1, 2. Τι μπορεί να έλπιζε ο Πέτρος ότι θα γινόταν καθώς ο Ιησούς μιλούσε στην Καπερναούμ, αλλά τι έγινε αντί για αυτό;

Ο ΠΕΤΡΟΣ κοίταζε γύρω του με αγωνία τα πρόσωπα των ακροατών του Ιησού στη συναγωγή της Καπερναούμ. Σε αυτή την πόλη, στη βόρεια όχθη της Θάλασσας της Γαλιλαίας, ο Πέτρος είχε το σπιτικό του και την αλιευτική του επιχείρηση. Πολλοί φίλοι, συγγενείς και γνωστοί του από τη δουλειά ζούσαν εδώ. Χωρίς αμφιβολία, ο Πέτρος έλπιζε ότι οι συντοπίτες του θα έβλεπαν τον Ιησού όπως εκείνος και ότι θα ένιωθαν τον ίδιο ενθουσιασμό μαθαίνοντας για τη Βασιλεία του Θεού από τον μεγαλύτερο όλων των δασκάλων. Αλλά κάτι τέτοιο φαινόταν μάλλον απίθανο εκείνη τη μέρα.

² Πολλοί είχαν πάψει να ακούν. Κάποιοι διαμαρτύρονταν μεγαλόφωνα, προβάλλοντας αντιρρήσεις ως προς την ουσία του αγγέλματος του Ιησού. Αυτό, όμως, που ενοχλούσε περισσότερο τον Πέτρο ήταν η αντίδραση μερικών από τους ίδιους τους μαθητές του Ιησού. Στα πρόσωπά τους δεν ήταν πια ζωγραφισμένη η ευτυχία του ανθρώπου που βγαίνει από το σκοτάδι, ο ενθουσιασμός της ανακάλυψης, η χαρά όποιου μαθαίνει την αλήθεια. Τώρα, φαίνονταν αναστατωμένοι, ακόμη και εχθρικοί. Κάποιοι πήραν το λόγο, χαρακτηρίζοντας τα λεγόμενα του Ιησού συνταρακτικά. Αρνούμενοι να ακούσουν οτιδήποτε άλλο, εγκατέλειψαν τη συναγωγή και έπαψαν να ακολουθούν τον Ιησού.​—Διαβάστε Ιωάννης 6:60, 66.

3. Πώς βοήθησε τον Πέτρο η πίστη του πολλές φορές;

³ Η στιγμή ήταν δύσκολη για τον Πέτρο και τους άλλους αποστόλους. Ο Πέτρος δεν αντιλαμβανόταν πλήρως τα όσα είπε ο Ιησούς εκείνη τη μέρα. Οπωσδήποτε, καταλάβαινε γιατί τα λόγια του Ιησού μπορεί να φαίνονταν προσβλητικά αν κάποιος τα έκρινε επιπόλαια. Τι θα έκανε; Δεν ήταν η πρώτη φορά που δοκιμαζόταν η οσιότητά του στον Κύριό του, ούτε θα ήταν και η τελευταία. Ας δούμε πώς η πίστη του Πέτρου τον βοήθησε να σταθεί στο ύψος τέτοιων περιστάσεων και να μείνει όσιος.

4, 5. Πώς είχε ενεργήσει ο Ιησούς με τρόπους αντίθετους από τον αναμενόμενο;

⁴ Ο Ιησούς ξάφνιαζε συχνά τον Πέτρο. Επανειλημμένα, ο Κύριός  του ενεργούσε και μιλούσε με τρόπο αντίθετο από τον αναμενόμενο. Μόλις την προηγουμένη, ο Ιησούς είχε θρέψει θαυματουργικά χιλιάδες ανθρώπους. Τότε αυτοί είχαν προσπαθήσει να τον κάνουν βασιλιά. Ωστόσο, εκείνος ξάφνιασε πολλούς καθώς αποσύρθηκε από αυτούς, λέγοντας στους μαθητές του να επιβιβαστούν σε ένα πλοιάριο και να αποπλεύσουν για την Καπερναούμ. Ενόσω οι μαθητές ήταν εν πλω τη νύχτα, ο Ιησούς τούς ξάφνιασε και πάλι περπατώντας στη φουρτουνιασμένη Θάλασσα της Γαλιλαίας και δίνοντας στον Πέτρο ένα σημαντικό μάθημα πίστης.

