E duidui na ituvaki era sotava na vuvale vakacabecabe, e sega tale ga ni rawarawa na nodra veimaliwai kei ira era sega ni vuvale vata. * E levu na itubutubu vakacabecabe era na veitalanoataka kei ira na itubutubu dina na gauna mera sikova kina na luvedra, nodra vakavulici, kei na nodra vukei vakailavo. Ena rairai dredre tale ga na nodra veimaliwai na lewenivuvale vou kei ira na itokani kei na weka. Ia dikeva mada na sala e rawa ni vukea nomu vuvale vakacabecabe na ivakasala ena iVolatabu mo dou vosota kina na ituvaki dredre qori.

KENA IMATAI: ITUBUTUBU DINA

E kaya o Judith e dua na tina vakacabecabe mai Namibia: “A tukuna na tinadratou na luvequ vakacabecabe niu sega ni tinadratou dina, keu vakaluveni ena sega wili me tacidratou. E vakararawataki au sara ga na ka e tukuna, niu dau okati ratou na luvena me vaka ga eratou luvequ dina.”

Era duavata na dauvakadidike ni sega ni rawarawa na veimaliwai kei ira na itubutubu dina, e rawa  ni vakavu veisei ena vuvale vakacabecabe. Levu ga na gauna era sega ni dau veimaliwai vinaka na tina dina kei na tina vakacabecabe. E rawa ni wali vakacava na ituvaki qori?

Ka e rawa ni caka: Veiganiti na galala o solia. Ena rarawa o luvemu vakacabecabe ke o sega ni vakatara me dau gade vei nona itubutubu dina. * Na itubutubu dina ena mosita na luvena ni ‘vakavuna nona sucu.’ (Vosa Vakaibalebale 23:​22, 25) Ena yasana adua, ke o solia vakalevu na galala vei watimu e liu me vakatulewa ena veika e vauca na nomu vuvale, o na rawa ni vakacudrui watimu vou. Saga me veiganiti na galala o solia mo taqomaka kina na nomu vuvale, ena yasana adua mo veiyaloni tiko ga kei na watimu e liu.

IVAKASALA VEI IRA NA ITUBUTUBU

• Ni o veivosaki kei watimu e liu, drau veivosakitaka ga na veika me baleti ratou na gone. Kena ivakaraitaki, de dua o rawa ni tarogi koya ke rawa ni tuvanaki e dua na gauna ena loma ni siga me dau qiri mai vei luvena. E vinaka cake qori mai na qiri vakabogilevu se dua ga na gauna e vinakata.

• Ke sa lewai me qaravi ratou na luvemu o watimu e liu, o rawa ni qiri, volavola, text, se imeli mo dou veitaratara tiko ga kina. (Vakarua 6:​6, 7) Eso mada ga era vakayagataka na internet mera veiraimata kei luvedra nira veivosaki (videoconferencing). Ni o cakava qori o na kila na ka eratou gadreva na luvemu kei na leqa eratou sotava, ena rawa tale ga ni o vakasalataki ratou ena ka meratou cakava.

IVAKASALA VEI IRA NA TINA VAKACABECABE

• Mo dau “kauaitaki” tinadratou dina na gone ena nomu vakadeitaka vua ni se tinadratou tiko ga. (1 Pita 3:8) Mo dau tukuna vua na veika e baleti ratou na gone, ia mo vakamacalataka ga na veika vinaka. (Vosa Vakaibalebale 16:24) Kerea na nona ivakasala qai vakavinavinakataka na ka e tukuna.

• Kua ni tauca eso na vosa ni veivakademeni vei ratou na gone ni tiko na tinadratou. E kaya o Beverly, e dua na tina vakacabecabe mai Merika: “Rau vinakata na gone me rau kacivi au, Na. Keirau mani vakadonuya me rau na kacivi au ena yaca qori ke sega ni tiko o Jane na tinadrau dina, se o ratou na wekana. Qori keirau veimaliwai vinaka kina kei Jane. Keirau tuvanaka tale ga kei Jane me keirau tokoni rau na gone ena nodrau ka ni vuli me vaka na vakatasuasua e caka (school play) se na gade e dau tuvanaki e koronivuli.”

IVAKASALA MERA VEIMALIWAI VINAKA KINA NA ITUBUTUBU DINA KEI NA ITUBUTUBU VAKACABECABE

• E dau rawarawa meda kaseti ira eso tale. E dau yaco qori vei rau na itubutubu dina kei na itubutubu vakacabecabe. Ia kua ni cakava qori ni rogo tu o gone ni na rarawa kina. O na sega ni kila na gauna ena tukuna tale kina o gone na ka e rogoca. (Dauvunau 10:20) Ke tukuna o gone ni kaseti iko o nona itubutubu dina se itubutubu vakacabecabe, kauaitaka na ka e tukuna. O rawa ni kaya vua: “Raica e  cavuta qori o tinamu baleta ni katakatataki au, e dau yaco ga qori ni dua e cudru.”

