SA Dominggo sa buntag sa unang bahin sa katuigan sa 1520, ang mga molupyo sa Meaux, gamayng lungsod duol sa Paris, dili makatuo sa ilang nadunggan sa simbahan. Sila namati samtang gibasa ang mga Ebanghelyo diha sa ilang pinulongan—sa French imbes Latin!

Ang maghuhubad sa Bibliya nga nagtinguha nga makakat-on ang mga tawo sa Pulong sa Diyos, si Jacques Lefèvre d’Étaples (Latin, Jacobus Faber Stapulensis), misulat sa iyang suod nga higala: “Dili gyod ka makatuo kon giunsa pagpalihok sa Diyos ang hunahuna sa ordinaryong [mga tawo] sa ubang dapit sa pagdawat sa iyang Pulong.”

Niadtong panahona, ang Katolikong Simbahan ug ang mga teologo sa Paris misupak sa paggamit ug mga hubad sa Bibliya diha sa komon nga mga pinulongan. Busa, unsay nakaaghat kang Lefèvre sa paghubad sa Bibliya sa French? Ug sa unsang paagi natabangan niya ang ordinaryong mga tawo aron makasabot sa Pulong sa Diyos?

Sa wala pa siya mahimong maghuhubad sa Bibliya, gigamit ni Lefèvre ang iyang panahon sa pagpasig-uli sa orihinal nga kahulogan sa klasikal nga mga sinulat bahin sa pilosopiya ug teolohiya. Siya miingon nga sulod sa daghang kasiglohan ang karaang mga sinulat natuis tungod sa makalibog ug dili hustong mga paghubad. Sa iyang pagsusi sa orihinal nga kahulogan sa karaang mga sinulat, iyang gituki ang Bibliya sa Katoliko, ang Latin Vulgate.

Sa iyang tininuod nga pagtuki sa Kasulatan, siya nakaingon nga ang “pagtuon sa kamatuoran sa Diyos mao lang ang makahatag ug . . . kinalabwang kalipay.” Busa, mihunong si Lefèvre sa pagtuon ug pilosopiya ug iyang gigamit ang iyang panahon sa paghubad sa Bibliya.

Sa 1509, gipapatik ni Lefèvre ang iyang gihimong pagtuon sa lima ka lainlaing Latin nga bersiyon sa Salmo, * lakip sa iyang kaugalingong koreksiyon sa Vulgate. Lahi sa mga teologo sa iyang panahon, siya naningkamot sa paghubad sa mga teksto sa Bibliya sa paagi nga daling masabtan. Ang iyang paagi sa paghubad sa Kasulatan nakaimpluwensiyag maayo sa ubang mga eskolar sa Bibliya ug repormador.—Tan-awa ang kahon nga “ Kon sa Unsang Paagi si Martin Luther Naimpluwensiyahan ni Lefèvre.”

Kay nagdako nga Katoliko, si Lefèvre kombinsido nga ang simbahan mareporma lang kon itudlo sa hustong paagi ang Kasulatan ngadto sa ordinaryong mga tawo. Pero sa unsang paagi makabenepisyo ang ordinaryong mga tawo sa Kasulatan sa panahon nga ang kadaghanan sa balaang mga sinulat halos pulos Latin?

Tungod sa dakong gugma ni Lefèvre sa Pulong sa Diyos, gusto niya nga daghang tawo ang makabaton ug Bibliya. Busa, sa Hunyo 1523, gipapatik niya ang French nga hubad sa mga Ebanghelyo sa duha ka libro  nga pocket-size. Ang kantidad niining gamayng libro katunga sa presyo sa regular nga libro mao nga ang mga tawong wala kaayoy kuwarta makapalit nag Bibliya.

Busa ang ordinaryong mga tawo nalipay kaayo. Lalaki man o babaye, sila interesado kaayo sa pagbasa sa mga pulong ni Jesus diha sa ilang kaugalingong pinulongan mao nga ang unang 1,200 ka kopya nga napatik nahurot dayon sa pipila lang ka bulan.