⁵ Το πρωί, διαπίστωσαν γρήγορα ότι τα πλήθη τούς είχαν ακολουθήσει με πλοιάρια. Όπως ήταν φανερό, όμως, ωθούνταν, όχι από πείνα για πνευματικές αλήθειες, αλλά από την επιθυμία να τους προμηθεύσει ο Ιησούς και άλλη τροφή θαυματουργικά. Εκείνος τους επέπληξε για το υλιστικό τους πνεύμα. (Ιωάν. 6:25-27) Η συζήτηση συνεχίστηκε στη συναγωγή της Καπερναούμ, όπου ο Ιησούς διέψευσε και πάλι τις προσδοκίες τους διδάσκοντας μια ζωτική αλλά δύσκολη αλήθεια.

6. Ποια εικόνα χρησιμοποίησε ο Ιησούς, και πώς αντέδρασαν οι ακροατές του;

⁶ Ο Ιησούς ήθελε να τον βλέπουν, όχι ως κάποιον που παρείχε απλώς υλική τροφή, αλλά ως πνευματική προμήθεια από τον Θεό, ως εκείνον του οποίου η ζωή και ο θάνατος στη γη θα έκαναν εφικτή για τους άλλους την αιώνια ζωή. Σύγκρινε, λοιπόν, μεταφορικά τον εαυτό του με το μάννα, το ψωμί που κατέβηκε από τον ουρανό στις μέρες του Μωυσή. Όταν κάποιοι πρόβαλαν αντιρρήσεις, εξήγησε με μια παραστατική εικόνα ότι για να αποκτήσουν ζωή ήταν απαραίτητο να καταναλώσουν τη σάρκα του και το αίμα του. Τότε ήταν που οι αντιρρήσεις κάποιων έγιναν έντονες. Μερικοί είπαν: «Αυτός ο λόγος είναι συνταρακτικός· ποιος μπορεί να τον ακούει;» Πολλοί από τους ίδιους τους μαθητές του Ιησού αποφάσισαν να πάψουν να τον ακολουθούν. *​—Ιωάν. 6:48-60, 66.

7, 8. (α) Τι δεν είχε αντιληφθεί ακόμη ο Πέτρος σχετικά με το ρόλο του Ιησού; (β) Πώς απάντησε ο Πέτρος στην ερώτηση του Ιησού προς τους αποστόλους;

⁷ Τι θα έκανε ο Πέτρος; Πρέπει να σάστισε και εκείνος από τα λόγια του Ιησού. Δεν είχε αντιληφθεί ακόμη ότι ο Ιησούς έπρεπε να πεθάνει για να επιτελέσει το θέλημα του Θεού. Μήπως μπήκε στον πειρασμό να μιμηθεί τους αλλοπρόσαλλους μαθητές οι οποίοι εγκατέλειψαν τον Ιησού εκείνη τη μέρα; Όχι. Κάτι σημαντικό τον έκανε να ξεχωρίζει. Τι ήταν αυτό;

⁸ Ο Ιησούς στράφηκε στους αποστόλους του και είπε: «Μήπως θέλετε να πάτε και εσείς;» (Ιωάν. 6:67) Απευθυνόταν και στους 12, αλλά ο Πέτρος πήρε το λόγο. Συνήθως έτσι συνέβαινε. Ίσως ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία αλλά, και αν όχι, ήταν σίγουρα ο πιο εκδηλωτικός. Φαίνεται ότι ο Πέτρος σπανίως δίσταζε να πει αυτό που είχε  κατά νου. Εν προκειμένω είχε κατά νου την εξής θαυμάσια και αξιομνημόνευτη δήλωση: «Κύριε, σε ποιον να πάμε; Εσύ έχεις λόγια αιώνιας ζωής».​—Ιωάν. 6:68.

