Nakoni kanoana

Kiiba nakoni kanoana

Ninewe bon te kaawa ae a rangi n tamaroa ao ni bubura kateiteina ma atibu ni kauring iai

Ko Ataia?

Ko Ataia?

Tera are riki nakon Ninewe imwin ana bong Iona?

N TE KAITIUA n tienture B.C.E., e a riki Aturia bwa te embwaea ae te kabanea ni bubura n te aonnaba. N aron ae taekinaki n ana atureti n te intanete te British Museum, “e moa tiana mai Kubero i maeao, nako Iran i mainiku, ao iai ririki tabeua ae e reke naba iai Aikubita. Kautuni kaawana ae Ninewe bon te kaawa ae te kabanea ni bubura n te aonnaba. A bati iai atibu ni kauring, onnaroka aika tamaroa, baareti aika totoakaei, ao ai taabo ni boki aika bubura. A kaotaki ni koroboki aika kaaraki i aon te oo i Ninewe rimoa, bwa e aranna naba te Uea ae Otinaba bwa “uean aonnaba,” n aroia uean Aturia ake tabeman. N te tai anne, a bon taraa n aki kona ni kataenikaiaki Aturia ma Ninewe.

E riki Aturia ae te tautaeka ae korakora bwa te kabanea ni bubura n embwaea n te aonnaba n te tai anne

Ma ngke e a rangi ni korakora Aturia, e a taekina aei ana burabeti Iehova ae Tebania: “E na . . . kamauna Aturia [Iehova], ao e na kamaroaea Ninewe n aron te rereua ae mwauteretere.” E taekina naba aei ana burabeti Iehova ae Naum: “Kuribwaia te tirewa, kuribwaia te koora! . . . Ai akea kanoan te kaawa, e a kamaroaeaki, e a uruaki! . . . A na birinako mairoum aomata nako akana noriko ao a na kangai, ‘E a uruakaki Ninewe!’ ” (Teb. 2:13; Naum 2:​9, 10; 3:7) Aomata ake a ongo taetae ni burabeti aikai, a bae n iango ni kangai: ‘E boni kona n riki anne? E boni kona ni kataenikaiaki Aturia ae korakora?’ N taraana, e aki kona ni kakoauaaki anne.

E a riki Ninewe bwa te aba ae kamaroaeaki!

Ma e bon riki te baere iangoaki bwa e aki kona n riki! N tokin te kaitiua n tienture B.C.E., e a kataenikaiaki Aturia irouia kaaini Baburon ao kaaini Miria. N tokina, e a kitanaki Ninewe ao ni mwanuokaki uringana! E taekinaki n te boki teuana man te Metropolitan Museum of Art i New York, “bwa i marenan te ririki ae 500 A.D ao 1,500 A.D, e a kitanaki te tabo anne ao n taunaki ao e a tii uringaki Ninewe man taekana are n te Baibara.” E taekinna te Biblical Archaeology Society Online Archive, bwa ni moan 1800 tabun, “akea ae e ataia bwa bon iai ngkoa kautun te kaawa ae kakannato ae Aturia, ke akea.” Ma n 1845 ao te tia rabakau ni bwain aantano ae Austen Henry Layard, e a moana kenakin te tabo are e mena iai Ninewe. Baike a kuneaki n te tabo anne, a kaotia raoi bwa Ninewe bon te kaawa ngkoa ae kakannato.

Kakoroani bukin taetae ni burabeti ibukin Ninewe, e kakorakoraa iroura onimakinan ana taetae ni burabeti te Baibara ni kaineti ma kamaunaan tautaeka aika mwaaka riki ni boong aikai, bwa a na boni koro naba bukia.​—Tan. 2:44; TeKao. 19:​15, 19-21.