Контентә кеч

Мүндәриҹаты ҝөстәр

Билирсиниз?

Билирсиниз?

Исраиллиләрин Мисир әсарәтиндә олдуғуну Мүгәддәс Китабдан савајы һансы мәнбәләр сүбут едир?

Мүгәддәс Китабда јазылыб ки, мәдјәниләр һәзрәти Јусифи Мисирә апарандан сонра атасы Јагуб аиләси илә бирҝә Кәнан дијарындан Мисирә көчмүшдү. Онлар Мисирин Гошен дијарында, Нил чајы делтасында мәскунлашмышдылар (Јар. 47:1, 6). Исраиллиләр һәмин әразидә «артыр вә гүввәтләнирдиләр». Буну ҝөрән мисирлиләр исраиллиләрдән горхмаға башламыш вә онлары зор ҝүҹүнә көлә етмишдиләр (Чых. 1:7—14).

Бу ҝүн бәзи тәнгидчиләр Мүгәддәс Китабда јазылмыш бу әһвалаты әфсанә адландырараг ришхәнд едирләр. Буна рәғмән, самиләрин * гәдим Мисирдә көлә кими јашадыгларына даир сүбутлар мөвҹуддур.

Археологлар Мисирин шималында гәдим јашајыш мәскәнләри ашкар етмишләр. Др. Ҹон Бимсон гејд едир ки, Мисирин шималында 20-дән чох сами мәскәнләринин олдуғуна сүбут вар. Бундан әлавә, мисиршүнас Ҹејмс Һофмајер дејир: «Ерамыздан әввәл тәхминән 1800—1540-ҹы илләрдә Асијанын гәрбиндәки самидилли халглар үчүн Мисир ҹәлбедиҹи көч мәскәни иди». О, сонра әлавә едир: «Бу вахт кәсији әнәнәви Патриархал дөврү илә вә Јарадылыш китабында тәсвир олунан һадисәләрлә узлашыр».

Даһа бир сүбут Мисирин ҹәнуб һиссәсиндә ашкарланмышдыр. Орта падшаһлыг дөврүнә (е. ә. тәгр.  2000 — е. ә. тәгр. 1600) аид олан папирусда Мисирин ҹәнубунда бир евдә ишләмиш гулларын адлары јазылыб. 40-дан чох ад сами мәншәлидир. Бу гуллар, јахуд хидмәтчиләр ашбаз, тохуҹу вә фәһлә кими ишләјирдиләр. Һофмајер гејд едир: «Фиваиддә [Мисирин ҹәнубунда] ҹәми бир евдә 40-дан чох сами ишләјибсә, бөјүк еһтимал ки, бүтүн Мисирдә, хүсусилә дә, Делтада әһәмијјәтли сајда сами јашајыб».

Археолог Дејвид Роул јазыр ки, бәзи гулларын адлары сијаһыја «бирбаша Мүгәддәс Китабын сәһифәләриндән дүшүб». Бәзи парчаларда Јәсакир, Ашир вә Шәфра адларына охшар адлара раст ҝәлинир (Чых. 1:3, 4, 15). «Бу, исраиллиләрин Мисирдә гул олдугларынын бариз сүбутудур»,— дејә Роул фикринә јекун вурур.

Др. Ҹон Бимсон дејир: «Мүгәддәс Китабда Мисир әсарәти вә Мисирдән гуртулуш һагда јазыланларын мөһкәм тарихи әсасы вар».

^ абз. 4 «Сами» сөзү Нуһун үч оғлундан бири олан Самын адындан јараныб. Самын нәслинә чох еһтимал ки, еламлылар, ашшурлулар, гәдим кәлданиләр, ибраниләр, арамиләр вә мүхтәлиф әрәб гәбиләләри дахил олуб.