Éfia ya nkobô Grec Kalate Zambe a wô’ô kôñelane biyoñe biziñe na e “tabe a ne de ayian,” ja tinane na “jôm é ne fo’o nya mvo’é.” É ne fe tinane na mimboane mi ne abeñe ya yen a mis.

Bekristene be nji biasé mejô me nlômane Paul me ne ntilane Kalate Zambe ma: “[Bia kômbô] tabe ane de ayian mfa’a ya mam mese.” Nalé a tinan aya?

Éyoñe ba zu kui, bôt abui ba taté fombô bebiene ngobô tyé ése. Amu jé? Amu ba kômbô kôme mam méziñe me nji bo mvo’é menyôle map. Nyanga ya nlô, a mimboote ya melu ma, mi kusa fo’o bo mfi, ve jame da, mimboone miangan mmie mi ne dañe liti avale bôte bi ne.

Kalate Zambe a liti ne sañesañe na, môt a ne ntidane ya bo mam abé aso’o abialé. Kalate Metata’a 8:21 a jô na: “Ôsimesane ya nleme môt ô ne abé aso mongô.” Nde ñhe, asu na bi bo mam me ne zôsô, bia yiane ve mengul. Nlômane Paul ô nga faé éfufube ya ajô te éyoñ ô nga jô na: “Me ayene metiñe me Zambe mvaé mfa’a ya môte ya nlem été: Ve me lô aval atiñ afe bibu’a ya nyôle jam été, de awosan atiñ ya nleme wom, a de ake ma nkôm atiñ ya abé si, nde te é ne bibu’a ya nyôle jam été.”—Beromain 7:22, 23.

Nge nleme wongan wo yi na bi bo mbia jam éziñ, a nge nkômbane ya bo jame te ô ne bia njalane nlem, bi nji bo ntindan a ngule na bi bo de. Bi ne tobe na bia bo aval afe. Éyoñe bia tobe na bia sa’ale mbia ôsimesan, bi ne ke ôsu a wulu avale de ayian, to’o bôte medu’ane ba bômane bia.

Asu na bi bo mam me ayian, bia yiane bi mbamba miñye’elan. Ve éngôngole jam é ne na, abui bôt da nyoñ abui éyoñe ya tobe fatane mbote jap, ve be nji kôme nyoñ éyoñe ya fase mbamba miñye’elan miap. Be wô’ô jeñe na be ve mame ba bo mvaé, be jô’ô na be nji be ngule ya bo aval afe. Kalate ba loene na The (Honest) Truth About Dishonesty a kobô ajô te avale di: “Bia du’u biabebien nge bia buni na bi ne bo mame me ayian éyoñ ése.” Nde ñhe, ye miñye’elane miziñe mi ne volô bia na bi yen avale medu’an ése abé? Ôwé!

Bizu’u bi bôte bi yeneya na Kalate Zambe a ve éyalane ya nsili te. Be vo’o vek miñye’elane ya Kalate Zambe a miñye’elane mife. (Besam 19:7) Kalate Zambe a ve mbamba melebe mfa’a ya ényiñe ya nda bôt, asu ésaé, mbamba ntaban, a mame ya nsisim. Kalate Zambe a vo’o ke abo si. Metiñ a miñye’elane mi aso été mi avolô  mevale me bôte mese: bôte ya mesi mese, bôte ya meyoñe mese, a bôte ya minkobô mise. Éyoñe bia nyoñ éyoñe ya yé’é Kalate Zambe, éyoñe ya fase mam a jô, a tôñe miñye’elane ya été, bia yañele nleme wongane na ô tindi bia na bi bo mame me ayian.

Sa ke ve ñyemane benya mejôô ya Kalate Zambe ñwô étam wo ve bia ngule ya bo mam ma yian. Bia yeme na, émo ji é ne njalan a mbia be mam, a ja yi na bi vu fatane mboone mame wé. Jôme te nje bia yiane ye’elane Zambe na a volô bia a su’u bia. (Bephilippien 4:6, 7, 13) Éyoñe bia bo nalé, bi ne bi ngule ya bo mam ma yian éyoñ ése.

