bẹ azọ́n to 1914? Gbọnvona enẹ, dagbe tẹlẹ wẹ e na wà to whenue e na dugán do aihọn blebu ji?