Za aha birimu

Za ahari Ebirimu

Ebibuzo by’abashomi

Ebibuzo by’abashomi

Omukazi ori kugambwa omuri Isaya 60:1, ni oha, kandi shi ni bata oku ari ‘kwimuka’ kandi ‘akaka’?

Omuri Isaya 60:1 nihagira ngu: ‘Iwe mukazi we, yimuka oyake; ahakuba omushana gwawe gwizire, n’ekitinisa ca Yehova kikujwerire.’ Enyiriri ezehinguririze orwo, nizereka ku ogo ‘mukazi’ yabire ari Sayuni ninga Yerusalemu, etawuni nkuru eyabire eri eya Yuda omuri obwo bwire. a (Isa 60:14; 62:1, 2) Eyo tawuni ekaba eyemererire ihanga ryona. Ebigambo bya Isaya nibituma twayebuza ebi bibuzo: Ec’okubanza: Ni ryari kandi ni bata oku Yerusalemu yabire ‘erayimuke’ kandi ‘ekaka’ omu by’omwika? Ecakabiri: Mbehi ebigambo bya Isaya nibihikirira n’omuri obu bwire?

Ni ryari kandi ni bata oku Yerusalemu yabire ‘erayimuke’ kandi ekaka omu by’omwika? Yerusalemu na hekalu yaho, bikahinduka amatongo obu Abisirayeli batwirwe omu bunyage bwa Babuloni, bakamarayo emyaka 70. Konka Babuloni ku yakwasirwe n’Abamedi n’Abaperesi, Abisirayeli bakihwa omu mikono y’Abanyababuloni, bagaruka omu ihanga ryabo kandi bagaruzaho okuramya kw’amazima. (Ezr 1:1-4) Omu ntandiko z’omwaka gwa 537 M.Y., abantu bona b’abesigwa b’omu miryango 12, bakagaruka Yerusalemu. (Isa 60:4) Bakashuba kutambira Yehova ebitambo, bakuza ebiro bikuru, kandi bashuba kombeka hekalu. (Ezr 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Obwo bwire, ekitinisa ca Yehova kikashuba kwakira Yerusalemu, ni okugamba ku abahereza ba Ruhanga babire bashuba kwimuka. Bakaba bashuba kwakira amahanga agabire gari omu mwirima gweby’omwika.

Konka, obuhanuzi bwa Isaya bukaba butarahikirire omuri Yerusalemu ya kare kusha. Abisirayeli tibaragumizemu korobera Ruhanga. (Neh 13:27; Mal 1:6-8; 2:13, 14; Mat 15:7-9) Bwanyima bakija n’okwanga Mesiya ari we Yesu Kristo. (Mat 27:1, 2) Bikahendera Yerusalemu na hekalu, byashuba kucwecerezibwa omu mwaka 70 B.Y.

Yehova akaba yagambire ebyo bintu. (Dan 9:​24-27) Konka oku kiri kurebeka, ekigendererwa ceye tikirabire kiri ec’okucwecereza Yerusalemu kugira ngu ahikirize obuhanuzi bwona oburi omuri Isaya 60.

Mbehi ebigambo bya Isaya nibihikirira n’omuri obu bwire? Yego, konka nibuhikirira aha mukazi w’ekigereraniso, ariwe ‘Yerusalemu y’omu iguru.’ Entumwa Pawulo akahandika ari kumugambaho, yamweta: ‘Mama witu.’ (Gal 4:26) Yerusalemu ni ekitongore ca Yehova c’omu iguru ekigizirwe n’ebyahangirwe by’omwika ebiri kwesigwa. Abana b’ogo mukazi, harimu Yesu n’Abakristo abashukirweho omwika 144,000 abine amasiko g’okwija kutura omu iguru nk’agu Pawulo yabire ayine. Bona hamwe, nibakora ‘ihanga eriri kwera’ ni okugamba ‘Isirayeli ya Ruhanga.’—1 Pet 2:9; Gal 6:16.

Ni bata oku Yerusalemu y’omu iguru ‘yayimukire’ kandi ‘ekaka’? Ekabikora birabire aha Bakristo abashukirweho omwika abacari omu nsi. Reka tugereranise oku ebyababireho biri kushushana n’obuhanuzi oburi omuri Isaya ekicweka ca 60.

