Gbɛtɔ́ e gosin akɔ vovo kpo tò vovo kpo mɛ, bo nɔ lɛ́ dó gbè vovo lɛ é wɛ nɔ nɔ toxo e jɛ gblolo mɛ ɖò zungbó Amazonie tɔn mɛ ɖò Tofɔligbé Amɛlika tɔn mɛ lɛ é mɛ. Enɛ wu ɔ, ɖò juillet 2017 ɔ, gbɛ̌ta e mɛ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn 13 ɖè é ɖé wlí ali bo na yì toxo e ɖò tɔsisa Maroni sín xá mɛ lɛ é kpo ɖěɖee ɖò zǎnzǎnhweji Guyane française tɔn lɛ é kpo mɛ. Etɛ gbé ye ka tɔ́n? Bo na dó wɛn nukúnɖiɖó tɔn e ɖò Biblu mɛ é mɛ e ɖò tɔsisa ɔ sín xá mɛ lɛ é.

Sun ɖokpo jɛ nukɔn nú azǎn 12 e tomɛyiyi ɔ na xɔ é ɔ, mɛ e xweyigbe lɛ é bǐ wá kplé nǔsisɔ nú tomɛyiyi tɔn ɖé tɛnmɛ. Winsley ɖɔ: “Mǐ ba dò nú nǔ dó lee ayǐ ɔ jí ɖè é kpo tan tɔn kpo wu, lobo lɛ́ lin tamɛ dó lee mǐ na sɔnǔ nú tomɛyiyi ɔ gbɔn é jí.” È na alǎ tlitli nusú ɖò nu e sin ma nɔ xozlɛ́ ǎ lɛ é mǐ mɛ ɖokpo dokpo bonu mǐ na sɔ́ kpɔn kpo amǔdɔ́ kpo d’emɛ. Tomɛyiyi ɔ byɔ ɖɔ è ni dó jɔmɛhun azɔn we, bo lɛ́ zán ganxixo gegě ɖò akló mɛ.

Nɛ̌ nǔ ka cí nú mɛ e è ylɔ́ nú tomɛyiyi ɔ lɛ é? Claude kpo Lisette kpo ee ko byɔ gbɔjɛ yetɔn ɖaxó ɔ mɛ lɛ é yawǔ yí gbè nú ali enɛ e hun nú ye é. Claude ɖɔ: “Xomɛ hun mì tawun, amɔ̌, ado kpɛɖé hu mì. Un ko sè xó habǔ dó lee tɔsisa ɔ nɔ ɖò adǎn jí gbɔn é wu.” Ado ɖò Lisette lɔ hu wɛ, é ɖɔ: “Un nɔ kan lee na kpéwú bo ɖɔ xó dó Inde-nu Amɛlika tɔn lɛ (amérindiens) sín gbè lɛ mɛ gbɔn é byɔ nyiɖée.”

Mɔ̌ wɛ nǔ cí nú Mickaël e ɖò mɛ lɛ mɛ é lɔ. É ɖɔ: “Mǐ tuùn nǔ gegě dó Wayana lɛ wu ǎ. Enɛ wu ɔ, un ba dò nú nǔɖe lɛ ɖò Ɛntɛnɛti jí bo mɔ tɛn dó kplɔ́n xókwín ɖé lɛ kpo lee è na dó gbè mɛ lɛ dó gbè yetɔn mɛ gbɔn é kpo.”

Shirley e zɔn xá asú tɔn Johann bo yì é slɛ́ gbè e mɛ lɛ nɔ dó ɖò tɔsisa ɔ sín xá mɛ lɛ é dó wema jí. É ɖɔ: “Mǐ yí video lɛ ɖò jw.org jí dó gbè enɛ lɛ gegě mɛ, bo lɛ́ mɔ wema e è nɔ zán dó kplɔ́n nyɔ̌wlan-nyɔ̌xa na ɖò Wayana-gbè mɛ é.”

Ðò mardi 4 juillet ɔ, gbɛ̌ta ɔ byɔ jɔmɛhun ɖé mɛ ɖò Saint-Laurent du Maroni bo zɔn ali kaka wá Maripasoula, toxo kpɛví ɖé wɛ bo ɖò nǔglɔ tawun ɖò Guyana française.

Azǎn ɛnɛ e bɔ d’ewu lɛ é jí ɔ, gbɛ̌ta ɔ zán akló lɛ bo gbɔn gletoxo e lɛlɛ̌ dó tɔsisa Maroni lɛ é mɛ bo jla wɛnɖagbe ɔ mɛ lɛ. Roland e ɖò gbɛ̌ta ɔ mɛ é ɖɔ: “Mǐ mɔ ɖɔ xóta e jinjɔn Mawuxówema ɔ jí lɛ é dɔn Inde-nu Amɛlika tɔn lɛ tawun. Ye ɖó nǔkanbyɔ gegě, bɔ mɛɖé lɛ ba ɖɔ mǐ ni kplɔ́n Biblu xá emi.”

Ðò gletoxo ɖokpo mɛ ɔ, Johann kpo Shirley kpo xò gò asú kpo asì kpo yɔyɔ̌ e sín hɛ̌nnumɔ ɖé hu éɖée agaɖanu é ɖé. Johann ɖɔ: “Mǐ xlɛ́ ye video Un Amérindien trouve son Créateur” ɖò Televiziɔn JW tɔn jí. “Video enɛ sɔ́ akpakpa asú kpo asì kpo yɔyɔ̌ enɛ tawun. Ye na mǐ adlɛsi yetɔn, ɖó ye ba ɖɔ mǐ ni lɛ́ kpé.”