• Saga me dua tu ga na lawa kei na ivakarau ni veivakavulici e caka ena vuvale ruarua. Ke sega ni rawa qori, vakamacalataka na vuna e caka kina na veisau, ia me kua ni beci kina na itubutubu kadua. Dikeva mada na ituvaki qo:

  Tina vakacabecabe: Timoci, kerekere vakaliliga mada nomu tawelu.

  Timoci: E sega ni dau tukuna qori o Na, e dau vakaliliga ga o koya.

  Tina vakacabecabe (cudru): Raica, e vakavulici iko tiko o tinamu mo vucesa.

  Vakacava mo tukuna va qo.

  Tina vakacabecabe (vosa vakamalua): Dina qori! Ia e vale qo eda na dui vakaliliga ga noda tawelu.

• Kua ni tuvanaka e dua na ka me vakaleqa na gauna e dodonu me ratou gade kina na gone vei nodratou itubutubu dina. (Maciu 7:12) Ke o sega ni rawa ni veisautaka nomu ituvatuva, mo kerea rawa na nona veivakadonui na itubutubu kadua ni bera ni o tukuna vei ratou na gone na ka o tuvanaka.

E kudruvaka e dua na marama ena ivola na Step Wars ni dau totaki ratou na luvena itabagone o watina qai sega ni vakabauta ni ratou dau vakalolomataki koya na marama qori na luvena itabagone. E kaya: “Dua na ka na noqu katakata.” Na cava mo cakava me kua ni vakaleqa na nomu vakawati na nomu veimaliwai kei luvemu itabagone?

Ka o rawa ni cakava: Dauveikauaitaki. E kaya na iVolatabu: “Me kua ni dua e qara na ka e yaga ga vua, me qara tale ga na ka e yaga vei ira tale eso.” (1 Korinica 10:24) Saga mo dauveinanumi. O ira na itabagone ena vuvale vakacabecabe era leqataka nira na sega ni lomani vei ira na nodra itubutubu dina. Se ra nanuma ni nodra lomani ira vakalevu nodra itubutubu vakacabecabe e vakaraitaka nira sega ni doka na nodra vuvale dina. Ena yasana adua, era na rairai leqataka na itubutubu nira na sega ni veivolekati kei luvedra ke ra dau vakalewai ira.

Kua ni vakasaurarataki luvemu vakacabecabe mo drau veitokani, me vu sara ga mai lomana. E sega ni ka vakayalomatua me vakasaurarataki e dua me lomana e dua tale. (Sere i Solomoni 8:4) Koya gona, ni o saga mo drau veivolekati kei luvemu vakacabecabe, me kua ni sivia na ka o namaka vua.

Ke vakararawataki iko mada ga, e vinaka mo lewa vinaka na ka o tukuna. (Vosa Vakaibalebale 29:11) Ke dredre mo cakava qori, mo masu me vakataki Tui Tevita e Isireli: “Mo ni lesia, Jiova, nai vakatawa ki na gusuqu; mo ni vakaraica na katuba ni tebenigusuqu.”​—Same 141:3.

Ke o nanuma mo tiko ena vale eratou susugi kina na gone, o na rairai kurabuitaka ni ratou kauaitaka vakalevu na ka o cakava ena vale qori. Kua ni vakayacora e levu na veisau, vakabibi ena nodratou  rumu makawa. O rawa ni vakasamataka mo dou toki ena dua tale na vale.

A kaya o Marion, e dua na tina vakacabecabe mai Kenada: “Erau dau soli iloloma vei luvequ o rau na noqu itubutubu, rau sega ni cakava qori vei rau na luvei watiqu. Keirau dau saga gona me keirau volia na nodrau iloloma, ia so na gauna keirau sega ni ceguva rawa na kena isau.”

Ka e rawa ni caka: Vakaliuca nomu vuvale vou. Tukuna vei ira na wekamu kei na nomu itokani ni bibi vei iko na nomu vuvale vou. (1 Timoci 5:8) O na sega ni namaka me totolo ga na nodra taleitaka nomu vuvale vou na wekamu kei ira na nomu itokani, ia o rawa ni kerei ira mera veidokai qai veikauaitaki. Vakamacalataka nira na rarawa na gone ke ra sega ni nanumi se kauaitaki.

Saga me dau veimaliwai na luvemu kei rau na itubutubu nei watimu e liu. E kaya e dua na tina mai Igiladi o Susan: “Au vakawati tale ni oti e dua veimama na yabaki na nona mate o watiqu, qai dredre vei rau na nona itubutubu me rau ciqomi watiqu vou. Ia sa qai vinaka na ituvaki ni keirau dau sureti rau mai vale, keirau dau tukuna vei ratou na gone me ratou qiriti rau qai vakavinavinakataka na nodrau veitokoni.”

E sega ni rawarawa na nomu saga me veimaliwai vinaka na nomu vuvale vakacabecabe kei ira na wekamu se itokani. Ni o muria na ivakasala ena iVolatabu ena vakalougatataki na nomu vuvale. E yalataka na iVolatabu: “Na vuku ga sa tara rawa kina na vale, kei na yalomatua sa vakataudeitaki kina.”​—Vosa Vakaibalebale 24:3.