ALIIKAPA saaʼin kaʼikat, ashaʼwalaasü Sara sümaa shiirakaain wüinpümüin sukua. Wattasü saaʼin süka wainmain tü kasa jülüjakat saaʼin. Süchikijatü shia aʼyatawaa. Wayuu tütüsü maʼin shia. Jee talatüshii na shipiuunasekana sünain aʼyatawaa wanaa sümaa. Yalajatüjaʼa shia sünain süʼlatüin sajapü süka alin sümüin, eesüjaʼa sülatirüle tü kaʼikat sünain arüwentajaa tü kuluulu nepiayaasükat. Atutusü sutuma kaʼi otta sutuma juya tia kuluut aainjuushikat süka soi kaaʼula, malaaka joo kojuyairüin juya nepiayaain shia. Eisholooshi chi Kaʼikai soʼu tia otta asukaasü Sara nüpüla Abraham, * oʼunatüjüiya nia wattaʼajee maalü. Talatajaaka saaʼin shiʼrapa nia nüpanapajee saaʼupünaa wanee namüna.

Poloo juya süpülapünaa tia, alatüshi Abraham waneemüin saʼata tü süchikat Éufrates namaa na wainma wayuu nümaakana. Shia soʼu noʼunuin suluʼumüin tü mmakat Canaán. Oʼunusü Sara nümaa Abraham suluʼumüin tia mma nnojotkat shiʼraajüin süka sütüjaain saaʼu wainmainjanain na nuuʼuliwoʼukana Abraham naashin Jeʼwaa. Nnojotpejeʼe sütüjaain aaʼu Sara shiainjatüle nelin na nüchonniikana Abraham, jama maralüin shia sümaa 75 suuyase. «¿Jameetche sukuwaʼipa süpüla nikeraajüin Jeʼwaa tü nümakat? Aluʼusaʼa nnojorüle tayain nuʼwayuusein Abraham», eesüjaʼa müle saaʼin süleʼeruʼu. Shapaasü neʼe saaʼin wayuu waneepia sülatüle tia sümüin.

Eeshii wasakireʼerüle waaʼin wayakana joujeerüin nikeraajüin Maleiwa tü nümakat. Kapüleesü nümüin wanee wayuu nnojoluinjatüin süshapalaain naaʼin, shialeekajaʼa naʼatapajüle wanee kasa keeʼireeka maʼin naaʼin. ¿Kasa eeka süpüla washatüin sünainjee sukuwaʼipa sunoula Sara?

Aleʼejüshii naya Egiptojee soʼu tia (Génesis 13:1-4). Chajana kepiayaain saaʼu wanee mma yaletüsü, wüinpejeeruʼu sünain Betel, Luz sünülia tia mmakat natuma na Cananeokana. Eesüjaʼa shiʼrüle Sara saaʼujee tia yaletshiikat tü Mma naapajatkat Jeʼwaa sümüin nuuʼuliwoʼu Abraham. Eejatü pueuloirua chayaa eere kepiain na cananeokana otta eejatü wopu wattamüinka antüin. Anaʼleepajaʼa maʼin tü pueulo eejatüle joʼuuin Sara, tü pueulokot Ur chajatka Mesopotamia. Jee wattasü maʼin yalejee, eesü 1.900 kiloometüro oʼunushi. Chajana kepiain na kasayuukana sünain. Oʼunusü shia suluʼujee wanee pueulo anasü maʼin, kojuyasü metkaat eejatkat chayaa otta anapuʼusü maʼin shipia süka kaajunain shia, kasepüin sümaa kaʼwüinsein shia. «Mojukajasaʼa saaʼin Sara süchiirua tü süpütakat» wamüle, nnojotsüjaʼa mmata weʼraajüin sukuwaʼipa tia wayuukot.

2.000 juya süchikijee tia, ashajüshi chi aluwataaushikai Pablo süchiki sukuwaʼipa nunoula Abraham sümaa Sara, anuu nünüiki: «Aleʼejüshiije naya nachikuaʼa suluʼumüin tü mma noʼunakalü aluʼujee jülüjale shia naaʼin waneepia» (Hebreokana 11:8, 11, 15, TNM). Nnojotpejeʼe mojuin naaʼin Abraham otta Sara süchiirua tü napütakat. Naaʼinrüle tia, aleʼejüshiije naya nachikuaʼa. Naleʼejüle Urmüin, nnojotsüje naaʼinrüin Jeʼwaa napüleerua tü nümakat namüin,  nnojotsüje anain ashataa sukuwaʼipa nanoula jee nnojotsüje jaralüin sotuin aaʼin naya maaʼulu.

