Mbọk tịn̄ n̄kpọ ban̄a idemfo ise.

N̄kamana ke 1959 ke obio emi ẹkotde Fuzhou ke Jiangxi ke China. Ke ini n̄kedide isua itiaita, mfịna ama okpon etieti ke ntak oro ẹkesịnde ntịme ẹyom ẹkpụhọde nte ẹnamde n̄kpọ ke China. Ẹma ẹnyịk ete mi aka ata anyan ebiet ọkọbọp usụn̄ tren. Ke ediwak isua, enye ekesidi ini kiet kpọt ke isua edise nnyịn. N̄kodụn̄ ye eka mi ofụri ini oro, ndien enye ekesikpep n̄wed ke ufọkn̄wed primari. Nnyịn ikodụn̄ ke ufọkn̄wed emi eka mi ekesikpepde n̄wed do. Ke 1970, ima iwọrọ ikodụn̄ ke Liufang ke Linchuan. Obio oro eketie ata ikọt ikọt ini oro, udia ikonyụn̄ idụhe.

Nso ke ubon mbufo ẹkenịm ke akpanikọ?

Ete mi ikakaha ufọkabasi ndomokiet, ikonyụn̄ imaha mbre ukara. Eka mi ekedi owo Buddha. Ẹkekpep mi ke ufọkn̄wed ke n̄kpọ okofoforo, ndien se n̄konyụn̄ nnịmde edi oro.

Nso ikanam afo ama ibat?

Se ikanamde mma ibat edi ke enye esinam owo ada ini odụn̄ọde n̄kpọ onyụn̄ ọkọk ibuot man ọfiọk se n̄kpọ oro ọwọrọde. Mma ntọn̄ọ ufọkn̄wed ntaifiọk esisịt ini ke Mao Tse-tung, etubom mbon oro ẹkeyomde ẹkpụhọde n̄kpọ ke China, ama akakpa ke 1976. N̄kekpep ibat ke ufọkn̄wed oro. Ke mma n̄kenyene akamba n̄weditoro ke ufọkn̄wed ntaifiọk, mma n̄kanam utom ke itie emi ẹsidade ibat ẹdụn̄ọde nte ẹkpebotde n̄kpọ ikan̄ ilektrik ye n̄kpọ ntre.

Afo akada Bible didie ke nsonso oro?

Ke 1987, mma ndi United States ndika ufọkn̄wed ntaifiọk emi ẹkotde Texas A&M University sia n̄koyom n̄weditoro oro okponde akan enye oro n̄kenyenede. Mma ndiọn̄ọ ke ediwak owo ke America ẹnịm ke Abasi do, ke mmọ ẹsinyụn̄ ẹkot Bible. Mma nnyụn̄ n̄kop ke Bible ọdọn̄ọ ata nti item, ntre mma n̄kere ke akpana n̄kot Bible nse.

 Mma n̄kụt ke se Bible ekpepde edi akpanikọ. Edi ndusụk n̄kpọ ikan̄wan̄ake mi, ntre mma ntre ndikot Bible.

Nso ikanam afiak ọtọn̄ọ ndikot Bible?

Ke 1990, Ntiense Jehovah kiet ama edi ufọk mi ediwụt mi ke Bible ọdọhọ ke n̄kpọ ọyọfọn etieti ke ini iso. Enye ama anam ebe ye n̄wan kiet ẹdi ẹdikpep mi Bible. Nte ini akakade, Liping an̄wan mi ama onyụn̄ ọtọn̄ọ ndikpep Bible. Enye ekesikpep nditọ ufọkn̄wed sekọndri ke China ukpepn̄kpọ obot, edi ikenịmke ke Abasi odu. Nnyịn ima idikụt ke Bible ke Abasi okobot kpukpru n̄kpọ. Akpa ini emi n̄kokopde ke Abasi emi okobotde kpukpru n̄kpọ odu ekedi oro, ntre mma mbiere ndidụn̄ọde n̄kpọ emi ke idemmi nse.

Didie ke akanam oro?

