خانمی به نام بِف در دوران نوجوانی آنمی داشت.‏ او خاطرات خود را چنین تعریف می‌کند:‏ «همیشه زود خسته می‌شدم،‏ کلاً بی‌حال بودم،‏ استخوان‌درد داشتم و نمی‌توانستم خوب تمرکز کنم.‏ پزشکم قرص آهن به من داد.‏ با استفاده از قرص‌ها و رژیم غذایی بهتر،‏ چیزی نگذشت که حالم بهتر شد.‏»‏

 بیماری بِف بسیار شایع است.‏ طبق گزارشات «سازمان جهانی بهداشت» دو میلیارد نفر یعنی نزدیک به ۳۰ درصد جمعیت دنیا دچار کم‌خونی هستند.‏ در کشورهای در حال توسعه،‏ تخمین می‌زنند که ۵۰ درصد بانوان باردار و ۴۰ درصد کودکان زیر ۴ سال به کم‌خونی مبتلا هستند.‏

 کم‌خونی ممکن است پیامدهایی جدّی داشته باشد.‏ در موارد حاد،‏ می‌تواند به بیماری‌های قلبی و حتی ایست قلبی منجر شود.‏ «سازمان جهانی بهداشت» می‌گوید که در برخی سرزمین‌ها کم‌خونی «در مرگ و میر ۲۰ درصد زنان باردار نقش دارد.‏» همچنین مادرانی که به کم‌خونی ناشی از فقر آهن مبتلا هستند،‏ اغلب زایمان زودرس دارند یا نوزادی کم‌وزن به دنیا می‌آورند.‏ کم‌خونی ناشی از فقر آهن باعث می‌شود که نوزاد به‌خوبی رشد نکند و سریع به بیماری‌های عفونی دچار شود.‏ با این همه،‏ این نوع کم‌خونی معمولاً قابل پیشگیری یا درمان است.‏ a

آنمی یا کم‌خونی چیست؟‏

 آنمی یا کم‌خونی یک نوع بیماری است.‏ به زبان ساده مردمی که دچار کم‌خونی هستند به اندازهٔ کافی از گلبول‌های قرمز برخوردار نیستند.‏ این بیماری عوامل گوناگونی دارد و به گفتهٔ محققان بیش از ۴۰۰ نوع کم‌خونی وجود دارد!‏ کم‌خونی می‌تواند موقتی یا مزمن باشد،‏ یا خفیف یا شدید.‏

عوامل آنمی یا کم‌خونی چیست؟‏

 سه عامل اصلی در بروز آنمی یا کم‌خونی نقش دارد:‏

•   از دست دادن خون موجب کاهش گلبول‌های قرمز می‌شود.‏

•   بدن به اندازهٔ کافی گلبول‌های قرمز تولید نمی‌کند.‏

•   بدن گلبول‌های قرمز را نابود کند.‏

 گفته می‌شود که کم‌خونی ناشی از فقر آهن شایع‌ترین نوع کم‌خونی در دنیاست.‏ اگر بدن دچار کمبود آهن باشد،‏ نمی‌تواند به اندازهٔ کافی هموگلوبین بسازد.‏ هموگلوبین ماده‌ای است در گلبول‌های قرمز که باعث می‌شود گلبول‌ها اکسیژن را حمل کنند.‏

علائم کم‌خونی ناشی از فقر آهن چیست؟‏

 کم‌خونی در ابتدا ممکن است خفیف یا حتی غیر قابل تشخیص باشد.‏ علائم کم‌خونی ناشی از فقر آهن در اصل عبارتند از:‏

•   خستگی مزمن

•   سردی انتهای دست و پا

•   احساس ضعف کردن

•   رنگ‌پریدگی

•   سردرد و سرگیجه

•   درد قفسهٔ سینه،‏ ضربان تند قلب و تنگی نفس

•   ناخن‌های زودشکن

•   بی‌اشتهایی،‏ به‌خصوص در نوزادان و کودکان

•   گرایش به خوردن یخ،‏ نشاسته و حتی خاک

چه کسانی در معرض خطرند؟‏

 زنان که با خون‌ریزی عادت ماهانه دچار کم‌خونی ناشی از فقر آهن می‌شوند.‏ زنان باردار نیز اگر به میزان کافی از طریق رژیم غذایی خود فولات یا همان اسید فولیک که نوعی ویتامین B می‌باشد دریافت نکنند،‏ به احتمال قوی دچار کم‌خونی می‌شوند.‏

 نوزادان زودرس یا کم‌وزن که به اندازهٔ کافی از شیر مادر یا شیر خشک،‏ آهن دریافت نمی‌کنند.‏

 کودکانی که تغذیهٔ سالم ندارند.‏

 گیاه‌خوارانی که به اندازهٔ کافی منابع غذایی آهن را مصرف نمی‌کنند.‏

 اشخاصی که به بیماری‌های مزمن دچار هستند،‏ مانند بیماری‌های خونی،‏ سرطان،‏ نارسایی کلّیه،‏ زخم‌هایی که باعث خون‌ریزی داخلی می‌شوند یا عفونت‌های گوناگون.‏

راه‌های درمان آنمی یا کم‌خونی

 هرچند برخی از انواع کم‌خونی‌ها را نمی‌توان درمان کرد،‏ اما کم‌خونی ناشی از کمبود آهن یا ویتامین‌های گوناگون،‏ معمولاً از طریق تغذیهٔ سالم قابل درمان است.‏ این تغذیهٔ سالم باید شامل ماده‌های زیر باشد:‏

 آهن که در انواع گوشت،‏ لوبیا،‏ عدس و سبزی‌های دارای برگ سبز تیره یافت می‌شود.‏ b همچنین تحقیقات نشان داده است که استفاده از قابلمه‌های آهنی می‌تواند مثمر ثمر واقع شود،‏ زیرا میزان آهن موجود در منابع غذایی را بالا می‌برد.‏

 فولات که در انواع میوجات،‏ سبزی‌های دارای برگ سبز تیره،‏ نخود سبز،‏ لوبیا قرمز،‏ پنیر،‏ تخم‌مرغ،‏ ماهی،‏ بادام و بادام زمینی یافت می‌شود.‏ فولات در غلّاتی که با ویتامین‌های گوناگون غنی شده‌اند،‏ مانند نان،‏ کرن فلکس،‏ ماکارونی و برنج نیز موجود است.‏ نام نوع صنعتی فولات «اسید فولیک» می‌باشد.‏

 ویتامین B12 که در گوشت،‏ محصولات لبنیاتی،‏ غلّات غنی‌شده و محصولات سویا پیدا می‌شود.‏

 ویتامین C که در مرکبات،‏ فلفل،‏ کلم بروکلی،‏ گوجه‌فرنگی،‏ هندوانه،‏ خربزه،‏ طالبی و توت‌فرنگی به‌فورانی یافت می‌شود.‏ منابع غذایی که دارای میزان بالای ویتامین C هستند،‏ به بدن کمک می‌کنند تا آهن را جذب کند.‏

 از آنجا که هر کشور دارای غذاهای خاص خود است،‏ شما باید بدانید چه غذایی در محل زندگی‌تان در دسترس است که مواد لازم را دارا باشد.‏ حیاتی است که زنان به این مسئله اهمیت دهند،‏ به‌خصوص اگر باردار هستند یا می‌خواهند باردار شوند.‏ با حفظ سلامتی خود،‏ احتمال بروز کم‌خونی در نوزاد کاهش داده می‌شود.‏ c