ANG gangis, insekto nga morag dulon, makita sa tanang kontinente gawas sa Antarctica. Pero may klase sa gangis nga makita lang sa amihanan-sidlakan sa America nga dugay nang nakapainteres sa mga biologo.

Hunahunaa: Sa tingpamulak, milyonmilyon niining klaseha sa gangis manungha rag kalit ug mamatay paglabayg pipila ka semana. Sulod sa ilang mubong kinabuhi, sila magluno, magbanha, manglupad, mosanay, ug dayon mamatay. Katingad-anan, ang sunod henerasyon niini manggawas paglabayg 13 o 17 ka tuig, depende sa klase sa gangis. Pero sa kasamtangan, unsay mahitabo niini nga mga insekto?

Aron matubag kana, susihon nato ang talagsaong kinabuhi niining klaseha sa gangis. Paglabayg mga usa ka semana human manggawas, sila mangitag pares ug ang mga baye mangitlog ug 400 hangtod 600 diha sa mga sanga-sanga sa kahoy. Sa dili madugay, sila mamatay. Dayon, sulod sa pipila ka semana ang mga itlog mapusa, mahimong ulod nga mangatagak ug manuksok sa yuta, ug didto magsugod ang ilang kinabuhi, diin supsopon nila ang duga sa mga gamot sa tanom o kahoy sulod sa daghang tuig. Paglabayg 13 o 17 ka tuig, ang bag-ong henerasyon niini nga mga gangis manggawas sa yuta aron ipadayon ang ilang kinabuhi.

Sumala sa usa ka artikulo sa magasing Nature, ang komplikadong kinabuhi niini nga mga gangis “nakapalibog sa mga siyentista sulod sa gatosan ka tuig. . . . Hangtod karon, gitun-an gihapon sa mga researcher ang kinabuhi niini nga insekto.” Kini misteryo gihapon hangtod karon.

Unsay imong hunahuna? Ang pagtungha ba niini nga mga gangis matag 13 o 17 ka tuig nahitabo pinaagig ebolusyon? O kini ba gidisenyo?