Abasi ọkọdọhọ nditọ Israel ẹsikpe tithe, a oro edi, ọyọhọ mbak duop ke se mmọ ẹnyenede ke isua, man ẹda ẹnam utom Abasi. Abasi ọkọdọhọ mmọ ete: “Kûtre ndinọ ọyọhọ mbak duop ke kpukpru mbun̄wụm fo, se itode ke in̄wan̄ ke isua ke isua.”—Deuteronomy 14:22.

 Ibet Moses ọkọdọhọ ẹsikpe tithe, ndien Abasi ọkọnọ nditọ Israel ibet emi. Sia Ibet Moses mîbọpke mme Christian, Bible idọhọke ke ana mmọ ẹsikpe tithe. (Colossae 2:13, 14) Utu ke oro, owo kiet kiet enyene nditịp okụk ‘nte enye ebierede ke esịt esie, inamke mmen̄e mmen̄e m̀mê ke edinyenyịk, koro Abasi amama owo eke ọnọde ke idatesịt.’—2 Corinth 9:7.

•  Se Bible Etịn̄de Aban̄a Ndikpe Tithe ke “Akani Testament”

•  Se Bible Etịn̄de Aban̄a Ndikpe Tithe ke “Obufa Testament”

 Ẹtịn̄ ẹban̄a ndikpe tithe ediwak ini ke ikpehe Bible oro ẹsiwakde ndikot “Akani Testament.” Ediwak ke otu emi ẹkedi ke ẹma ẹkenọ nditọ Israel Ibet Moses. Edi ẹtịn̄ n̄ko ẹban̄a ndikpe tithe mbemiso ẹkenọde Ibet Moses.

Mbemiso Ẹkenọde Ibet Moses

 Abram (Abraham) edi akpa owo emi Bible ọdọhọde ke ama ekpe tithe. (Genesis 14:18-20; Mme Hebrew 7:4) Etie nte tithe emi Abram ekekpede ekedi n̄kpọ ini kiet, oro edi, ini enye ọkọnọde edidem Salem enọ; edidem emi okonyụn̄ edi oku. Idụhe itie ke Bible emi ọdọhọde ke Abraham m̀mê nditọ esie ẹma ẹfiak ẹkpe tithe.

 Jacob emi ekedide eyeyen Abraham edi ọyọhọ owo iba emi Bible ọdọhọde ke ama ekpe tithe. Enye ọkọn̄wọn̄ọ ke edieke Abasi edidiọn̄de imọ, ke iyọnọ enye “mbahade kiet ke itie duop ke otu kpukpru n̄kpọ” eke enye edinọde imọ. (Genesis 28:20-22) Ndusụk ntaifiọk emi ẹsinamde ndụn̄ọde ẹban̄a Bible ẹdọhọ ke etie nte uwa emi Jacob akawade ọnọ Abasi ekedi tithe esie. Kpa ye oro Jacob ekekpede tithe kpa nte enye ọkọn̄wọn̄ọde, enye ikọdọhọke ke ana kpukpru owo ke ufọk imọ ẹsikpe tithe.

Ke Ini Ẹkenọde Ibet Moses

 Ibet Moses ọkọdọhọ nditọ Israel ẹsikpe tithe man ẹda ẹdian ẹnam utom Abasi.

•   Ẹkesida tithe oro ẹkpede ẹse ẹban̄a nditọ Levi ye mme oku emi ẹkesinamde utom ofụri ini ẹnọ Abasi, sia mmọ mîkenyeneke isọn̄ ndida ntọ n̄kpọ. (Numbers 18:20, 21) Nditọ Levi emi mîkedịghe oku ẹma ẹsibọ nditọ Israel eken ọyọhọ mbak duop. Mmọ ẹma ẹsisio ọyọhọ mbak duop oro ọfọnde akan ke ọyọhọ mbak duop oro ẹkenọde mmọ do ẹnọ mme oku.—Numbers 18:26-29.

•   Etie nte enyene ọyọhọ tithe iba emi nditọ Israel ẹkesikpede ke isua, ndien nditọ Levi ye mbon en̄wen emi mîkotoho esien Levi ẹma ẹsitiene ẹdia ufọn tithe enye emi. (Deuteronomy 14:22, 23) Mme ubon ke Israel ẹkesidia ufọn tithe emi ini mmọ ẹnịmde san̄asan̄a usọrọ, ndien ndusụk isua, ẹma ẹsida ọyọhọ mbak duop (tithe) enye emi ẹn̄wam mme ubuene.—Deuteronomy 14:28, 29; 26:12.