Nnojotpejeʼe majatüin nakuwaʼipa, shia jülüjaka naaʼin tü naaʼinrajatkat Jeʼwaa napüleerua. Müsüjeseʼe sükaaliinjawalin Sara chi suʼwayuusekai sünain atsajaa otta akumajaa tü nepiayaasükat nakolojoʼowaipa. Jee sükaaliinjain nia sünain oʼuniraa tü nasachirakat. Ayatapajaʼa eein tü kasa mojukalü atuma saaʼin. Nnojotsü nuchuntüin Jeʼwaa sünülia Sara soʼu nüküjain nüchikuaʼa nümüin Abraham watteenain naalii na nuuʼuliwoʼukana (Génesis 13:14-17; 15:5-7).

Shiasaʼa sutuma tia, saashajaaka Sara nümaa Abraham süchiki tü kakaliaitkat jülüjain saaʼin. Jaʼyakajasaʼa saaʼu mojuin maʼin saaʼin sünain maa: «Maratsü taya nütüma Jehová. Paapa pümaala tanüiki. Anakaja müleka püinkaale sümaa tü tachepchiakat». Kapüleeshaatasü sümüin Sara tü suchuntakat nümüin chi suʼwayuusekai. Eesüjaʼa ponule waaʼin tü saaʼinrakat Sara süka nnojoluin saaʼinrüin wayuu tia maaʼulu. Soʼu tia, nnojotsü waneesiain nuʼwayuuse wanee wayuu, süka jamüin, kachoinjachin nia süpüla nüpütüin tü nuwashirüinkat nüpüla. * Eesüjaʼa saaʼinrüle Sara tia süpüla shikeraajüin tü nümakat Maleiwa süchiki wainmainjanain na nuuʼuliwoʼukana Abraham. ¿Jamüsüche nünüiki Abraham süchiki tü sümakat Sara nümüin? «Meerüjaʼa», müshi nia sümüin saashin tü Wiwüliakat (Génesis 16:1-3).

¿Niache Jeʼwaa eʼitaaka suluʼu saaʼin Sara tü suchuntakat nümüin Abraham? Nnojoishi niain. Jaʼyasü saaʼu Sara nnojoluin wanaawain tü jülüjakat saaʼin sümaa tü jülüjakat naaʼin Maleiwa. Niayaa Jeʼwaa maratka atuma shia saaʼinruʼu otta mepisat shia saaʼin sümüin. Shiimain mojuin maʼin saaʼin sutuma tü suchuntakat nümüin Abraham, jaʼyapajeʼe saaʼu nnojoluin shiain jülüjain saaʼin sukuwaʼipa sümüiwaʼa. Naatajatshaana sukuwaʼipa Sara suulia sukuwaʼipa wayuu maaʼulu. Shia jülüjaka saaʼin wayuu maaʼulu tü sukuwaʼipakat neʼe sümüiwaʼa. Shiale kojutuin maʼin wamüin aaʼinraa tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa, washateerü sukuwaʼipa sunoula Sara otta nnojoleerü kapülain neʼe waaʼin wakuwaʼipa wamüiwaʼa.

Nnojotsü kakaliain Agar süpüla ipuoluinjatüin shia nutuma Abraham. Kojutuleeinjatiaa Agar saaʼinruʼu suulia Sara saaʼu ipuoluin shia, shiʼrütka wayumüin sümüin. Aikajasaʼa tia sümüin Sara. Saashajaaka nümaa Abraham süpüla süsalain Agar shiʼrala wayumüin, nnojotsü watüjaain saaʼu kasain saaʼinrüin Sara sümüin soʼu tia. Anashiisü nümüin Maleiwa tia saaʼinrakat Sara. Mapa, jemeyutsü Agar nümaa wanee joʼuu toolo, Ismael nünülia. Shiasaʼa sülataka kojuya juya süchikijee tia (Génesis 16:4-9, 16). Soʼu naashajaain Jeʼwaa nüchikuaʼa namaa, 89 suuyase Sara otta  99 nuuyase Abraham. Anashaatasü maʼin tü nümakat Jeʼwaa namüin.