9. Πώς έδειξε ο Πέτρος οσιότητα στον Ιησού;

⁹ Δεν σας συγκινούν αυτές οι φράσεις; Η πίστη του Πέτρου στον Ιησού τον είχε βοηθήσει να οικοδομήσει μια ανεκτίμητη ιδιότητα​—την οσιότητα. Είχε διακρίνει ξεκάθαρα ότι ο Ιησούς ήταν ο μόνος Σωτήρας που είχε προμηθεύσει ο Ιεχωβά και ότι έσωζε με τα λεγόμενά του​—τα όσα δίδασκε για τη Βασιλεία του Θεού. Ο Πέτρος ήξερε ότι, ακόμη και αν κάποια πράγματα τον προβλημάτιζαν, δεν μπορούσε να πάει πουθενά αλλού αν ήθελε να έχει την εύνοια του Θεού και να γευτεί την ευλογία της αιώνιας ζωής.

10. Πώς μπορούμε να μιμούμαστε εμείς σήμερα την οσιότητα του Πέτρου;

¹⁰ Νιώθετε εσείς έτσι; Δυστυχώς, πολλοί στο σημερινό κόσμο ισχυρίζονται ότι αγαπούν τον Ιησού αλλά αποτυγχάνουν στη δοκιμή της οσιότητας. Η πραγματική οσιότητα στον Χριστό απαιτεί να συμμεριζόμαστε την άποψη του Πέτρου για τα όσα δίδασκε ο Ιησούς. Χρειάζεται να τα μάθουμε, να συλλάβουμε το νόημά τους και να ζούμε σε αρμονία με αυτά​—ακόμη και όταν μας ξαφνιάζουν επειδή έρχονται σε αντίθεση με τις προσδοκίες μας ή τις προσωπικές μας προτιμήσεις. Μόνο αν αποδεικνυόμαστε όσιοι μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα αποκτήσουμε την αιώνια ζωή την οποία επιθυμεί ο Ιησούς για εμάς.​—Διαβάστε Ψαλμός 97:10.

11. Σε ποια οδοιπορία οδήγησε ο Ιησούς τους ακολούθους του; (Βλέπε επίσης υποσημείωση.)

¹¹ Λίγο έπειτα από εκείνη την περίοδο της έντονης δράσης, ο Ιησούς οδήγησε τους αποστόλους και μερικούς μαθητές του σε μια μακρά οδοιπορία προς το βορρά. Η χιονοσκέπαστη κορυφή του Όρους Αερμών, στο βορειότερο όριο της Υποσχεμένης Γης, ήταν μερικές φορές ορατή ακόμη και από τα γαλανά νερά της Θάλασσας της Γαλιλαίας. Το βουνό φαινόταν ολοένα και ψηλότερο, καθώς η ομάδα ανηφόριζε προς τα χωριά κοντά στην Καισάρεια του Φιλίππου. * Σε αυτό το υπέροχο τοπίο, από όπου έβλεπαν μεγάλο μέρος της Υποσχεμένης Γης να απλώνεται προς το νότο, ο Ιησούς έθεσε στους ακολούθους του μια σημαντική ερώτηση.

12, 13. (α) Γιατί ρώτησε ο Ιησούς τι πίστευαν τα πλήθη για αυτόν; (β) Πώς έδειξε ο Πέτρος γνήσια πίστη με όσα είπε στον Ιησού;

¹² «Ποιος λένε τα πλήθη ότι είμαι;» τους ρώτησε. Φανταζόμαστε τον Πέτρο να κοιτάζει τον Ιησού κατάματα, διαισθανόμενος άλλη μια φορά στο ζωηρό βλέμμα του Κυρίου του την καλοσύνη και τη  μεγάλη, αδιαμφισβήτητη ευφυΐα του. Ο Ιησούς ενδιαφερόταν να μάθει τι συμπέραιναν οι ακροατές του από όσα έβλεπαν και άκουγαν. Οι μαθητές του απάντησαν επαναλαμβάνοντας μερικές συνηθισμένες παρανοήσεις γύρω από την ταυτότητά του. Αλλά εκείνος ήθελε να μάθει περισσότερα. Μήπως έκαναν τα ίδια λάθη και οι στενότεροι ακόλουθοί του; «Εσείς, όμως, ποιος λέτε ότι είμαι;» ρώτησε ο Ιησούς.​—Λουκ. 9:18-20.