Hitoshi ya nlô ajô wo taté, a nga bi mbamba éyôlé amu a ne mbo ésaé a ne zôsô. Éyoñe ji, mfefé masa wé wo nye’e nye amu a ne zôsô. Hitoshi a jô na: “Ma wô’ô mvaé amu me yeneya ésaé ja volô ma na me ba’ale mone môte ya nleme mfuban.”

Bôte befe be ne tyiñ a Hitoshi. Bi tame ñhe zu yene bive’ela bi bôte be nga yene mfi ya “tabe ane de ayian mfa’a ya mam mese.”

• Mone môt ya nlem a ne mfuban

  “Me nga jô’é sikôlô me bili mimbu 13, ane me nga taté na ma wulu a miñwuñwup. Akume dam ése é mbe é so’o wup. Mvuse ya valé, me nga ke aluk. Ane bia nnôme wom bi nga taté na bia yé’é Kalate Zambe a Bengaa be Yéhôva. Bi nga yé’é na Yéhôva * a vini avale medu’an ése, ane bi nga tyi’i na bia tyendé fatan éyiñe jangan. Mbu 1990, bi nga ve biabebiene ngumba be Yéhôva ane bi nga duban, asu na bi bo Bengaa bé.”​—Minkana 6:16-19.

  “Nda jam é mbe njalan a biôm me mbe me wubuk, ve éyoñe ji, teke fe avale biôme te nda jam; mone môte ya nlem a nto ma mfuban. Éyoñe ma beta simesane mimbu me mbe ñwuñwup, ma ve Yéhôva akéva amu beta mvame jé. E ke bômbô si alu ése, me yeme na Yéhôva a wô’ô ma mvaé, a ne nya abeñe jam!”​—Cheryl, Irlande.

  “Éyoñe masa wom a nga yeme na me nga bulane môt éziñe moné a nga vuan, a nga jô ma na: ‘Zambe wôé a boya fo’o wo na ô bo môt a ne zôsô! Bi bili ma’a ya bi avale môte dôé nda bisaé jangan.’ E tabe zôsô éyoñ ése a volô ma na me bi mone môte ya nlem a ne mfubane mise me Yéhôva Zambe. A volô fe ma na me volô nda bôte jam a bôte befe na be bo avale da.”​—Sonny, Hong Kong

• Nlem ô bôô si

  “Me bili beta asu ésaé beta nda moné. Bôte ya nda bisaé te ba buni na, akum é ne mfi a lôte zôsô. Be wô’ô jô na ‘É nji bo abé nge bone medu’ane ma bo na nda bisaé jôé é bi abui moné, a womien ase?’ Ve mfa’a wom, e bo zôsô a volô na nlem ô bômbô ma si. Me tyi’iya na ma ye bo ve mam me ayian, ja’a jé! ja’a jé! Bemasa bam ba yeme na me se ngule ya laane be minsos, a bebien be vo’o tindi ma na me laane môte mfe minsos.”​—Tom, États-Unis.

• Ésemé

  “Môs éziñ, biôme bi nga jañe nda bisaé, ane masa wom a nga yi na me laane minsos. Ve me nga ben. Éyoñe be nga su’ulane bi miñwuñwup, masa wom ve zu ve ma akéva amu me nga bo zôsô. E bo zôsô mbia émo nyi, a nji bo jam é ne tyi’ibi. Ve éyoñe bia bo nalé, bôte be ne semé bia a tabe bia mebun.”​—Kaori, Japon.

Mone môt ya nlem a ne mfuban, Nlem ô bôô si ne mieññ, a ésemé—avale bibotane te da liti na, e bo mame me ayian a so bia ma’an. Sa nalé?