Nüküjain Jeʼwaa nüchikuaʼa nümüin Abraham, chi naʼaleewainkai wattainjanain naalii na nuuʼuliwoʼukana otta eeʼiratünüsü nünülia nutuma Jeʼwaa. Abram münapuʼushi nia, shiasaʼa süchikijee tia, Abraham nünülia nutuma Jeʼwaa. «Süshi watta saalii wayuu» maluʼulu tia anülieekat. Nuchuntuin Jeʼwaa soʼu tia sünülia Sara otta nükajain tü saaʼinrajatkat süpüla shikeraajüin tü keeʼireekat naaʼin. Jee müsia eeʼiratünüsü sünülia nutuma Jeʼwaa. Sarai sünülia paala otta niʼitaain Jeʼwaa Sarain sünülia. «Katkaarat» maluʼulu tü anülieekat Sarai, eekajasaʼa tü anülieekat Sara, «Nei na sülaülashiikana mma» maluʼulu. Nüküjain Jeʼwaa nümüin Abraham jamüin maka sünülia Sara nutuma. Anuu nünüiki: «Teeʼiyateerü jooluʼu taʼanasia sümüin. Jemeyuleerü shia nümaa wane joʼuu toolo. Nieechi chi püchon tamakaimaʼa achiki pümüin. Je sünainjee teeʼiyatüin taʼanasia sümüin, shieerü shikiika wayuu wainma, eʼirukuu wainma, sainküin mmakat süpüshua mapeena. Je naʼakajee na suuʼuliwoʼukana, eweeteena wane sülaülashiijeenakana mma süpüla aluwatawaa saaʼu wayuu wainma» (Génesis 17:5, 15, 16).

Ekeraajüsü nükajee süchon Sara tü nümakat Jeʼwaa süchiki anainjatüin sukuwaʼipa wayuu süpüshuaʼa nükajee suuʼuliwoʼu wanee jierü. Isaac nünülia chi jintüikai nutuma Maleiwa. «Asirajaa» maluʼulu tia anülieekat. Naapapa Abraham kachoinjatüin Sara, aʼwachiraashi mmoluʼu sümaa nüsirajüin (Génesis 17:17, TNM). Ponoshootosü naaʼin tia otta talatüshi nia (Roma 4:19-21). ¿Kasa saaʼinraka Sara sutuma tü nümakat Jeʼwaa süchiki?

Mapa, antapaatashii apünüinshii wayuu nejepüseruʼu Abraham. Kaleʼujatü tia otta jaʼishaanasü kaʼikat. Niʼraiwaʼaya naya Abraham, awataashi napanapajee sünain nasaküin naya. Mayaapejeʼe laülaain maʼin nia otta Sara, tütüwaa müshii naya sünain aʼlakajawaa nayaaluʼu na neʼiyoukana. «Paapawaata ariina suluʼujee tü toleekakat paaʼinraiwa pan neküinjatü na wayuu weʼiyoukana», müshi Abraham sümüin Sara (Génesis 18:1-8). Na apünüinshiikana wayuu, aapiee naya nümaʼanajeejana Jeʼwaa. Eesüjaʼa sotule naaʼin Pablo tia wanaa sümaa nümüin: «Anakaja müleka kamaneere jia sümüin wayuu antakat sünain jiʼiyouin jipialuʼumüin jaʼitairü nnojolüin jiʼraajüin. Jaʼitashi wayuuin neʼe saaʼin jümüin chi jiʼiyoukai soʼu wane kaʼi, eeshi süpüla waneein aapiee nümaʼanajeejachi Maleiwa» (Hebreokana 13:2). Eeshii süpüla kamaneein waya namüin na wayuu antakana wepialuʼumüin maʼaka naaʼinrüin shia Abraham sümaa Sara.