¹³ Και πάλι, ο Πέτρος έσπευσε να απαντήσει. Διατύπωσε με σαφή, ξεκάθαρα λόγια τι είχαν συμπεράνει πολλοί παρόντες μέσα στην καρδιά τους: «Εσύ είσαι ο Χριστός, ο Γιος του ζωντανού Θεού». Φανταζόμαστε τον Ιησού να χαμογελάει επιδοκιμαστικά στον Πέτρο και να τον επαινεί θερμά. Του υπενθύμισε ότι εκείνος που είχε φανερώσει αυτή τη ζωτική αλήθεια σε όσους διέθεταν γνήσια πίστη ήταν ο Ιεχωβά Θεός​—όχι κάποιος άνθρωπος. Στον Πέτρο είχε δοθεί η δυνατότητα να διακρίνει μια από τις μεγαλύτερες αλήθειες που είχε αποκαλύψει ως τότε ο Ιεχωβά​—την ταυτότητα του από μακρού υποσχεμένου Μεσσία, του Χριστού!​—Διαβάστε Ματθαίος 16:16, 17.

14. Ποια σημαντικά προνόμια χορήγησε ο Ιησούς στον Πέτρο;

¹⁴ Αυτός ο Χριστός χαρακτηριζόταν στις αρχαίες προφητείες ως πέτρα την οποία θα απέρριπταν οι οικοδόμοι. (Ψαλμ. 118:22· Λουκ. 20:17) Με τις εν λόγω προφητείες υπόψη, ο Ιησούς αποκάλυψε ότι ο Ιεχωβά θα ίδρυε μια εκκλησία πάνω σε αυτήν ακριβώς την πέτρα, δηλαδή στο βράχο, που είχε μόλις προσδιορίσει ο Πέτρος. Έπειτα χορήγησε στον Πέτρο μερικά πολύ σημαντικά προνόμια στην εκκλησία. Δεν του έδωσε τα πρωτεία έναντι των άλλων αποστόλων, όπως θεωρούν κάποιοι, αλλά του ανέθεσε ευθύνες. Του έδωσε «τα κλειδιά της βασιλείας». (Ματθ. 16:18, 19) Ο Πέτρος θα είχε το προνόμιο να δώσει σε τρεις διαφορετικές ομάδες ανθρώπων την ελπίδα να μπουν στη Βασιλεία του Θεού​—πρώτα στους Ιουδαίους, έπειτα στους Σαμαρείτες και τέλος στους Εθνικούς, δηλαδή στους μη Ιουδαίους.

15. Γιατί επέπληξε ο Πέτρος τον Ιησού, και με ποια λόγια;

¹⁵ Ωστόσο, ο Ιησούς δήλωσε αργότερα ότι εκείνοι στους οποίους δίνονταν πολλά θα ήταν υπόλογοι για περισσότερα, και η περίπτωση του Πέτρου είναι ενδεικτική. (Λουκ. 12:48) Ο Ιησούς συνέχισε να αποκαλύπτει ζωτικές αλήθειες για τον Μεσσία, όπως το ότι επρόκειτο σίγουρα να υποφέρει και να θανατωθεί στην Ιερουσαλήμ. Ο Πέτρος αναστατώθηκε όταν άκουσε αυτά τα πράγματα. Πήρε τον Ιησού παράμερα και τον επέπληξε, λέγοντας: «Να είσαι καλός με τον  εαυτό σου, Κύριε· δεν πρόκειται να σε βρει τέτοιο τέλος».​—Ματθ. 16:21, 22.

16. Πώς διόρθωσε ο Ιησούς τον Πέτρο, και ποιες πρακτικές συμβουλές βρίσκουμε όλοι στα λόγια του;

¹⁶ Αναμφισβήτητα, ο Πέτρος είχε καλές προθέσεις, γι’ αυτό η απάντηση του Ιησού πρέπει να τον ξάφνιασε. Ο Ιησούς τού γύρισε την πλάτη, κοίταξε τους υπόλοιπους μαθητές​—οι οποίοι είχαν κάνει πιθανότατα παρόμοιες σκέψεις—​και είπε: «Πήγαινε πίσω μου, Σατανά! Μου είσαι σκάνδαλο, επειδή σκέφτεσαι, όχι τις σκέψεις του Θεού, αλλά των ανθρώπων». (Ματθ. 16:23· Μάρκ. 8:32, 33) Τα λόγια του Ιησού ενέχουν πρακτικές συμβουλές για όλους μας. Είναι πολύ εύκολο να επιτρέψουμε στον ανθρώπινο τρόπο σκέψης να παραγκωνίσει το θεϊκό. Αν το κάνουμε αυτό, ακόμη και αν έχουμε την πρόθεση να βοηθήσουμε, μπορεί να προωθήσουμε άθελά μας το σκοπό του Σατανά, και όχι του Θεού. Πώς αντέδρασε, όμως, ο Πέτρος;