Diha sa iyang introduksiyon sa mga Ebanghelyo, si Lefèvre miingon nga iya kining gihubad sa French aron ang “ordinaryong mga membro” sa simbahan “makasabot sa mga gitudlo sa Ebanghelyo sama sa nasabtan niadtong dunay Latin nga bersiyon.” Pero nganong porsigido si Lefèvre sa pagtabang sa ordinaryong mga tawo aron makasabot sa gitudlo sa Bibliya?

Si Lefèvre nahibalo nga ang mga pagtulon-an ug pilosopiya sa tawo nakadaot sa Katolikong Simbahan. (Marcos 7:7; Colosas 2:8) Ug kombinsido siya nga panahon na nga ang mga Ebanghelyo “mawali sa tibuok kalibotan aron ang mga tawo dili malimbongan sa bakak nga mga doktrina sa tawo.”

Si Lefèvre determinado usab sa pagyagyag sa sayop nga mga argumento niadtong misupak sa paghubad sa Bibliya sa French. Iyang gisaway ang ilang pagkasalingkapaw, ug miingon: “Unsaon nila pagtudlo [sa mga tawo] sa pagsunod sa tanang sugo ni Jesu-Kristo, kon dili sila gusto nga ang ordinaryong  tawo makakita ug makabasa sa Ebanghelyo sa Diyos sa ilang kaugalingong pinulongan?”—Roma 10:14.

Busa, ang mga teologo sa University of Paris—ang Sorbonne—misulay sa pagpahilom kang Lefèvre. Sa Agosto 1523, sila mitutol sa paghubad sa Bibliya ug sa mga komentaryo niini diha sa lokal nga pinulongan, kay kini ilang giisip nga “makadaot sa Simbahan.” Kon dili pa tungod sa hari sa France, si Francis I, si Lefèvre masentensiyahan unta ingong erehes.

Si Lefèvre wala magpadala sa init nga mga debate bahin sa iyang paghubad sa Bibliya. Sa 1524, sa nakompleto ang iyang paghubad sa Gregong Kasulatan (nga gitawag ug Bag-ong Tugon), iyang gipapatik ang hubad sa Salmo sa pinulongang French aron ang mga magtutuo makaampo nga “kinasingkasing.”

Ang mga teologo sa Sorbonne milihok dayon sa pagtuki sa hubad ni Lefèvre. Ilang gipasunog diha sa publiko ang iyang hubad sa Gregong Kasulatan, ug ilang gisaway ang ubang mga sinulat ingong “pabor sa kontrobersiyal nga mga opinyon ni Luther.” Sa gipatawag siya sa mga teologo sa pagdepensa sa iyang mga ideya, si Lefèvre “naghilom” ra ug miikyas ngadto sa Strasbourg. Didto, maampingon niyang gipadayon ang iyang paghubad sa Bibliya. Bisag giisip siya sa uban ingong talawan tungod sa iyang gihimo, siya nagtuo nga kadto ang kinamaayohang himoon agig tubag niadtong walay apresasyon sa bililhong mga “perlas” sa kamatuoran sa Bibliya.—Mateo 7:6.

Paglabayg mga usa ka tuig sukad sa pag-ikyas ni Lefèvre, gitudlo siya ni Haring Francis I nga mahimong maestro sa iyang kuwatro anyos nga anak nga si Charles. Ang iyang trabaho nakahatag niyag daghang oras sa pagtapos sa iyang paghubad sa Bibliya. Sa 1530, ang iyang hubad sa kompletong Bibliya giimprenta—nga aprobado ni Emperador Charles V—didto sa Antwerp, dili sa France. *

Sa tibuok niyang kinabuhi, si Lefèvre naglaom nga isalikway sa simbahan ang mga tradisyon sa tawo ug sundon ang hustong kahibalo sa Kasulatan. Siya nagtuo gayod nga “katungod ug obligasyon sa matag Kristohanon ang pagbasa ug pagtuon sa Bibliya.” Busa naningkamot siya aron ang tanan makabaton ug Bibliya. Bisag wala mahitabo ang iyang gipangandoy nga magrepormar ang simbahan, dako kaayo ang nahimo ni Lefèvre—iyang gitabangan ang ordinaryong mga tawo nga makakat-on sa Pulong sa Diyos.