Zɛ̌n hwexónu tɔn sín xwɛ e ɖó xwè 3 000 mɔ̌ bɔ è kùn tɔ́n sín dò mɛ ɖò 2012 é ɖé dɔn dobanúnǔtɔ́ lɛ sín ayi ɖò azǎnví elɔ lɛ mɛ. Etɛ ka jiwǔ ɖò nǔ enɛ e è mɔ é mɛ? É nyí xwɛ lɛ ɖesu wɛ ǎ, amɔ̌ nǔ e è wlan dó ye jí é wɛ jiwǔ.

Hwenu e dobanúnǔtɔ́ dokunkun tɔn lɛ wá kpéwú bo xò xwɛ lɛ kplé é ɔ, ye kpéwú bo xà Kanáanu hwexónu tɔn lɛ sín nùwlanwlan e ɖ’eji é. È xà ɖɔ: “Ɛcibaalu Bɛni [vǐ] Beda [tɔn].” Azɔn nukɔntɔn ɔ nɛ dobanúnǔtɔ́ dokunkun tɔn lɛ mɔ nyikɔ enɛ ɖò nùwlanwlan hwexónu tɔn lɛ mɛ nɛ.

Amɔ̌, è ɖɔ Ɛcibaalu ɖevo xó ɖò Biblu mɛ, é nyí ɖokpo ɖò Axɔsu Sawulu sín vǐ lɛ mɛ. (1 Tan 8:33; 9:39) Akɔwé Yosef Garfinkel e ɖ’alɔ ɖò dokunkun ɔ mɛ é ɖɔ: “Akpàkpà sɔ́ mɛ sín nǔ wɛ é nyí ɖɔ è mɔ nyikɔ Ɛcibaalu ɔ ɖò Biblu mɛ, bo lɛ́ mɔ ɖò dobanunǔ dokunkun tɔn sín hwenuxó mɛ dìn, ɖò táan ɖokpo ɔ mɛ ɖò Axɔsu Davidi hwenu.” Mɛ ɖé lɛ lin ɖɔ hwenu bunɔ enɛ mɛ jɛn è zán nyikɔ enɛ ɖè. Azɔn ɖevo ɔ, nǔ e dobanunǔ ɖexlɛ́ lɛ é gɔ́ sò nú nǔ e ɖò Biblu mɛ é ɖé.

Ðò akpá ɖevo xwé ɖò Biblu mɛ ɔ, è zán Icíbɔcɛti dó Ɛcibaalu sín tɛnmɛ, bɔ è zé “bɔcɛti” dó huzu “baalu” na. (2 Sam. 2:10) Ðó aniwutu? Dobanúnǔtɔ́ lɛ tinmɛ ɖɔ: “Ðò Samuwɛli Wegɔ ɔ mɛ ɔ, é cí ɖɔ è kún ba na zán nyikɔ Ɛcibaalu e nɔ flín vodun Kanáanu lɛ tɔn Baalu é ó ɖɔhun, amɔ̌, nyikɔ dòdó ɔ . . . cí Tan sín Wema lɛ mɛ.”