17. Τι εννοούσε ο Ιησούς λέγοντας στον Πέτρο: «Πήγαινε πίσω μου»;

¹⁷ Ο Πέτρος πρέπει να αντιλήφθηκε ότι ο Ιησούς δεν τον αποκάλεσε στην κυριολεξία Σατανά Διάβολο. Εξάλλου, δεν του μίλησε όπως στον Σατανά. Στον Σατανά είχε πει: «Φύγε», ενώ στον Πέτρο είπε: «Πήγαινε πίσω μου». (Ματθ. 4:10) Ο Ιησούς δεν απέρριψε αυτόν τον απόστολο στον οποίο είχε διακρίνει πολλά καλά χαρακτηριστικά, αλλά απλώς διόρθωσε τον εσφαλμένο τρόπο σκέψης του στο συγκεκριμένο ζήτημα. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι ο Πέτρος έπρεπε να πάψει να μπαίνει μπροστά από τον Κύριό του ως σκάνδαλο, αλλά να πηγαίνει πίσω του ως ακόλουθος που τον υποστήριζε.

18. Πώς εκδήλωσε οσιότητα ο Πέτρος, και πώς μπορούμε να τον μιμούμαστε;

¹⁸ Μήπως ο Πέτρος έφερε αντιρρήσεις, θύμωσε ή κατσούφιασε; Όχι, δέχτηκε ταπεινά τη διόρθωση. Με αυτόν τον τρόπο εκδήλωσε και πάλι οσιότητα. Όλοι όσοι ακολουθούν τον Χριστό θα χρειαστούν κατά καιρούς διόρθωση. Μόνο αν δεχόμαστε ταπεινά τη διαπαιδαγώγηση και μαθαίνουμε από αυτήν θα πλησιάζουμε περισσότερο τον Ιησού Χριστό και τον Πατέρα του, τον Ιεχωβά Θεό.​—Διαβάστε Παροιμίες 4:13.

19. Ποια αναπάντεχη δήλωση έκανε ο Ιησούς, και τι ίσως αναρωτιόταν ο Πέτρος;

¹⁹ Ο Ιησούς έκανε σύντομα μια άλλη αναπάντεχη δήλωση: «Αληθινά σας λέω ότι υπάρχουν μερικοί από αυτούς που στέκονται εδώ οι οποίοι δεν πρόκειται να γευτούν θάνατο, μέχρι να δουν πρώτα τον  Γιο του ανθρώπου να έρχεται στη βασιλεία του». (Ματθ. 16:28) Αναμφίβολα, αυτά τα λόγια κίνησαν την περιέργεια του Πέτρου. Τι εννοούσε ο Ιησούς; Ο Πέτρος ίσως αναρωτιόταν μήπως δεν θα απολάμβανε τέτοια ειδικά προνόμια λόγω της ισχυρής διόρθωσης που είχε μόλις λάβει.

20, 21. (α) Περιγράψτε το όραμα που είδε ο Πέτρος. (β) Πώς συνέβαλε στη διόρθωση του Πέτρου η συνομιλία ανάμεσα στις μορφές του οράματος;

²⁰ Ωστόσο, μια εβδομάδα αργότερα, ο Ιησούς οδήγησε τον Ιάκωβο, τον Ιωάννη και τον Πέτρο «σε ένα ψηλό βουνό»​—ίσως στο Όρος Αερμών, το οποίο δεν απείχε πολλά χιλιόμετρα. Πρέπει να ήταν νύχτα, επειδή οι τρεις άντρες αγωνίζονταν να αποδιώξουν τη νύστα τους. Αλλά καθώς ο Ιησούς προσευχόταν, συνέβη κάτι που τους έκανε να ξυπνήσουν εντελώς.​—Ματθ. 17:1· Λουκ. 9:28, 29, 32.

