Pintor tu konten

SUKKUN-SUKKUN NI AKKA NA POSO

Sala do Mandok Hata na Kasar?

Sala do Mandok Hata na Kasar?

“Nga sering hubege halak mandok hata na kasar jala dang pola terganggu au mambege i. Sada hal na biasa nama i di au.”​—Si Christopher, 17 taon.

“Tikki poso au, sering do au mandok hata na kasar. Jala pittor hatop do i gabe sada kebiasaan di au. Alai gabe maol do pamagohon kebiasaan sisongon i.”​—Si Rebecca, 19 taon.

 Kuis

  •   Boha do perasaanmuna molo adong dibege hamu halak marhata na kasar?

    •  Dang masalah di au i, sada hal na biasa do i.

    •  Memang agak terganggu do, alai dang pola masalah i.

    •  Agak terganggu do au mambege sisongon i, jadi dang lomo rohakku mambegei.

  •   Sering do hamu mandok hata na kasar?

    •  Dang hea

    •  Sipata

    •  Sering

  •   Menurutmuna, masalah na serius do manang na dang mandok hata na kasar?

    •  Daong

    •  Serius

 Boasa on gabe masalah na serius

 Menurut hamu, masalah na serius do mandok hata na kasar? Mungkin olo do didok hamu, ‘Dang pola. Alana godang nai dope masalah na serius na porlu tapikkirhon. Jala nga biasa akka halak mandok hata na kasar!’ Tutu do songon i?

 Sasittongna, godang do halak dang lomo rohana mandok hata na kasar. Jala adong do alasan na denggan di nasida, na mambahen boasa dang olo nasida mandok hata na kasar na so hea tapikkirhon. Contohna:

  •  Mandok hata na kasar patuduhon halak na songon dia do hita sasittongna. Sian aha na dihatahon hamu, patuduhon songon dia sifatmuna. Molo marhata na kotor hamu, on patuduhon na so parduli do hamu tu perasaan ni halak na asing. Halak na songon i do hamu?

     Na didok Bibel, “Sude na kaluar sian pamangan ni halak, na ro sian roha do i.”​—Mateus 15:18.

    Hata na kasar dos do i songon polusi. Alana boi do i mambahen hamu susa dohot akka donganmu.

  •  Mandok hata na kasar boi mambahen halak na asing gabe marpikkiran negatif tu hamu. Bukku Cuss Control mandok, “Sian caramuna makkatai, tarida ma ise do donganmuna, diargai keluarga dohot dongan sakarejomuna do hamu manang na dang, denggan do manang na dang hubunganmuna dohot halak na asing, aha do pengaruh ni i tu halak na asing, boi do manang na dang hamu dapot karejo manang naik jabatan, jala songon dia do halak na so mananda hamu menilai hamu.” Didok muse di bukku i, “Pikkirhon ma. Molo dang marhata na kasar hamu, mungkin boi do gabe lam denggan hubunganmuna dohot halak na asing.”

     Na didok Bibel, “Bolokkon hamu ma . . . akka hata na mangaleai.”​—Epesus 4:31.

  •  Mandok hata na kasar dang mambahen gabe hira na jago hamu songon na didok rohamuna. Di bukku How Rude! Dr. Alex Packer mandok, “Malas do halak mangida sasahalak na sai mandok hata na kasar.” Didok muse, “Halak na mandok hata na kasar, dang gabe mambahen sasahalak hira na malo manang burju idaon. Molo marhata na kasar hamu jala dang jolo dipikkirhon hamu, boi do i mempengaruhi cara marpikkirmuna.”

     Na didok Bibel, “Unang ma kaluar akka hata na so denggan sian pamanganmuna.”​—Epesus 4:29.

 Aha do na boi diulahon hamu

  •  Bahen ma tujuanmuna. Coba ma unang mandok hata na kasar hamu saleleng sabulan manang hurang. Surat ma di kalender manang bahen ma tabelna, perubahan aha do naung dibahen hamu. Alai asa boi mago kebiasaanmuna i, adong dope na porlu diulahon hamu. Contohna:

  •  Unang ma taida manang tabege akka hiburan na marhata na kasar na boi manegai pikkiranta. Didok di Bibel, “Molo mardongan hamu tu halak na so denggan, sega do pangalahomuna na denggan i.” (1 Korint 15:33) Hata “mardongan” na didok dison, dang holan mardongan tu jolma, alai termasuk do tu hiburan. Contohna, film na ditonton hamu, video game, dohot akka musik na dibege hamu. Si Kenneth na marumur 17 taon mandok, “Molo lomo rohatta tu sada ende, pasti mura do hita mangihutton ende i. Jala ala tabo musikna, olo do gabe dang parduli hita na adong hata-hata na so denggan di ende i.”

  •  Patudu ma naung dewasa hamu. Adong piga-piga halak na marhata na kasar, asa songon naung dewasa do nasida diida halak. Hape dang na tutu songon i. Didok di Bibel, molo halak na dewasa “jolo dipikirhon ibana [do] aha na lao diulahon. Alani i gabe tarlatik ma ibana mamboto dia na sittong dohot na sala”. (Heber 5:14) Jadi, halak na dewasa pasti dang olo mandok hata na kasar holan asa “jago” dibereng halak.

 Akka hata na kasar, boi do manegai pikkiran ni sasahalak. Godang do halak di portibi on na lomo rohana mandok hata na kasar. Bukku Cuss Control mandok, “Unang ma gabe tarihut-ihut hamu mandok hata na kasar. Jala toktong ma jaga pakkataionmuna asa unang lam tamba godang ni halak na marhata na kasar. Molo songon i dibahen hamu, gabe boi ma lam denggan dihilala hamu, jala halak na asing pe gabe lomo ma rohana mangida hamu.”