 Mme owo ẹkesinam didie ẹdiọn̄ọ tithe emi mmọ ẹkpekpede? Kpukpru isua, nditọ Israel ẹma ẹsisio ọyọhọ mbak duop ke otu se mmọ ẹdọkde ẹnịm. (Leviticus 27:30) Edieke mmọ ẹmekde ndinọ okụk utu ke ndinọ se mmọ ẹdọkde, mmọ ẹkenyene ndibahade ekọmurua n̄kpọ oro ke itie ition, ẹnyụn̄ ẹmen itie kiet ẹdian ke ekọmurua n̄kpọ oro ẹnọ. (Leviticus 27:31) Abasi ama onyụn̄ ọdọhọ mmọ ẹnọ “mbahade kiet ke itie duop ke enan̄ ye ke erọn̄.”—Leviticus 27:32.

 Kpukpru ọyọhọ unam duop oro akasan̄ade ọwọrọ ke itie ubọk-ufene ke nditọ Israel ẹkesisio ẹnịm nte ọyọhọ mbak duop. Ibet ọkọdọhọ ke owo inyeneke ndidụn̄ọde m̀mê ndikpụhọ unam oro, owo ikonyụn̄ inyeneke ndinọ okụk utu ke unam oro. (Leviticus 27:32, 33) Edi ke ọyọhọ tithe iba emi nditọ Israel ẹkesikpede ke ini usọrọ oro mmọ ẹkesinịmde kpukpru isua, ẹma ẹnyịme ẹnọ okụk utu ke unam. Ẹkenam emi man efere nditọ Israel oro ẹkesitode anyan ebiet ẹdika usọrọ oro.—Deuteronomy 14:25, 26.

 Ini ewe ke nditọ Israel ẹkesikpe tithe? Nditọ Israel ẹkesikpe tithe kpukpru isua. (Deuteronomy 14:22) Edi mmọ ikesikpehe tithe ke ọyọhọ isua itiaba. Isua oro ekedi Sabbath, m̀mê isua nduọkodudu, ntre mmọ ikesitọhọ in̄wan̄ ofụri isua oro. (Leviticus 25:4, 5) Sia mmọ mîkọtọhọ n̄kpọ ofụri isua kiet, owo ikesibọhọ mmọ tithe ke ini idọk isua oro. Ke kpukpru ọyọhọ isua ita ye ọyọhọ isua itiokiet, nditọ Israel ẹma ẹsida tithe mmọ ẹn̄wam mme ubuene ye nditọ Levi.—Deuteronomy 14:28, 29.

 Nso ke ẹkesinam owo emi mîkpehe tithe? Ibet Moses iketịn̄ke se ẹkpenamde owo emi mîkpehe tithe. Ẹkesikpe tithe sia ẹdiọn̄ọde ke edi nnennen n̄kpọ ndinam, idịghe man ẹdinọ mbon emi mîkpehe ufen. Nditọ Israel ẹkenyene ndida ke iso Abasi ndọhọ ke mmimọ imekpe tithe ẹnyụn̄ ẹben̄e Abasi ọdiọn̄ mmimọ ke ndikanam oro. (Deuteronomy 26:12-15) Owo ndiketre ndikpe tithe eketie nte ndiyịp n̄kpọ Abasi.—Malachi 3:8, 9.

 Ndi ama esinen̄ede ọsọn̄ nditọ Israel ndikpe tithe? Ihih. Abasi ama ọn̄wọn̄ọ ke edieke mmọ ẹkpede tithe, ke imọ iyenen̄ede idiọn̄ mmọ, ndien ke mmọ idinanake n̄kpọ ndomokiet. (Malachi 3:10) Edi n̄kpọ ama enen̄ede ọsọn̄ ye mmọ ini mmọ mîkekpehe tithe. Abasi ikọdiọn̄ke mmọ aba, mme oku ye nditọ Levi ikonyụn̄ inamke utom inọ mmọ aba sia ẹma ẹdaha ẹka ndin̄wana n̄kpọ.—Nehemiah 13:10; Malachi 3:7.

 Ini Jesus okodude ke isọn̄, ẹkesụk ẹdọdọhọ ikọt Abasi ẹsikpe tithe. Edi ẹma ẹbiat utọ n̄kpọ oro ẹfep ke Jesus ama akakpa.

Ini Jesus okodude ke isọn̄

 Ikpehe Bible oro ẹsiwakde ndikot “Obufa Testament” owụt ke nditọ Israel ẹma ẹka iso ẹkpe tithe ini Jesus okodude ke isọn̄. Jesus ama enyịme ke Ibet ọkọdọhọ ẹsikpe tithe, edi enye ama asua ọnọ mme scribe ye mme Pharisee oro ẹkesisịnde idem ẹkpe tithe edi “ẹfụmi ikpọ n̄kpọ ke Ibet, oro edi, unenikpe ye mbọm ye edinam akpanikọ.”—Matthew 23:23.

Ke Jesus ama akakpa

 Ke Jesus ama akakpa, Abasi ikọdọhọke ẹkpe tithe aba. N̄kpa Jesus ama ọsọhi, m̀mê abiat, Ibet Moses efep, esịnede ibet oro ọkọdọhọde “ẹbọ mme owo ọyọhọ mbak duop.”—Mme Hebrew 7:5, 18; Ephesus 2:13-15; Colossae 2:13, 14.