واژهٔ زباله چه چیزی را در ذهن شما به تصویر می‌کشد؟‏ مطمئناً تپه‌ای از آشغال که بویی نامطبوع از آن بلند می‌شود!‏ بدون شک انتظار ندارید چیزی گرانبها در میان آن بیابید،‏ چه برسد به گنجی پرقیمت.‏

با این حال،‏ یک قرن پیش،‏ چنین گنجی در میان زباله‌ها یافت شد.‏ این گنج،‏ جواهری گرانقیمت نبود،‏ بلکه ارزش آن در چیزی دیگر بود.‏ پس چه گنجی کشف شد؟‏ چرا این کشف برای ما امروزه اهمیت دارد؟‏

در شروع قرن بیستم،‏ دو محقق به نام برنارد گِرِنفِل و آرتور هانت از دانشگاه آکسفورد به مصر سفر کردند.‏ آنان در میان زباله‌های نزدیک رود نیل چندین تکهٔ کاغذ پاپیروس یافتند.‏ بعدها در سال ۱۹۲۰،‏ آن دو همکار به بررسی و دسته‌بندی تکه‌های یافته‌شده پرداختند.‏ در آن زمان،‏ گِرِنفِل به نمایندگی از کتابخانهٔ جان رایلندز در شهر منچستر انگلستان تکه‌های دیگری که از زیر خاک مصر یافته شده بود،‏ به دست آورد.‏ متأسفانه هر دوی آنان قبل از تکمیل این مجموعه چشم از جهان بستند.‏

محققی دیگر از دانشگاه آکسفورد به نام کالین رابرتس کار آنان را به اتمام رساند.‏ او هنگام بررسی تکه‌های پاپیروس چشمش به تکه‌ای افتاد که اندازه‌اش ۹ در ۶ سانتی‌متر بود.‏ او با تعجب بسیار پی برد که عبارات دست‌نوشتهٔ یونانی این تکه برایش بسیار آشناست.‏ در یک طرف آن،‏ عباراتی از یوحنا ۱۸:‏۳۱-‏۳۳ به چشم می‌خورد و در طرفی دیگر بخش‌هایی از آیات ۳۷ و ۳۸ موجود بود.‏ آنگاه،‏ رابرتس متوجه شد که به طور غیرمنتظره گنجی گرانبها یافته است.‏

رابرتس حدس زد که این تکه پاپیروس بسیار قدیمی است.‏ ولی از قدمت آن اطلاعی نداشت.‏ از این رو،‏ رسم‌الخط آن تکه را با دست‌نوشته‌های باستانی دیگر که تاریخ آن مشخص است،‏ مقایسه کرد؛‏ چنین مقایسه‌ای به کتیبه‌شناسی معروف است.‏ * با این روش،‏ او قادر شد که قدمت آن را تخمین بزند.‏ ولی او برای اطمینان کامل عکسی از آن تکه گرفت و نزد سه پاپیروس‌شناس فرستاد تا قدمت آن را تعیین کنند.‏ آن متخصصان به چه نتیجه‌ای رسیدند؟‏

آن سه محقق با بررسی سبک نوشتار و رسم‌الخط آن تکه به این توافق رسیدند که قدمت آن دست‌نوشته به نیمهٔ اول قرن دوم میلادی می‌رسد،‏ یعنی چند دهه پس از مرگ یوحنا آخرین رسول عیسی!‏ البته نمی‌توان قدمت دقیق دست‌نوشته‌ها را با کتیبه‌شناسی تعیین کرد.‏ همچنین محققی دیگر معتقد است که آن تکه ممکن است در هر زمان از قرن دوم نوشته شده باشد.‏ با این حال،‏ این تکهٔ کوچک پاپیروس هنوز قدیمی‌ترین دست‌نوشتهٔ موجود از نوشته‌های مقدّس یونانی است که تا به حال کشف شده است.‏

چرا این دست‌نوشتهٔ انجیل یوحنای رسول برای عاشقان کتاب مقدّس اینقدر اهمیت دارد؟‏ حداقل به دو دلیل.‏ نخست،‏ از شکل این دست‌نوشته متوجه می‌شویم که مسیحیان قرن اول برای کلام خدا ارزشی فراوان قائل بودند.‏

