Püchajaale pütchi akaalinjeeitka pia süpüla nnojoluin mojuin maʼin paaʼin saaʼujee nünaajaain wanee püpüshi, pünteerü anain wainma pütchi. Saʼakajee tia, eejeerü pütchi jalouijeetka pümüin suulialeʼeya waneirua. Eesüjaʼa sülatüle tia süka naatain tü alatakat wamüin waneʼewai wakua nünaajaapa wanee wapüshi. Müsüjeseʼe nnojoleerüin jaloulin sümüin wayuu süpüshuaʼa tü pütchi jalouikat nümüin wanee wayuu.

Mayaapejeʼe müin tia, eesü waneirua pütchi eeka süpüla akaalinjain pia. Jaʼitakajeʼe na tottoolu akaalinjaliikana wayuu eekai sünaajaain süpüshi, eesü nakaalinjale shia sükajee tü sümakat wanee karaloʼuta kakaliaitkat maʼin, tia shia tü Wiwüliakat.

• Anasü maʼin paaʼinrüle tia naashin waneinnua tottooluirua süka sükaalinjeechin pia süpüla nnojoluin mojuin maʼin paaʼin. Mayaapejeʼe anain tia, eeshijaʼa pümüiwaʼaweere pia otta jashichire pia namüin na akaalinjeekana pia. Aleʼeya wakuwaʼipa sülatüle wamüin tia.

• Shiimain nnojoluin choʼujaain eeinjatüin wayuu waneepia pümaa, nnojoipejeʼe akayalaainjachin pia noulia na waneinnua, süka jamüin, eein süpüla choʼujaain pümüin akaalinjünaa. Kamanee pia namüin püküjapa namüin tü kasa choʼujaakat pümüin jee tü nnojotkat choʼujaain.

• Nnojo kakaliain pia pümüiwaʼa otta nnojo kakaliain pia kottüin, piyaawatüinjatü saaʼu tia.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Anashii piamashii wayuu nuulia waneeshia [...]. Nujuttüle waneeshia eeshi süpüla nütameʼennüin nutuma chi wane» (Eclesiastés 4:9, 10).

• Anale piküin, nnojoleerü shapaain maʼin paaʼin. Pika frutas, verduras otta waneirua eküülü nnojotka manteekain maʼin.

• Püsa maʼin wüin otta nnojo püsüin kasa eeka püsiain maʼin.

• Meküinyeere pia, pika kojuyatua paliʼirüwai eküülü. Otta eesü süpüla puchuntüin nümüin chi tottootkai naapaiwa pümüin vitaminas. *

• Paainjale ejercicio jee waraitüle pia sümaa puwaʼülaain, nnojoleerü jülüjain paaʼin kasa mojusü. Eeshii na wayuu aainjakana ejercicio süpüla sotuin naaʼin chi napüshi anaajaakai otta eeshii na aaʼinrakana tia süpüla nnojoluin sotuin nia naaʼin.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Nnojoishi eein wanee wayuu eekai üttüin naaʼin sünain tü niʼirukukat, tü naaʼinrakat shia naaʼinmajüin shia» (Éfeso 5:29, Santa Biblia: Dios habla hoy).

• Anasü maʼin nümüin wanee wayuu nutunküle, shialeekajaʼa nünaajaale wanee nüpüshi, choʼujaʼaleesia maʼin nutunküin süka mapüsain maʼin nia.

• Piyaawatüinjatü tü kepein püsakat otta tü yootshi püsakat süka eein süpüla suwatüin lapü puulia sutuma.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Shia anaka neemeraale wanee wayuu suulia niʼyataain maʼin, nnojoleerü kasain niʼrüin sünainjee, meechi nuwataakai aaʼin süchiirua joutai» (Eclesiastés 4:6).

• Naatawaisü tü alatakat wamüin waneʼewai wakua nünaajaapa wanee wapüshi. Müsüjeseʼe pütüjaainjatüin saaʼu kasainjatüin paaʼinrüin süpüla eejiraain pia sümaa tü mojuukalü aaʼin.

• Eeshii na wayuu aʼyalajakana jee na yootokana süchiki tü alatakat namüin süpüla nnojoluin mojuin maʼin naaʼin. Eetaashii na achechetkana naaʼin suulia tia. Naatawai tü namakat na tottoolu akaalinjaliikana wayuu eekai sünaajaain süpüshi, süchiki tü waaʼinrajatkat mojule maʼin waaʼin. Kapüleere pümüin yootoo sümaa wayuu süchiki jamüin paaʼin, eeshi süpüla yootuin pia süchiki tia nümaa wanee paʼaleewain.

• Eeshii na wayuu aʼyalajakana süpüla nnojoluin mojuin maʼin naaʼin otta eeshii na achechetkana naaʼin suulia tia.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Wayaʼala neʼe atüjaaka saaʼu tü kasa mojukalü atuma waaʼin» (Proverbios 14:10, Nueva Versión Internacional).

• Eeshii na wayuu asakana yootshi, akaijakana yüi otta mariwaana. Eetaashii na asajakana wunuʼu nnojotka saapajalain tottoolu namüin süpüla nnojoluin mojuin maʼin naaʼin. Nnojotsü anain tia süka amüloulin wayuu sutuma. Eesü süpüla analüin naaʼin wanee wayuu sutuma tia, motsomüinpejeʼe neʼe sümaʼa otta wainma kasa mojusü eeka sünainjee. Paaʼinra waneirua kasa naataka suulia tia süpüla nnojoluin shapaain maʼin paaʼin.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Anakaja wooʼulaale suulia tü yarüttakat atüma waaʼin, tü mojukat atüma wakuaippa» (2 Corinto 7:1).

