Carlos * emi edide isua 16 ọdọhọ ete: “Ndusụk ini, n̄kaiferi ẹsidọhọ nnọ mmimọ nọmba fon mi ẹnyụn̄ ẹdọhọ ndibre ima ye mmimọ. Mmesibe n̄ka mbubehe mi mbọrọke mmọ ikọ. Edi ke isọn̄ esịt mi, mmesikere se ikpetịbede edieke n̄kpọnọde mmọ nọmba mi. Ke nditịn̄ ofụri akpanikọ, ndusụk mmọ ẹsiye etieti tutu nsitie n̄kere ntak emi mmennọhọ mmọ nọmba mi.”

Ukem nte Carlos, ndi esisọn̄ fi ndibe idomo? Edieke edide ntre, diọn̄ọ ke emekeme ndibe idomo.

Kpukpru owo ẹsisobo idomo—esịnede ikpọ owo. Idomo edi ke utọ ke utọ. Kûfre ke apostle Paul ikedịghe eyenọwọn̄ ke ini enye ekewetde ete: “Mmenen̄ede ndara ibet Abasi . . . , edi n̄kụt ibet efen ke ndido idem mi nte an̄wanade ye ibet oro odude mi ke esịt onyụn̄ adade mi nte mbuotekọn̄ ọnọ ibet idiọkn̄kpọ.” (Rome 7:22, 23) Kpa ye oro ọkọsọn̄de Paul, enye ikọduọhọ idụk idomo oro, edi ama ọsọn̄ọ ada anam se inende. Afo n̄ko emekeme ndisọn̄ọ nda. Kere ise, ndi ọfọn ndidụk ufụn nnọ se idọn̄de fi? (1 Corinth 9:27) Edieke ọtọn̄ọde idahaemi ekpep ndibe idomo, udunyeneke editịmede esịt emi mbon oro ẹduọde ẹdụk idomo ẹsinyenede, ndien ndibe idomo ididịghe obufa n̄kpọ inọ fi aba ke ama okokpon owo.

Fim, TV, ikwọ, ye n̄wed ẹsinam ọsọn̄ owo ndibe idomo. Bible etịn̄ aban̄a “mme udọn̄ ini uyen,” ndien udọn̄ emi esisọn̄ odudu. (2 Timothy 2:22) Edi fim, TV, ikwọ, ye n̄wed ẹsinam udọn̄ emi etetịm ọsọn̄ ubọk sia mme n̄kpọ emi ẹsinam etie nte idiọkke ndiduọ ndụk idomo. Ke uwụtn̄kpọ, edieke erenowo ye n̄wan ẹmade kiet eken ke fim, mbemiso fim oro okụre mmọ ẹyenam ima. Edi Bible ọdọhọ ke ata irenowo ye iban ẹkeme nditre “ndinam mme udọn̄ obụkidem.” (1 Peter 2:11) Emi ọwọrọ ke afo emekeme ndibe idomo edieke oyomde. Edi didie ke ekeme ndinam emi?

Diọn̄ọ mme n̄kpọ emi mûsunamke ọfọn. Yak n̄kpọkọbi ọsọn̄ nte ọsọsọn̄, edieke enye enyenede ebiet emi mîkọbọke ọfọn, enye edito do isịbe. Kpasụk ntre, yak owo ọfọn nte enye ọfọfọn, oyosụk enyene mme n̄kpọ emi enye mîsinamke ọfọn. M̀mọ̀n̄ ke afo mûsunamke ọfọn, emi anade enen̄ede ekpeme idem?—Se se Bible etịn̄de: James 1:14.

Ben̄e idem ndisobo idomo. Tie kere ban̄a mme ebiet ye ini emi idomo ekemede ndisịm fi. Kere n̄ko se edinamde edieke idomo emi esịmde fi.—Se se Bible etịn̄de: Mme N̄ke 22:3.

Nen̄ede biere ndinam se ifọnde. Bible ọdọhọ ke n̄wan Potiphar ama esidọhọ Joseph edidan̄ ye imọ. Kop se Joseph ọkọbọrọde mma emi mi ke ini enye okosobode idomo emi: “N̄keme didie ndinam utọ akwa idiọkn̄kpọ emi nnyụn̄ ndue Abasi?” (Genesis 39:9) Ikọ oro “n̄keme didie” owụt ke Joseph ama ọfiọk se ifọnde ye se idiọkde onyụn̄ ebiere ke imọ idinam se ifọnde. Nso kaban̄a fi?

Nyene nti ufan. Edieke enyenede mme ufan emi ẹdude eti uwem, udusoboke ediwak idomo. Bible ọdọhọ ete: “Owo eke asan̄ade ye mbon ọniọn̄ eyenyene ọniọn̄.”—Mme N̄ke 13:20.

Kûnam n̄kpọ emi edinamde ọsọn̄ fi ndibe idomo. Ke uwụtn̄kpọ:

• Edieke edide n̄wan, kûdu ikpọn̄ ye erenowo. Edieke onyụn̄ edide erenowo, kûdu ikpọn̄ ye n̄wan.

• Kûdụk Intanet ke ini emi ekemede ndidọn̄ fi ndise ndise idan̄ nyụn̄ diọn̄ọ ebiet emi etiede odụk Intanet.

• Kûdụk ndụk ye mbon emi ikọ ye edinam mmọ anamde etie nte idiọkn̄kpọ enenem.

Nso ibet ke ekpenịm ọnọ idemfo mbak udusobo idomo?—Se se Bible etịn̄de: 2 Timothy 2:22.

Bọn̄ akam nọ Abasi dọhọ enye an̄wam fi. Jesus ọkọdọhọ mbet esie ete: “Ẹka iso ndibọn̄ akam, mbak mbufo ẹdidụk idomo.” (Matthew 26:41) Jehovah Abasi oyom fi ebe idomo, enye oyonyụn̄ an̄wam fi ebe. Bible ọdọhọ ete: “[Enye idiyakke] ẹdomo mbufo ẹbe se mbufo ẹkemede ndiyọ, edi enye oyosio usụn̄ ubọhọ ọnọ mbufo ke ini idomo man mbufo ẹkeme ndiyọ enye.”—1 Corinth 10:13.