در قرن دوم،‏ متن‌ها به دو شکل وجود داشت،‏ به شکل طومار  و کودِکس.‏ طومارها از کاغذهای پاپیروس یا پوستین بودند که به هم می‌چسباندند یا می‌دوختند.‏ بدین شکل،‏ می‌توانستند در صورت نیاز طومارهای بلند را در هم بپیچانند یا بگشایند.‏ در اغلب مواقع،‏ متن فقط بر یک طرف طومار نوشته می‌شد.‏

اما بر هر دو طرف دست‌نوشتهٔ کوچکی که رابرتس کشف کرد متنی نگاشته شده بود.‏ این موضوع نشان می‌دهد که آن نوشته احتمالاً به یک کودِکس تعلّق داشته،‏ نه به یک طومار.‏ کودِکس صفحاتی از پوست یا پاپیروس می‌باشد که به هم دوخته می‌شد و شکل آن به کتاب شباهت داشت.‏

مزیت کودِکس نسبت به طومار چه بود؟‏ مسیحیان قرن اول به همه موعظه می‌کردند.‏ (‏مَتّی ۲۴:‏۱۴؛‏ ۲۸:‏۱۹،‏ ۲۰‏)‏ آنان پیام کتاب مقدّس را در همه جا چه در خانه،‏ چه در بازار و چه در خیابان اعلام می‌کردند.‏ (‏اعمال ۵:‏۴۲؛‏ ۱۷:‏۱۷؛‏ ۲۰:‏۲۰‏)‏ کودِکس برای مسیحیان قرن اول بسیار مفید بود چون می‌توانستند کلام خدا را در ابعادی نسبتاً کوچک حمل کنند.‏

داشتن کودِکس برای جماعات و اعضای آن نیز مفید بود زیرا می‌توانستند آیات را برای خود نسخه‌برداری کنند.‏ به این ترتیب،‏ انجیل‌ها به فراوانی نسخه‌برداری شد و بدون شک بر گسترش سریع مسیحیت تأثیر بسزا گذاشت.‏

دلیل دومی که دست‌نوشتهٔ رایلندز اهمیت دارد،‏ این است که دقیق و موثق بودن متن اصلی کتاب مقدّس را نشان می‌دهد.‏ با آن که این دست‌نوشته فقط دارای چند آیه از انجیل یوحنا می‌باشد،‏ محتوای آن با آنچه امروزه در کتاب مقدّس می‌خوانیم بسیار شباهت دارد.‏ پس دست‌نوشتهٔ رایلندز نشان می‌دهد که هرچند کتاب مقدّس طی قرن‌ها مکرّراً نسخه‌برداری شده،‏ متن آن عوض نشده است.‏

البته،‏ دست‌نوشتهٔ انجیل یوحنا فقط یکی از هزاران تکه و دست‌نوشته‌ای است که اعتبار متن اصلی کتاب مقدّس را ثابت می‌کند.‏ محققی به نام وِرنر کلر در کتابش در خصوص تاریخ کتاب مقدّس چنین نتیجه‌گیری کرد:‏ «این [دست‌نوشته‌های] قدیمی،‏ محکم‌ترین جواب‌های قانع‌کننده به کسانی است که به صحّت و اعتبار کتاب مقدّس کنونی شک دارند.‏»‏

پایهٔ ایمان مسیحیان بر کشف‌های باستان‌شناسی استوار نشده است.‏ آنان ایمان دارند که «کلِ نوشته‌های مقدّس از خدا الهام شده است.‏» (‏۲تیموتائوس ۳:‏۱۶‏)‏ با این همه،‏ وقتی دست‌نوشته‌ای گرانبها از گذشته،‏ اعتبار کتاب مقدّس را تأیید می‌کند اطمینان ما به این گفته بیشتر می‌شود:‏ «کلام یَهُوَه تا ابد باقی می‌ماند.‏»—‏۱پِطرُس ۱:‏۲۵‏،‏ پاورقی.‏