Gletoxo Antécume Pata tɔn wɛ nyí fí e lín tawun ɖò tɔkan ɔ mɛ bɔ mǐ yì gbɔn gudo é. Mǐ jɛ dɔ̌n é ɔ, toxɔ́su ɔ na gbè Kúnnuɖetɔ́ e nǔ ko cikɔ na lɛ é bɔ ye vlɔ́n kpɔn yetɔn lɛ ɖó fí e ɖò agbawungba ɖò ayǐ ɔ jí é. Ye lɛ́ lɛwǔ ɖò tɔsisa ɔ mɛ, lee ayǐ ɔ jí nu lɛ nɔ bló gbɔn é.

Gbɛ̌ta ɔ gosin finɛ bo wá yì gletoxo Twenké tɔn mɛ, fí e tò ɔ mɛ nu lɛ ko ɖò aluwɛ mɛ ɖè, ɖó mɛvívɛ́ yetɔn ɖé kú wutu é. Éric e ɖò mɛ e bló tuto tomɛyiyi ɔ tɔn lɛ é mɛ é ɖɔ: “‘Toxɔ́su’ akɔ enɛ tɔn na mǐ gbè ɖɔ mǐ ni vo bo gbɔn gletoxo ɔ mɛ bo dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ e ɖò aluwɛ mɛ lɛ é. Wemafɔ ɖěɖee mǐ xà nú toxɔ́su ɔ kpo xwédo tɔn kpo ɖò Biblu Wayana tɔn ɖé mɛ lɛ é sù nukún yetɔn mɛ tawun. Mǐ lɛ́ xlɛ́ video ɖěɖee ɖɔ xó dó akpá e Biblu dó ɖɔ fínfɔ́n sín kú ɖé na tíìn lɛ é wu.”

Akpáxwé tomɛyiyi ɔ tɔn é bɔ d’ewu é wɛ nyí jɔmɛhun didó nú cɛju gban sín fí e tɔsisa ɔ nɔ yì j’agban nú xù ɔ ɖè ɖò Maripasoula é yì toxo kpɛví Grand Santi tɔn mɛ. Mardi kpo mercredi kpo ɔ, tomɛyitɔ́ lɛ má wɛn e ɖò Biblu mɛ lɛ é xá toxo ɔ mɛ nu lɛ. Jeudi ɔ, Kúnnuɖetɔ́ lɛ lɛ́ wlí ali bo gbɔn Tɔsisa Maroni jí nú ganxixo atɔ́ɔ́n adaɖé bo yì toxo Apatou tɔn mɛ.

Ðò azǎn e bɔ d’ewu bo nyí azǎn gudo tɔn tomɛyiyi ɔ tɔn é jí ɔ, gbɛ̌ta ɔ ɖisa yì zungbó gletoxo Maroon lɛ tɔn tɔn mɛ; kúnkan kannumɔ Aflika tɔn e è bɛ́ wá Tofɔligbé Amɛlika tɔn táan e mɛ yovó lɛ yí Suriname sín xá lɛ é wɛ. Kúnnuɖetɔ́ lɛ ylɔ́ mɛ lɛ bǐ dó kplé ɖé tɛnmɛ bɔ è na bló ɖò azava ɖaxó e è sɔnǔ na dó kplé ɔ kanta ɖò zungbó ɔ mɛ é sá. Claude ɖɔ: “Xomɛ hun mǐ ɖesu hwenu e mɛ lɛ nyi ahwan bo wá é. Gbè nɛ gbè zǎnzǎn jɛn mǐ ylɔ́ ye!” Karsten e xwedó ye yì tò ɔ mɛ azɔn nukɔntɔn ɔ é wɛ xwlé xóɖiɖɔ nú mɛ bǐ e xóta tɔn nyí “Nǔ E Gbɛ̀ Nyí É Bǐ Jɛn Ko Ðíe À?” é mǐ ɖò Aunkan-gbè mɛ. Gbɛtɔ́ kanwe-wǒ-ɖokpo wɛ gosin gletoxo gegě mɛ bo wá kplé ɔ.

Gudo mɛ ɔ, tomɛyitɔ́ lɛ lɛkɔ wá yì Saint-Laurent du Maroni. Lee mɛ lɛ yí wɛn ɔ ganji, yí wema gegě bo lɛ́ kpɔ́n video mǐtɔn lɛ gegě gbɔn é jiwǔ tawun nú tomɛyitɔ́ lɛ bǐ.

Lisette ɖɔ dó tomɛyiyi enɛ wu ɖɔ: “Un tuùn xó e na ɖɔ dó ɖè awǎjijɛ e tomɛyiyi hwenu klewun tɔn enɛ hɛn wá nú mì é xlɛ́ é ǎ.” Cindy yí xó n’i bo ɖɔ: “Nú un sixu lɛ́ ɖ’alɔ ɖ’emɛ ɖokpo gɔ́ na wɛ ɔ, é na nyla ɖebǔ ǎ. A ma sɛyi kɔn ǎ ɔ, a na tuùn nǔ e ɖɔ wɛ è ɖè é ǎ!”

Lee tomɛyiyi enɛ cí é zɔ́n bɔ mɛ e yì lɛ é ɖé lɛ ba na lɛ́ lɛkɔ yì. Mickaël ɖɔ: “Mǐ ɖò gbesisɔmɛ bo na lɛ́ ɖ’alɔ ɖ’emɛ.” Winsley sɛ̀ tɛn yì Saint-Laurent du Maroni. Claude kpo Lisette kpo e ko ɖó xwè 60 mɔ̌ dìn é wá gbeta ɔ kɔn bá sɛ̀ tɛn yì Apatou.