Wanaa sümaa nüküjain noʼutku na aapieekana nümüin Abraham shiimain kachoinjatüin Sara wanee joʼuu toolo, saapajüin nünüiki paülüʼüjee eere nnojoluin shiʼnnüin. Kapüleesü saaʼin sümüin Sara kachoinjatüin shia süka laülaairüin shia saashin, asirajüsüjeseʼe shia. «Laülaairü taya je chi taʼwayuusekaʼiya. Matsüinsat taya süpüla kachonwaa. Nnojotsü majayülüin taya süpüla tooloyuumawaa», müsü saaʼin süleʼeruʼu. Nüsakirüinjeseʼe shia Jeʼwaa nükajee chi aapieekai sünain maa: «Taya Jehováka, ¿kasa isakaʼa tachiki? Nnojotsü». Japüikalaka Sara sutuma müin nünüiki chia aapieekai sümüin jee sümataalaka sümaa jashicheein shia saaʼuwaa: «¿Joujatkai taya asirajüin?». Nusoutaka chi aapieekai sümüin sünain maa: «Paʼalain neʼe. Shiimüin sünain püsirajüin» (Génesis 18:9-15).

¿Manoulasatche Sara makaʼa süsirajüin? Nnojotsü shiain tia. «Saaʼu miyoʼuin maʼin sunoula Sara nünain Maleiwa, kooʼuliwoʼusü shia mayaainjeʼe laülaachon shia, süka sütüjaain saaʼu matüjüin aküjaa alawaa chi apansaajakai pütchi sümüin», müsü tü Wiwüliakat süchiki (Hebreokana 11:11, TNM). Shiʼraajüin maʼin Sara tü nukuwaʼipakat Jeʼwaa jee sütüjaashaata aaʼu nikeraajüin waneepia tü nünüikikat. ¿Jaratka nnojoluin choʼujaain amüin müin sunoula maʼaka saaʼin Sara? Akaʼaya wayakana, weʼraajüinjatü maʼin nukuwaʼipa Jeʼwaa, chi Maleiwa saashajaakai achiki tü Wiwüliakat. Müle shia watuma, weʼreerü anain maʼin tü saaʼinrakat Sara sünain shiʼitaain saaʼin nünain Jeʼwaa. Sutuma waneepiain nia namaa na aʼyataakana nümüin, nikeraajüin süpüshuaʼa tü pütchi nüpansaajakat namüin. Jaʼitakajeʼe shiaʼaya, eeshii süpüla wasirajüin nutuma ponule maʼin waaʼin tü kasa naaʼinrakat süpüla nikeraajüin tü nümakat.

Süsaʼwatapa Sara 90 suuyase, jemeishi chi joʼuu saʼatapajakai maʼin aaʼu, süchon nümaa suʼwayuuse, chi joo 100 ouyase. Isaac nünülia chi joʼuukai nutuma Abraham süka shiainjatüin nünüliain tia naashin Maleiwa. Talatüsü maʼin Sara sünain maa: «Naapüin chi Maleiwakai tamüin wane talataa aaʼin süpüla tasirajüinjatüin jooluʼu. Je na wayuu aapakana tachiki, talateerü  naaʼin wanaa tamaa» (Génesis 21:6). Tia kasa pülasü naaʼinrakat Jeʼwaa süpüleerua Sara aapüsü talataa sümüin jee watta saalii kasa shiʼraka sünainjee tia.

Apütinnüshi Isaac jaʼraitpa nuuyase jee soʼu  tia, eejatü wanee ekawaa nikiira. Nnojoliipajaʼa anajiraain naya napüshuaʼa. Saashin tü Wiwüliakat, eejatü wanee kasa shapaaka atuma saaʼin Sara. Meeʼerapalashi chi süchonkai nutuma Ismael chi süchonkai Agar, eereje miyoʼuin nia nuulia, 19 nuuyase. Nnojotpajaʼa süshalirain joʼuuyuu tia naaʼinrakat Ismael nümüin. Naashin chi aluwataaushikai Pablo, jashichishi Ismael nümüin Isaac. Nnojotkalaka shaittaain tia sümüin Sara, «jamaleere tachon nutuma» eesüjaʼa sümüle. Nnojotsü neʼe mojushiin sümüin Sara tia saaʼu süchoin chi makai müliain atumawaa, mojushiisü sümüinya süka sütüjaain saaʼu nükajeeinjatüin Isaac nikeraajeerüin Jeʼwaa nünüiki. Müsüjeseʼe yalayalain saaʼin soʼu suchuntüin nümüin Abraham nüjünajaaiwa Agar nümaa Ismael namaʼanajee (Génesis 21:8-10; Galacia 4:22, 23, 29).