• Eeshii na wayuu achajaakana sukuwaʼipa süpüla naaʼinrüin waneirua kasa moteetka atuma naaʼin tü alatakat namüin.

• Süpüla analüin paaʼin paʼaleewajaa namaa waneinnua wayuu otta aleewa maʼin pia namaa na paʼaleewainkana. Pikirajaa sünain waneirua kasa jee püshaita waneirua kasa.

• Mapa, nnojoleerü mojuin maʼin paaʼin süka wainmain tü kasa paaʼinrakat. Müle pia, eejiraashi pia sümaa tü mojuukalü aaʼin.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Eesü kaʼi süpüla kasa süpüshuaʼa [...]: kaʼi süpüla aʼyalajaa otta süpüla asirajaa» (Eclesiastés 3:1, 4).

• Paaʼinramaata süchikuaʼa tü kasa paaʼinrapuʼukat sümaiwa.

• Keraa putuma jalapüshinjachin piisalaain, jalapüshinjachin piʼyataain otta jalapüshinjachin paaʼinrüin waneirua kasa. Müle shia putuma, meerü ayatakai pukuwaʼipa maʼakaapuʼu sümaiwa.

• Paaʼinra waneirua kasa jutateetka atuma paaʼin.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Nnojoleerü sotuin naaʼin tü kasa alatüitpakat nümüin süka naapüin chi Maleiwakai talataa aaʼin nümüin» (Eclesiastés 5:20, Reina-Valera Actualizada).

• Eeshii na wayuu aneekakana tü kasa naaʼinrajatkat süchikijee neʼe nünaajaain wanee napüshi otta eesü nayaawatüle mapa nnojoluin anain tü kasa naneekakat.

• Paʼatapaja paala süpülapünaa pukolojooin suluʼujee pipia, piiʼiratüin piʼyataain jee shiale süpüla püsülajüin nükorolo müliashii.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Nnojorüle washapajaain sünain aaʼinraa wanee kasa, aneerü sukuwaʼipa. Jee washapajaale maʼin sünain aaʼinraa tia, mojeerü sukuwaʼipa» (Proverbios 21:5, Traducción en lenguaje actual).

• Eeshii na wayuu nnojoliikana mojuin maʼin aaʼin naaʼinrüle waneirua kasa süpüla sotuinjachin naaʼin müliashii.

• Pümaʼana niyaakua müliashii jee shiale wanee kasa eeka nükoroloin. Püshaja sünain wanee karaloʼuta süchiki waneirua kasa alataka pümüin nümaa müliashii. Nnojoleerü mojuin maʼin paaʼin paaʼinrüle tia.

• Pünaajaa kasa eeka süpüla sotuin atuma paaʼin chi püpüshi anaajaakai otta eesü süpüla piʼrajaain shia nnojotpa mojuin maʼin paaʼin.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Soto paaʼin tü kasa alatüitkat» (Deuteronomio 32:7).

• Pükatala kaʼi süpüla peemeraain.

• Kapüleere pümüin pükatalüin kojuyasü kaʼi süpüla peemeraain, eesü süpüla paaʼinrüin waneirua kasa soʼu wanee jee piama kaʼi süpüla jutatüin paaʼin. Eeshi süpüla puʼunüin sünain wanee excursión, suluʼumüin wanee museo jee puʼunajaale suluʼu kemion pejepünaa neʼe.

• Jaʼitakajeʼe neʼe paaʼinrüle wanee kasa naata suulia tü paaʼinrawaitkat, aneerü paaʼin sutuma.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Jooʼuya tamaaiwa jia chamüin eere yüütüülin mmakat süpüla jeemeraainjanain» (Marcos 6:31).

• Soto paaʼin aneerüin paaʼin pükaalinjale na waneinnua.

• Eeshii süpüla pükaalinjain na wayuu mojukana aaʼin sünainjee nünaajaain wanee napüshi jee niale wanee naʼaleewain. Eeshiijaʼa yooteere naya süchiki tü alatakat namüin.

• Pükaalinjale jee pümüliarüle naaʼin na waneinnua, talateerü maʼin paaʼin jee nnojoleerü jülüjain paaʼin eeʼeraain neʼe pia.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Anakuaippaʼireʼeya chi wayuu aapakai nuulia chi aapünakai amüin» (Aluwataaushikana [Hechos] 20:35).

• Suluʼujee tü alatakat pümüin, eesü süpüla shiiʼiratüin tü jülüjakat paaʼin süchiki kasain kojutuleein maʼin pümüin.

• Püsakireʼera paaʼin sünain kasain paaʼinrüin süka pukuwaʼipa.

• Naatale neʼe tü kasa kojutukat pümüin, punouteein pukuwaʼipa.

TÜ SÜMAKAT TÜ WIWÜLIAKAT: «Shia anaʼleeka oʼunaa sünain wanee outaa suulialeʼeya oʼunaa sünain wanee miʼiraa süka shiainjatüinya alatüin tia namüin napüshuaʼale na wayuukana. Otta chi wayuu katayüikai oʼu, nütüjaa aaʼu shiainjatüin alatüin tia nümüin» (Eclesiastés 7:2, La Biblia de las Américas).

 Nnojotsü eein wanee kasa anaʼleejeetka atuma paaʼin. Anapejeʼe naaʼin waneinnua wayuu naashin sünainjee naaʼinrüin kasa makalü aka saaʼin tü aküjünakat sünain pütchikat tüü. Eesü waneirua kasa naata suulia tü aküjünakat yaʼayaa eeka süpüla paaʼinrüin süpüla nnojoluin mojuin maʼin paaʼin. Paaʼinrüle shia, piʼreerü anain paaʼin sutuma.