Pare gaa a poɔ yɛlɛ

Pare gaa a gane poɔ yɛlɛ

E+/taseffski/via Getty Images (Stock photo. Posed by model.)

YƐ KAARA VELAA!

Teɛroŋ Gyɛre Yɛlɛ Dɔɔnɛɛ Baapaalba Kpoŋ Zie Zaa​—Wala Ka A Baabole Yeli Kyaare A Yɛlɛ Ŋa?

Teɛroŋ Gyɛre Yɛlɛ Dɔɔnɛɛ Baapaalba Kpoŋ Zie Zaa​—Wala Ka A Baabole Yeli Kyaare A Yɛlɛ Ŋa?

 Atɛnɛɛ Daare, February 13, 2023, Centers for Disease Control and Prevention (CDC) tomazie naŋ be United States paaloŋ sɛgɛɛ duoro mine a kyaare baapaalba naŋ be United States of America paaloŋ teɛroŋ poɔ laafeeloŋ yɛlɛ. Ba yeleeŋ ka baapaalba naŋ be high school kɔɔ poɔ lezaayi poɔ maŋ sããmeŋ ka ba enne meŋ kyoɔre yaga zaa wagre kɔɔroo mine poɔŋ.

 Dr. Kathleen Ethier, naŋ e director of CDC’s Division of Adolescent and School Health (DASH) yeleeŋ ka, “Aneazaa ka baapaalba taaɛ teɛroŋ gyɛre yɛlɛ naŋ dɔɔnɔ ba aŋa yuomo 10 naŋ pare, kyɛ pampana ŋa la saŋa na pɔgsaree naŋ taa teɛroŋ gyɛre yɛlɛ a gaŋ saŋa zaa naŋ pare. A pɔgsaree ŋa mine maŋ boɔrɔŋ ka ba ko ba menne, ka ba mine meŋ maŋ mɔɔ faaŋ ka ba e lɛ.”

 A duoro ba naŋ sɛge na yeleeŋ ka:

  •   A yi pɔgsaree pie zaa poɔŋ, ba maŋ ferɛɛ ba bonyeni a gaŋ ne o saŋa na oŋ ba boɔrɔ lɛ. Dr. Ethier yeleeŋ ka, “A yɛlɛ ŋa ba soma fẽẽ zaa. Pɔgsaree 10 zaa ho naŋ baŋ, ba fere gaŋnɛɛ ba bonyeni kyɛbee a gaŋ lɛ gba.”

  •   A kyɛre fẽẽ ka pɔgsaraa 1 naŋ be pɔgsaree 3 poɔŋ maŋ teɛrɛ o meŋɛ nyɔvore iribo yɛlɛ nimizeɛ̃.

  •   A kyɛre fẽẽ ka pɔgsaree 3 naŋ be pɔgesaree 5 poɔŋ maŋ taa posããnaa kyɛbee eŋkyoɔre wagre zaa.

 A yɛlɛ ŋa zaa eɛ posãã yɛlɛ. Baapaaloŋ saŋa seŋ ka o e eŋyuo ane popeɛloŋ saŋa. Boŋ na toɔ̃ soŋ baapaalba ka ba toɔ̃ are teɛroŋ gyɛre noɔreŋ zenɛ ŋa? Wala ka a Baabole yeli?

A Baabole taaɛ kawane naŋ na toɔ̃ soŋ baapaalba

 A Baabole yeleeŋ peɛlaaŋ ka te saŋa ŋa na eɛ wagre kpeɛne saŋa. A Baabole yeleeŋ ka “zie na maaleŋ eɛ kpeɛŋaa yaga zaa” te saŋa ŋaŋ. (2 Timoti 3:1-5) Kyɛ, a Baabole taaɛ kawaŋ-sonne naŋ toɔ̃ soŋ baapaalba turituri naŋ be a donɛɛ lombori zaa baŋ toɔ̃ are yelkpeɛne ba naŋ tuoro noɔreŋ. Ho na baŋ kannɛɛ a Baabole kawane yi a yelzuri ŋa poɔŋ.

 Yɛlɛ naŋ na toɔ̃ soŋ baapaalba naŋ teɛrɛ ba nyɔvore iribo yɛlɛ

 Yɛlɛ naŋ na toɔ̃ soŋ baapaalba naŋ taa teɛroŋ gyɛre, posããna, kyɛbee ka yɛlɛŋ wa dɔɔnɔ ba

 Yɛlɛ naŋ na toɔ̃ soŋ baapaalba ba taaba naŋ dɔgrɔ kyɛbee a maŋ tu intanɛt zu kyɛ dɔgrɔ ba

 Yɛlɛ naŋ na toɔ̃ soŋ baapaalba noba naŋ boɔrɔ ka ba fere gaŋne ba

A Baabole taaɛ kawaŋ-sonne naŋ na toɔ̃ soŋ bidɔgreba

 A Baabole taaɛ kawaŋ-sonne naŋ na toɔ̃ soŋ bidɔgreba ka ba de sommo naŋ seŋ neŋ ko ba biiri naŋ tuoro yelkpeɛne. Ho na baŋ nyɛɛ a Baabole kawane ŋa yi a yelzuri ŋa poɔŋ.