Pare gaa a poɔ yɛlɛ

Pare gaa a gane poɔ yɛlɛ

Ho Da Baŋɛɛŋ?

Ho Da Baŋɛɛŋ?

Sobuo ka tɛmbie na ba naŋ nyɛ Baabilɔŋ na, ane lɛ na ba naŋ tu kyɛ maale ana tɛmbie ŋa na wuli ka a Baabole poɔ yɛlɛ toreeŋ?

YELPEƐREBA naŋ maŋ tu teŋɛ a nyɛ takoreŋ saŋa boma a de peɛrɛ yɛlɛ na da tu la takoreŋ saŋa Baabilɔŋ a nyɛ tɛmbie yaga zaa ba naŋ da sɛ neŋ vũũ a de mɛ a Baabilɔŋ teŋkpɛŋ na. Robert Koldewey naŋ e a takoreŋ saŋa yelpeɛrɛ na kaŋa yeleeŋ ka, ba da taa la zie kaŋa baŋ da maŋ maale vũũ naŋ dire yaga zaa a “teŋkpɛŋ daŋpuoriŋ a maŋ sɛ a tɛmbie ŋa, bonso a da maŋ eɛ mɔlɔ ka ba nyɛ yagi naŋ soma beŋ, baŋ na baŋ de mɛ ne a tɛmbie ŋa, ane moɔ̃ baŋ na baŋ de maale vũũ a sɛ a.”

Takoreŋ saŋa yɛlɛ wuleeŋ ka Baabilɔŋ paaloŋ nembɛrɛ meŋ da maŋ de la a zie ŋa baŋ da maŋ maale vũũ aŋ dire yaga zaa ŋa tonɔ ne faaloŋ. Paul-Alain Beaulieu naŋ e Assyria deme takoreŋ yelpeɛrɛ kaŋa yeleeŋ ka: “Baabilɔŋ sɛgre wuleeŋ ka, a naa da terɛɛ noɔre ka ka neɛzaaŋ wa zagre o noɔre bee a ba wuli gyeremɛ ko ba ŋmenpuore yɛlɛ, ka ba lɔɔ o soba eŋ a vũũ ŋa poɔŋ.” Aŋa mannoo poɔŋ, sɛgre mine ba naŋ sɛge Naa Nebukadineezer saŋa na yeleeŋ ka: “Sãã ba, nyugi ba, a sɛ ba, . . . nyugi ba a vũũ poɔŋ ka ba nyuure iri do saazu, nyugi ba a vũũ poɔŋ ka ba kpi.”

Noba naŋ kanna a Baabole na, a yɛlɛ ŋa maŋ teɛre baŋ yɛlɛ naŋ be Daaniel zuri 3. Ana zie ŋa yeleeŋ ka, Naa Nebukadineezer da maalɛɛ salma bonmeɛraa kaŋa naŋ e kpoŋ yaga zaa Duura teŋgbaŋgbali naŋ be a Baabilɔŋ teŋkpɛŋ daŋpuoriŋ na. Saŋa na Hiburu bi-dɔbɔ bata Saadirak, Miisak, ane Abeedinigo naŋ da zagre ka ba gbidumo a puore a bonmeɛraa na, Nebukadineezer suuri da ireeŋ yaga zaa, oŋ da ko noɔre “ka ba e ka a vũũ de-kpoŋ tuli gbɛre boyɔpoi a gaŋ lɛ na oŋ maŋ tuli na,” a nyɔge a bi-dɔbɔ bata na “lɔɔ dayeni eŋ a vũũ de-kpoŋ na naŋ dire galigali na poɔŋ.” Kyɛ maleke naŋ taa kpeɛ̃o da wa faa baŋ.​—Daan. 3:1-6, 19-28.

© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source

Tɛmbiri ba naŋ sɛ ka Nebukadineezer yuori be o eŋɛŋ

A Baabilɔŋ tɛmbie na baŋ da nyɛ na meŋ wuleeŋ ka a Baabole poɔ yɛlɛ toreeŋ. Ba sɛgɛɛ yɛlɛ mine eŋ a tɛmbie ŋa mine zuŋ a de pugibo korɔ a naa. A yɛlɛ ŋa mine kannɛɛŋ ka: “Nebukadineezer Baabilɔŋ Naa . . . A nayiri, maaŋ a Nakpoŋ naŋ mɛ . . . N biiri zaa na di la naaloŋ o poɔŋ a gɛrɛ wagre zaa.” A yɛlɛ ŋa ba naŋ sɛge eŋ a tɛmbiri zuŋ ŋa neŋ yɛlɛ naŋ be Daaniel 4:30 na yi la taa, beŋ ka Nebukadineezer da yel taŋkaŋ yɛlɛ ka: “Baabilɔŋ Kpoŋ naane ŋa, ona maŋ de N faŋa ane N kpeɛ̃o mɛ ka o e nayiri, ka N de wuli lɛ N naaloŋ gyeremɛ naŋ seŋ?”