Sia n̄kedide ataifiọk ibat, mma ndiọn̄ọ ndida n̄kpọ ndian ye n̄kpọ ndiọn̄ọ se idide ibọrọ. Mma ndiọn̄ọ ke mbemiso mme odu-uwem n̄kpọ ẹdu ke isọn̄ emi, ke ana n̄kpọ oro esinamde mmọ ẹkọri (emi ẹkotde protein) ebem iso odu. Ntre, mma ndomo ndidụn̄ọde mfiọk m̀mê n̄kpọ emi esinamde mme odu-uwem n̄kpọ ẹkọri ekeme nditọn̄ọ ntre ndu ke idemesie. Protein awak n̄kukọhọ etieti, ndien nsen kiet kiet ke idem owo enyene ata ediwak nsio nsio protein emi ẹsidianade kiet ẹnam nnennen se akpanade mmọ ẹnam. Mma nditiene n̄kụt ke protein ikemeke-keme nditọn̄ọ ikpọn̄ ntre ke idemesie, ke ẹkebobot enye. Ke ofụri isua emi ẹkekpepde mi ke n̄kpọ okofoforo, owo ikanamke an̄wan̄a mi nte protein ọkpọtọn̄ọde ikpọn̄ ke idemesie. Edieke protein mîkọtọn̄ọke ikpọn̄ ke idemesie, ọwọrọ mme odu-uwem n̄kpọ emi ẹnyenede protein emi ikọtọn̄ọke ikpọn̄ ke idemmọ; Abasi okobot kpukpru n̄kpọ.

Nso ikanam enịm ke Abasi enyene Bible?

Nte n̄kosụk n̄kpepde Bible ye Mme Ntiense Jehovah, mma ndikụt ke Bible etịn̄ ata ediwak prọfesi emi ama okosu. Mma nnyụn̄ ntọn̄ọ ndikụt ufọn edidu uwem nte Bible ọdọhọde idu. Mma n̄kere m̀mê mme andiwet Bible emi ẹkedude uwem ata ediwak isua ko ke edem ẹkenam didie ẹfiọk item emi edinyenede ufọn ntem mfịn ẹwet? Nte n̄kosụk n̄kade iso ndikpep Bible, mma ndikụt ke Bible edi N̄wed Abasi.

Nso inam aka iso enịm ke enyene Owo emi okobotde kpukpru n̄kpọ?

Ke ini nsede nsio nsio n̄kpọ emi ẹdude ke isọn̄ emi, idụhe se ikpanamde nnịm ke mme n̄kpọ emi ẹkefoforo. Abasi okobot kpukpru n̄kpọ. Idahaemi, nsinam ndutịm kọmputa, ndien idem esinen̄ede akpa mi ndikụt ke idụhe ndutịm kọmputa ndomokiet emi etiede nte mfre nnyịn. Ke uwụtn̄kpọ, mfre nnyịn ekeme ndidiọn̄ọ nsio nsio uyo ye ikọ. Ata ediwak nnyịn imekeme ndidiọn̄ọ se owo etịn̄de, ọkpọkọm enye itịn̄ke ikọ oro ikụre, etịn̄ ke ebiet emi uyom odude, edi etịn̄ asak, ọkọn̄ ikọn̄, onyụn̄ ekek ekek. Emekeme ndikere ke inyeneke se idude do. Edi nnyịn emi isinamde ndutịm kọmputa emi ẹsidade ẹfiọk uyo owo imọdiọn̄ọ ke se mfre esinamde oro idịghe ekpri n̄kpọ. Idụhe ndutịm kọmputa ndomokiet emi ekemede ndifiọk uyo owo nte mfre nnyịn esifiọkde.

Mfre nnyịn esinam ifiọk owo emi etịn̄de ikọ, ifiọk m̀mê etịn̄ ikọ ye inemesịt m̀mê ye iyatesịt, inyụn̄ ida uyo-ikọ owo ifiọk ebiet emi owo otode. Idụhe ndutịm kọmputa emi ekemede ndinam emi. Ntaifiọk ke ẹdụn̄ọde nte ẹkpenamde ndutịm kọmputa emi ekemede ndifiọk nsio nsio uyo nte mfre nnyịn esifiọkde. Mmenen̄ede nnịm ke ubọkutom Abasi ke mmọ ẹdụn̄ọde oro.