Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Ñeqʼet lurat mä vasijanwa Bibliankir mä sutejj uñsti

Ñeqʼet lurat mä vasijanwa Bibliankir mä sutejj uñsti

Khä 2012 maranjja ñeqʼet lurat mä qhawqha jikʼillanakwa (jiwkʼilla) oraqet allsupjjäna, ukasti kimsa waranqa maranak nayratänwa, uk yatisajja yatjjatirinakajj wal yatiñ munapjjäna. ¿Kunatsa? Uka jikʼillanakanjja letranakaw uñstäna.

Oraq allirinakajja (arqueólogos) uka jikʼillanak mayar apthapisin mä vasijar tukuyapjjäna ukhajja, Caná markankir mä chachan sutipaw uñstäna. Ukansti akham sänwa: “Beda chachan Esbaal Ben [yoqapa]” sasa. Nayra qellqatanakanjja janipuniw Esbaal sutejj uñstirïkänti.

Biblianjja Esbaal sat yaqha chachatwa parlaraki, jupajj Saúl reyin yoqapänwa (1 Cró. 8:33; 9:39). Ñeqʼet lurat uka jikʼillanak allsupkäna ukan yanapir Yosef Garfinkel profesorajja akham siwa: “Davidajj reyïkäna uka tiemponakwa uka sutejj Biblian uñstäna, jichhajj arqueologonakan qellqatapanjja ukhamarakiw uñsti” sasa. Esbaal sutejj uka tiemponakwa apnaqaspachäna sasaw yaqhepajj sapjje. Taqe ukanakajja, Bibliajj Diosan Arupäskapunitapwa uñachtʼayi.

Biblianjja Esbaal chacharojj Is-bóset sasaw yaqhep cheqan sasiraki (2 Sam. 2:10). ¿Kunatsa uka sutip cambiapjjäna? Yaqhep yatjjatirinakajj akham sapjjewa: “Bibliankir payïr Samuel libronjja, cananeonakan jachʼa thayanak apnaqeri Baal diosaru jan uñtayañatakiw Esbaal sutejj jan uñstkpachati, ukampis Crónicas libronjja uka sutejj uñstaskiwa” sasa.