Abakristo abashukirweho omwika bakaba bashemerire kwimuka, ahabw’okuba bakaba bari omu mwirima gw’ekigereraniso ogwabire mwingi obu entumwa zona zabire zamara kufa. (Mat 13:37-43) Bakaba bayegarurirwe na Babuloni orurembo rukuru ni okugamba amadini g’ebishuba. Abakristo abashukirweho omwika bakaba baragume omuri ogo mwirimwa kuhisa ‘omu biro by’aha muheru’ ni okugamba obwire obwatandikire omu mwaka gwa 1914. (Mat 13:39, 40) Konka bwanyima omu mwaka gwa 1919, bakarekurwa baruga omuri ogo mwirima gwekigereraniso, batandika kumurika birabire aha murimo g’okuburira ogu babire nibakora. b Bwanyima y’emyaka myingi, abantu b’omu mahanga gona bakija bakuratire ogo mushana harimo n’abasigire b’omuri Isirayeli ya Ruhanga, ni okugamba ‘abagabe’ abari kugambwa omuri Isaya 60:3.—Kush 5:9, 10.

Omu biro by’omu misho, abashukirweho omwika nibija kumurika munonga kukizaho. Bata shi? Ku bari kuhendera empaka zabo z’omu nsi, nibaba bamwe omu bagizire ‘Yerusalemu sya’ ninga abagenyi ba Kristo 144,000 abarije kuba abagabe n’abatambi. Eyo tawuni y’ekigereraniso ‘eyashumire eri kuruga omu iguru’ ahari Ruhanga ekaba etawuni nkuru y’ekicweka c’ekitongore ca Yehova c’omu iguru, ni okugamba ‘Yerusalemu y’omu iguru.’—Kush 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.

Yerusalemu sya, neyija kwekwatanisa omu kuhikiriza ebiri kugambwa omuri Isaya 60:1. (Gereranisa Isaya 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 n’omu Kushururwa 21:2, 9-11, 22-26.) Nk’oku Yerusalemu ya kare y’omu nsi yabire eyemererire obutegeki bwa Isirayeli, Yerusalemu y’omu iguru na yo neyija kuba eyemererire obutegeki bwa Ruhanga oburije kuhindura ebintu byona bisya. Mbwenu shi ni bata oku Yerusalemu sya erije ‘kushuma eri kuruga ahari Ruhanga’? Neyija kukikora omu bwire obu eriba eri kugira eki yakora aha bintu ebiri kubera omu nsi. Abantu abari kutina Ruhanga bona ‘baryagendera omu mushana gwayo.’ Tibarishuba kukora ekibi ninga ngu bahikweho na rufu. (Kush 21:3, 4, 24) Ebyo nibyija kutuma ebintu byona byagarurwa busya omu bwijwire, nk’oku Isaya n’abandi bahanuzi babire babigambire. (Byak 3:21) Oko kugarura ebintu busya, kukatandika obu Kristo yabire omugabe kandi nikwija kuhendera aha muheru g’obutegeki bweye bw’emyaka rukumi.

a Omuri Isaya 60:1, omuri Bibuli y’obuhinduzi bw’ensi ensya (New World Translation) nihakoresa ekigambo omukazi omu mwanya gwa Sayuni ninga Yerusalemu. Ahabw’okuba ekigambo ‘okwimuka’ n’‘okwaka’ biri kukoresibwa aha mukazi, ni yo nshonga turi kubasa kugamba ku omukazi ari we ori kugambwa aho.

b Okugarurwa busya omu by’omwika okwabireho omu mwaka gwa 1919 nikugambwaho omuri Ezekiyeli 37:1-14 n’omu Kushururwa 11:7-12. Ezekiyeli akaba yagambire aha kugarurwa busya kw’Abakristo abashukirweho omwika okwabire kurabeho bwanyima y’obwire buringwa bari omu bukwatwa. Obuhanuzi bw’omu Kushururwa nibumanyisa okushuba kuzarwa k’omutwe mucwe gwa benetata abashukirweho omwika ababire bari kwebembera omurimo bwanyima kace y’okuruga omu mwirima gw’ekigeraniso, ni okugamba obwire obu basibirwe bari kuzira busha. Bwanyima omu mwaka gwa 1919, bakatebwaho kugira babe “Omwambari w’omwesigwa kandi w’omunyabwenge.”—Mat 24:45; Reba ekitabo, Okuramya kw’amazima kuri kugarurwaho (Pure Worship of Jehovah—Restored At Last!) p. 118.