¿Jamüsü naaʼin Abraham sutuma tü münakat nümüin? «Mojusü maʼi naaʼin Abraham sütüma tü sümakat Sara nümüin, süka nüchonin Ismaelya», müsü tü Wiwüliakat. Aishi Ismael nüpüla makaʼa nnojoluin mojuin nümüin tü naaʼinrakat nüka Isaac. Nütüjaapejeʼe saaʼu Jeʼwaa mojuin maʼin tü naainjakat Ismael. Nusoutaka saaʼu Sara. Anuujeseʼe nünüiki nümüin Abraham: «Nnojo mojuin paaʼin naalii chi püchon jimaʼaikai je Agar tü püchepchiakat. Paaʼinra tü sümakat Sara pümüin. Süka jamüin, na nuuʼuliwoʼukana Isaac, nayeena na puuʼuliwoʼukana, maa aka tü taküjakat achiki paala pümüin sünain pansaain tanüiki». Nüküjain Jeʼwaa nümüin Abraham naaʼinmajeerüin Agar nümaa chi süchonkai. Oonooshijeseʼe nia nümaa (Génesis 21:11-14).

Wayuu anasü tü nuʼwayuusekat Abraham, shiimain sükaaliinjain nia. Nnojotsü neʼe süküjain nümüin tü anakalü atuma naaʼin. Süküjainya süchiki tü kasa alatakat sümüin süpüshi mojeetkalü atuma nakuwaʼipa, süküjain tü suluʼukat saaʼin nümüin Abraham. Nnojoitpajaʼa mojutüin nia sümüin. Jamüshijaʼa chi aluwataaushikai Pedro, wanee wayuu kaʼwayuuseshi, niʼitaain sukuwaʼipa Sara süpüla süshatüin tü jieyuu kaʼwayuusekalüirua, süka kojutüin sümüin chi suʼwayuusekai (1 Corinto 9:5, TNM; 1 Pedro 3:5, 6). Aluʼu mojutüinjeʼe Abraham sümüin Sara nnojorüle süküjain süchiki tü kasa alatakat, süka jamüin, eesüjeʼe tü kasa alatakat namüin. Eekajasaʼa Sara kemeʼeriasü sünüiki nümüin chi suʼwayuusekai.

Wainma wawalayuu jieyuu kojutükana amüin sukuwaʼipa Sara, sutuma sütüjain süpüleerua sünüiki nümüin Abraham sümaa kojutüin nia sümüin. «Kasataalejeseʼe nusoutüin Jeʼwaa taaʼu maa aka naaʼinrüin sümüin Sara», eesüjaʼa süpüla müin saaʼin wanee wawala. Eepajaʼa süpüla süshatüin tü wawalayuu kaʼwayuusekalüirua tü sukuwaʼipakat Sara sünain miyoʼuin sunoula, sünain aipüralüin shia wayuu otta sünain kamaʼain süpüla jashichijawaa.

Mayaapejeʼe niain Jeʼwaa eeʼirataka sünülia Sara, süpüla «Nei na sülaülashiikana mma» sümünüinjatüin, nnojotsü suchuntüin kojutüinjatüin shia sutuma wayuu. Nnojotsüjeseʼe ponuin waaʼin niʼyalajüin maʼin Abraham süchiirua Sara * outapa shia, 127 juya outakalü oʼu shia (Génesis 23:1, 2). Isashaatasü naaʼin Abraham süchiirua. Akaʼaya Jeʼwaa, nusukajaain tia wayuu lotokalü akuwaʼipa waneepia nuʼupala, jee asoʼiraajeerü saaʼin süchikuaʼa nutuma paʼaraiisüpa tü Mmakat. Kateerü soʼu Sara waneepia mapeena jee talateerü maʼin saaʼin otta meenia napüshuaʼa na ashatakana sukuwaʼipa sunoula (Juan 5:28, 29).