عبارت «چشم به عوض چشم» به چه معناست؟
پاسخ کتاب مقدّس
حکم «چشم به عوض چشم» یکی از قوانینی بود که خدا از طریق موسی به اسرائیل باستان داد. عیسی نیز در موعظهٔ بالای کوه به این حکم اشاره کرد. (مَتّی ۵:۳۸؛ خروج ۲۱:۲۴، ۲۵؛ تَثنیه ۱۹:۲۱) اجرای این حکم به معنی قصاص و کیفری متناسب با جرم بود، برای مثال قاتل را میکشتند، کورکننده را کور میکردند. a
این قانون قصاص زمانی به اجرا گذاشته میشد که کسی عمداً به کسی دیگر آسیب میرساند. شریعت موسی در خصوص چنین شخصی میگوید: «شکستگی به عوض شکستگی، چشم به عوض چشم، دندان به عوض دندان؛ به همانگونه که به آن شخص آسیب رسانیده است، باید به او رسانیده شود.»—لاویان ۲۴:۲۰.
هدف از قانون «چشم به عوض چشم» چه بود؟
قانون «چشم به عوض چشم» به مردم این حق را نمیداد که خود از کسی انتقام بگیرند، بلکه به قاضیان منصوبشده یاری میرساند تا شخص خطاکار را متناسب با خطای او جزا یا کیفر دهند. طبق این قانون آنان نباید با سختگیری یا آسانگیری حکم صادر میکردند.
به علاوه، قانون قصاص باعث میشد که انسانها حداقل به دیگران آسیب نرسانند یا در صدد این کار برنیایند. در شریعت موسی چنین توضیح داده شده است: «سایر مردم وقتی از این قضیه [منظور اجرای داوریهای خداست] باخبر شوند، میترسند و کسی جرأت نمیکند که مرتکب چنین جنایتی بشود.»—تَثنیه ۱۹:۲۰.
آیا اجرای قانون «چشم به عوض چشم» برای مسیحیان اجباری است؟
نه، مسیحیان ملزم به اجرای این قانون نیستند. قانون قصاص بخشی از شریعت موسی بود که با مرگ فداکارانهٔ عیسی فسخ شد.—رومیان ۱۰:۴.
با وجود این میتوان گفت که قانون قصاص نشانگر طرز فکر خداست. برای مثال، این قانون نشان میدهد که خدا برای عدالت ارزش قائل است. (مزمور ۸۹:۱۴) همچنین، از طریق این قانون با قاعدهٔ عدالت او آشنا میشویم، این که خطاکاران باید «منصفانه» مجازات شوند.—اِرْمیا ۳۰:۱۱، ترجمهٔ دنیای جدید.
برداشتهای اشتباه در مورد قانون «چشم به عوض چشم»
برداشت اشتباه: قانون «چشم به عوض چشم» به مجازاتی بیرحمانه منجر میشد.
واقعیت: قاضیان منصوبشده حق نداشتند بر مبنای این قانون، بیرحمانه و با سختگیری حکم صادر کنند، بلکه قبل از صدور حکم به شرایط جرم و اندازهٔ عمدی بودن آن فکر میکردند. (خروج ۲۱:۲۸-۳۰؛ اعداد ۳۵:۲۲-۲۵) بنابراین، قانون قصاص از مجازاتِ نامناسب و بیش از حد جلوگیری میکرد.
برداشت اشتباه: قانون «چشم به عوض چشم» موجب چرخهٔ بیانتهای انتقامگیری میشد.
واقعیت: در شریعت موسی آمده است: «از فرزندان قوم خویش انتقام مَکِش و از آنان کینه به دل مگیر.» (لاویان ۱۹:۱۸) شریعت موسی انتقامگیری را ترویج نمیداد، بلکه قوم را تشویق میکرد که به خدا و نظام حقوقی او توکّل کنند؛ نظامی که خدا برای برقراری عدالت به وجود آورده بود.—تَثنیه ۳۲:۳۵.
a قانون قصاص به عنوان یک اصل حقوقی در برخی از جوامع باستانی غیریهودی نیز شناخته شده بود. (در زبان لاتین لکس تالیونیس lex talionis)