²¹ Ο Ιησούς άρχισε να μεταμορφώνεται μπροστά στα μάτια τους. Το πρόσωπό του φωτιζόταν και ακτινοβολούσε όλο και πιο πολύ, μέχρι που έγινε τόσο λαμπρό όσο ο ήλιος. Και τα ρούχα του έγιναν αστραφτερά λευκά. Τότε εμφανίστηκαν δίπλα του δύο μορφές, από  τις οποίες η μία αντιπροσώπευε τον Μωυσή και η άλλη τον Ηλία. Συνομιλούσαν μαζί του για «την αναχώρησή του, την οποία έμελλε να εκπληρώσει στην Ιερουσαλήμ»​—προφανώς για το θάνατο και την ανάστασή του. Όπως αποδείχτηκε, ο Πέτρος είχε πέρα για πέρα άδικο όταν αρνήθηκε ότι ο Ιησούς θα αντιμετώπιζε μια τόσο οδυνηρή εμπειρία!​—Λουκ. 9:30, 31.

22, 23. (α) Πώς έδειξε ο Πέτρος ότι είχε ενθουσιώδη και θερμό χαρακτήρα; (β) Ποια άλλη ανταμοιβή έλαβε εκείνη τη νύχτα ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης;

²² Ο Πέτρος ένιωσε την ανάγκη να συμμετάσχει κάπως σε αυτό το εκπληκτικό όραμα​—και ίσως να το παρατείνει. Από ό,τι φαινόταν, ο Μωυσής και ο Ηλίας ετοιμάζονταν να αφήσουν τον Ιησού. Γι’ αυτό, ο Πέτρος πήρε το λόγο: «Δάσκαλε, καλό είναι να είμαστε εδώ· γι’ αυτό ας στήσουμε τρεις σκηνές, μία για εσένα και μία για τον Μωυσή και μία για τον Ηλία». Φυσικά, αυτές οι μορφές, με τις οποίες εμφανίστηκαν στο όραμα δύο προ πολλού νεκροί υπηρέτες του Ιεχωβά, δεν χρειάζονταν σκηνές. Στην πραγματικότητα, ο Πέτρος δεν καταλάβαινε τι έλεγε. Παρ’ όλα αυτά, δεν σας ελκύει ο ενθουσιώδης και θερμός χαρακτήρας του;​—Λουκ. 9:33.

²³ Ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης έλαβαν άλλη μια ανταμοιβή εκείνη τη νύχτα. Σχηματίστηκε ένα σύννεφο και τους επισκίασε στο βουνό. Από το σύννεφο ήρθε μια φωνή​—η φωνή του Ιεχωβά Θεού—​που είπε: «Αυτός είναι ο Γιος μου, ο οποίος έχει εκλεγεί. Να τον ακούτε». Έπειτα το όραμα ολοκληρώθηκε, και βρέθηκαν μόνοι με τον Ιησού στο βουνό.​—Λουκ. 9:34-36.

24. (α) Πώς ωφέλησε τον Πέτρο το όραμα της μεταμόρφωσης; (β) Πώς ωφελούμαστε εμείς σήμερα από το όραμα της μεταμόρφωσης;

²⁴ Τι σπουδαίο δώρο ήταν το όραμα της μεταμόρφωσης για τον Πέτρο​—αλλά και για εμάς! Δεκαετίες αργότερα, ο Πέτρος έγραψε για το προνόμιο που του δόθηκε εκείνη τη νύχτα να δει, στην ουσία, μια προαναλαμπή του Ιησού ως ένδοξου ουράνιου Βασιλιά και να γίνει ένας από τους «αυτόπτες μάρτυρες της μεγαλειότητάς του». Το όραμα επιβεβαίωσε πολλές προφητείες του Λόγου του Θεού και ενίσχυσε την πίστη του Πέτρου για μελλοντικές δοκιμασίες. (Διαβάστε 2 Πέτρου 1:16-19) Θα έχει την ίδια επίδραση και σε εμάς αν, όπως ο Πέτρος, παραμένουμε όσιοι στον Κύριο τον οποίο ο Ιεχωβά έχει διορίσει υπεύθυνο για εμάς, μαθαίνοντας από αυτόν, αποδεχόμενοι τη διαπαιδαγώγηση και τη διόρθωσή του και ακολουθώντας τον ταπεινά μέρα με τη μέρα.