Cit atir i jami ma tye

Cit atir ka ma nyuto lok ma tye iye

Nineve onongo obedo boma ma tye ki gedo kacel ki cal acweya madongo

Tika Onongo Ingeyo?

Tika Onongo Ingeyo?

Gin ango ma otimme i kom Nineve i nge kare pa Yona?

I KINE ka mwaka 670 K.M.P., Aciria onongo dong odoko ker madit loyo i wi lobo, dok kabedo me Intanet ma kilwongo ni The British Museum Blog otito ni, “ditte onongo cakke ki i Caiprac ma tye tung kupoto ceng me o wa i Iran ma tye tung kunyango, dok pi mwaki mogo onongo bene giloyo wa Ejipt.” Boma me Aciria ma kilwongo ni, Nineve onongo obedo boma madit loyo i wi lobo. Boma man onongo tye ki cal acweya madongo, poto ature mamwonya, gang kal mabeco, kacel ki laibrari madongo adada. Coc ma kigoro i kor odi me Nineve nyuto ni Kabaka Ashurbanipal, calo kabaka mukene me Aciria, en bene onongo lwonge ni “kabaka me wi lobo.” I kare me locce, onongo nen calo pe tye ngat mo ma twero turo ker me Aciria kacel ki bomane Nineve.

Ker me Aciria aye onongo tye ker matek dok madit loyo ki i wi lobo i kare meno

Ento i kare ma Aciria onongo dong odoko ker matek loyo ki i wi lobo, lanebi pa Jehovah, Jepania otito ni: “En [Jehovah] . . . bityeko Aciria woko; en biloko Nineve doko obur kun otwo calo tim aroo.” Medo i kom meno, lanebi pa Jehovah, Nakum onongo otito ni: “Wuyak ryal, wuyak jabu-gu! . . . Nineve dong gijwero woko odong obur! . . . Jo ducu ma bineni gibijer woko ki boti kun giwaco ni, Nineve odong obur.” (Jep. 2:13; Nak. 2:9, 10; 3:7) I kare ma dano guwinyo lok pa lunebi magi, nen calo gubedo ka pennye kekengi ni: ‘Tika meno bitwere? Tika ker man matek-ki kibitwero turone ada?’ Man onongo nen calo gin ma pe bitwere kulu.

Nineve odoko wi obur!

Kadi bed kit meno, pud kituro ker man! I tum pa cencwari me abiro K.M.P., onongo ker me Babilon ki ker me Medi dong otyeko turo Aciria woko. Dano gujuko bedo i Nineve dok lacen wigi owil woko i kom boma man! Ma lubbe ki buk me The Metropolitan Museum of Art, boma man oyikke woko i te ngom dok dano onongo gingeyo Nineve ka gukwano lok i kome ki i Baibul keken. Rekod mogo ma kigwoko waco ni “onongo pe tye ngat mo ma twero moko ka ada boma madit loyo ma i ker me Aciria obedo tye.” Ento i mwaka 1845, lagol jami ki i te ngom ma nyinge Austen Henry Layard ocako kwinyo piny ka ma boma me Nineve onongo yam tye iye. Jami ma en onongo onyuto ni ada boma me Nineve onongo dit dok mwonya adada.

Cobbe pa lok pa lunebi kore ki kore i kom Nineve jingo niyewa ni lok pa lunebi mukene ma i Baibul madok i kom jwero gamente me kare-ni bene bicobbe kakare.—Dan. 2:44; Yabo 19:15, 19-21.